Wystawa będzie trzecią odsłoną ekspozycji poświęconej twórczości Oskara Hansena (1922-2005), architekta związanego z Team 10 i warszawską Akademią Sztuk Pięknych. Hansen postać, którą śmiało można postawić w rzędzie najważniejszych projektantów i teoretyków XX wieku. A jednak jego dorobek dopiero od niedawna staje się znany szerszej publiczności. Popularyzacji jego spuścizny podjęło się Muzeum Sztuki Nowoczesnej, które nie tylko sprawuje pieczę nad domem własnym Oskara i Zofii Hansenów w Szuminie, lecz także wspólnie z barcelońskim muzeum MACBA wyprodukowało poświęconą architektowi wystawę.
Hansen jest autorem projektów takich realizacji jak osiedle na Przyczółku Grochowskim czy osiedle Słowackiego w Lublinie, ale jego bezkompromisowe koncepcje nie wytrzymały starcia z polityczną i gospodarczą rzeczywistością PRL-u. Dziś najstotniejsza pozostaje więc myśl teoretyczna architekta, a zwłaszcza jego toria Formy Otwartej. Hansen był członkiem Team 10, grupy architektonicznej, która jako pierwsza przeciwstawiała się modernistycznej ortodoksji Karty Ateńskiej i naśladowców Le Corbusiera. Teorię Formy Otwartej zaprezentował na pierwszym, założycielskim spotkaniu Team 10 – kongresie CIAM w Otterlo w 1959 roku. Rozwijał ją w projektach różnej skali: od projektów wystawienniczych, tymczasowych pawilonów i osiedli mieszkaniowych, po Linearny System Ciągły, projekt zdecentralizowanych miast biegnących przez terytorium Polski i w zamierzeniu przez cały kontynent europejski. Niezależnie od skali, w jakiej teoria Formy Otwartej była stosowana, jej założenia opierały się na zasadach niedookreśloności, zmienności i kolektywnej partycypacji.
Dla Hansena rola architekta w kształtowaniu przestrzeni polegała przede wszystkim na tworzeniu „tła dla zdarzeń”. Architektura miała za zadanie eksponować ludzi i bogactwo ich codziennej aktywności w przestrzeni. Skupiona na procesie, wydobywaniu podmiotowości i tworzeniu ram dla indywidualnej ekspresji, architektura stawała się narzędziem, które mogło być używane i przekształcane przez jej użytkowników, i które łatwo dostosowywało się do ich zmiennych potrzeb. Podczas pracy dydaktycznej na Wydziale Rzeźby warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, Hansen uczył teorii Formy Otwartej dwa pokolenia swoich studentów, wspólnie z Jerzym Jarnuszkiewiczem, zachęcając ich do praktyki artystycznej wykraczającej poza tradycyjne dyscypliny.
Wystawa "Forma Otwarta" została zorganizowana przez Soledad Gutiérrez, Aleksandrę Kędziorek i Łukasza Rondudę. Jej pierwsza prezentacja odbyła się w MACBA w 2014 roku. W 2015 roku ekspozycja była pokazywana w Muzeum Serralves w Porto. Amerykańskiej odsłonie towarzyszyć będzie sympozjum Transit point: Mitteleuropa (8–9 września 2016 roku) zorganizowane przez Aleksandrę Kędziorek i Eevę-Liisę Pelkonen, poświęcone Europie Środkowo-Wschodniej jako ośrodkowi intelektualnej, interdyscyplinarnej i ponadnarodowej wymiany.
Yale School of Architecture, New Haven, USA 1 września – 17 grudnia 2016
i
