Spis treści
Domki projektu Stanisława Niemczyka pod ochroną
Na Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Miasta Tychy pojawił się komunikat o ostatecznym zakończeniu postępowania w sprawie wpisu do rejestru zabytków nowego obiektu - Ośrodka Wczasów Niedzielnych w Tychach-Paprocanach. Na terenie OWN stały trzy domki weekendowe projektu architekta Stanisława Niemczyka, jednak wpisem do rejestru objęto dwa z nich. Jeden w stanie ruiny, drugi (podwójny) po lekkiej przebudowie i ociepleniu. Oba właśnie wystawiono na sprzedaż. Ich cena to 750 tysięcy złotych - za dwa.
Zobacz także: Miały być jak las w lesie, domy-drzewa. Dwa z nich właśnie wystawiono na sprzedaż. Projektował je Stanisław Niemczyk
Trzeci z domków, stojący nieco dalej, został przebudowany do tego stopnia, że zdecydowano o nieobjęciu go wpisem.
Ochrona konserwatorska obejmuje domki "w obrysie ich ścian zewnętrznych".
i
Archiwalne zdjęcia domków w Architekturze (nr 9, 1974 r., str. 364):
i
W decyzji czytamy:
decyzją z dn. 11.02.2025 r., znak: K-RD.5140.98.2024.MB, wpisano do rejestru zabytków nieruchomych woj. śląskiego zabytek: trzy budynki dawnego Ośrodka Wczasów Niedzielnych w Tychach-Paprocanach (budynki nr 1, 2, i 3) przy ul. Nad Jeziorem 1a, zlokalizowane na działce ewidencyjnej nr 72/5, ark. mapy 19, obr. 0001 Tychy, gm. m. pow. Tychy. Zakres wpisu do rejestru zabytków obejmuje ww. obiekty w obrysie ich ścian zewnętrznych – zgodnie z oznaczeniem na mapie, stanowiącej integralną część ww. decyzji o wpisie z dn. 11.02.2025 r. Ww. decyzja o wpisie do rejestru zabytków stała się ostateczna dn. 26 lutego 2025 r. Nadano numer rejestru zabytków: A/1518/25.
Wspomniane trzy budynki to w praktyce dwa domki - jeden pojedynczy i jeden złożony z dwóch połączonych.
Radykalny projekt wizjonera
Stanisław Niemczyk, silnie związany z Tychami architekt (zaprojektował tu m.in. Kościół Ducha Świętego i Kościół św. Klary i św. Franciszka) zaprojektował domki weekendowe w 1969 roku jako domy-drzewa, lokalizując je w lesie nad Jeziorem Paprocańskim. Domki wybudowano w 1973 roku, a radykalna i odważna koncepcja młodego wtedy architekta zagwarantowała mu nagrodę II stopnia przyznawaną przez Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.
Niemczyk kierował się przede wszystkim jak największym ograniczeniem ingerencji w leśne otoczenie - domy stykały się z podłożem na możliwie najmniejszej powierzchni, by zwierzęta mogły swobodnie poruszać się po terenie, a ścieżki podniesiono ponad ziemię, by woda opadowa mogła swobodnie przepływać. Z "pnia" domu wchodziło się po schodach na jego "koronę" - do przestrzeni mieszkalnej. Wykończono je w białym tynku, a urozmaiceniem bryły był surowy beton, z którego wykonano m.in. masywne rynny, oraz framugi dużych okien wykonane z drewna w ciepłym odcieniu.
i
Pomysł domków letniskowych na słupach przy jednoczesnym maksymalnym poszanowaniu zieleni wpisywał się w trendy projektowe początku lat 70. Tendencje do zwrócenia się ku naturze i projektowanie oraz budowanie z jak najmniejszym dla przyrody uszczerbkiem było ważnym elementem światowego myślenia o architekturze jako o sposobie na ratowanie zniszczonej przez człowieka planety. Dzięki projektowi Stanisława Niemczyka Tychy uczestniczyły w tej ważnej dyskusji. Co z niej zostało, niech każdy z nas osądzi
— pisała o budynkach Anna Syska, Miejska Konserwator Zabytków, w 2020 roku na łamach tygodnika Twoje Tychy.
Zabytek na sprzedaż
Domki z działki, którą objął wpis, są na sprzedaż. Ogłoszenie pojawiło się niedawno i już w jego treści zaznaczono, że domki są obiektem zabytkowym. Wtedy jednak decyzja o wpisie nie była jeszcze ostateczna. Jej uprawomocnienie oznacza, że nikt nie złożył odwołania od decyzji konserwatora.
Cena za dwa domki położone na obszernej działce to 750 000 zł.
Źródła: BIP Urzędu Miasta Tychy / Miejski Konserwator Zabytków (GKZ), Anna Syska; rysunki i fotografie Stanisława Niemczyka (str. 363, 364; na prawie cytatu) [w:] Architektura (nr 9, 1974 r.); Anna Syska, Domki weekendowe [w:] Twoje Tychy (nr 3/2020 r.)
