Gminne przedszkole w Grabówce

W 2015 roku rozstrzygnięty został konkurs na projekt Gminnego Przedszkola w Grabówce pod Białymstokiem. Zwycięzcą został architekt Piotr Jański z Wrocławia. Realizacja obiektu, którego inwestorem była Gmina Supraśl, zakończyła się w 2018 roku. W trakcie budowy udało się zachować zdecydowaną większość elementów zawartych w konkursowej pracy, również rozwiązania techniczne służące energooszczędności.

Parterowy budynek zaprojektowano na planie kwadratu, w którym wycięte zostało prostokątne patio. Bryłę obłożono modrzewiowymi deskami, a cokół wykończono betonowymi prefabrykatami. Południowa ściana od strony lasu, ze względu na wymogi ochrony przeciwpożarowej, pokryto czarną trapezową blachą, której układ odpowiada rysunkowi drewnianych elewacji. Najwyższa część mieści salę wielofunkcyjną, z panelami z blachy aluminiowej o kolorze zbliżonym do patynowanej miedzi. Kolorystyka budynku z czasem będzie ulegać naturalnej zmianie. Ta prosta lekcja jest jedną z wielu, które architektura przedszkola w Grabówce przekazuje bez nachalnej retoryki i nadmiaru symboli.

Utworzono miejsca postojowe, z których korzystać mogą rodzice. Teren przedszkola otacza niskie drewniane ogrodzenie, tworzące spójną całość z okładzinami ścian. Obiekt wpisuje się w budowlaną tradycję regionu, a dzięki odpowiedniej skali wtapia się w okolicę zabudowaną niewysokimi domami jednorodzinnymi, wolnostojącymi i szeregowymi. Główne wejście prowadzi przez podcień i przeszklony wiatrołap do holu. Widać z niego salę wielofunkcyjną. Odchodzące prostopadle od głównej osi dwa korytarze zamknięte są drzwiami wychodzącymi na zewnętrzny plac zabaw. Wysokie, pozbawione podziałów przeszklone drzwi, stanowią barierę, przez którą dzieci powinny przechodzić pod opieką dorosłych. W skrzydłach zlokalizowano siedem sal zajęciowych mających południową wystawę, a w północnych traktach umieszczono pokoje administracyjne, zaplecze i pomieszczenie techniczne.

Dzięki przyjętym rozwiązaniom i odpowiednio dobranym parametrom izolacji wszystkich przegród, obiekt spełnia standardy budynku pasywnego

Klarowny układ funkcjonalny pozwala na łatwą orientację we wnętrzu budynku i pomaga w pracy pracowników przedszkola. Każda z sal zajęć ma wydzieloną łazienkę i schowek. Duże okna ochraniają drewniane poziome łamacze światła. Sufity podwieszane wykonano z dźwiękochłonnych perforowanych płyt g-k. Nad ciągami kuchennymi, położonymi w głębi pomieszczeń, umieszczono świetliki. Górne doświetlenie pojawia się również w korytarzach nad wejściami do sal. Wypełnia wnętrza rozproszonym, delikatnym światłem. Przed wejściem głównym zaprojektowano nawierzchnię z sześciokątnej betonowej kostki przypominającej drobną trylinkę, a od strony kuchni wykonano posadzkę ze szczotkowanego betonu. W środku, korytarze i łazienki wyłożono drobnymi kwadratowymi płytkami. Patio zaś pokryte jest deskami, w których wycięto prostokątne kwietniki i piaskownice. Ustawiono też skrzynki, w których uprawiane są pomidory.

Dzięki przyjętym rozwiązaniom i odpowiednio dobranym parametrom izolacji wszystkich przegród, obiekt spełnia standardy budynku pasywnego. Na dachach przewidziano możliwość wegetacji roślin. Zastosowano pompę ciepła z gruntowym wymiennikiem, której działanie ma wspierać niewielki kocioł gazowy. Zamontowane zostały panele fotowoltaiczne, a ciepłą wodę zapewniają kolektory słoneczne. Rozwiązania energooszczędne mają pozwolić na znaczące obniżenie kosztów eksploatacji.

Budynek przedszkola w Grabówce zalicza się do wciąż nielicznej grupy placówek dla najmłodszych, których autorzy i dorośli użytkownicy pokładają wiarę w dzieciach i ich zdolnościach poznawczych. Naiwność form i pstrokaciznę zastępują świetnie dobrane materiały o naturalnych barwach i fakturach, a ograniczenie wpływu na środowisko powinno stać się tematem zajęć dla dzieci. Zaproponowano obiekt uczący logiki przestrzeni płynącej z prostych rozwiązań, przekazujący informacje o zmieniającym się świecie, zróżnicowanych nawierzchniach i formach. Funkcje edukacyjne architektury nie zostały sprowadzone do kolejnego wykładu na temat bogactwa palety kolorów NCS.

Założenia autorskie

Architektura tworzona dla dzieci nie może być infantylna. Staraliśmy się zaprojektować budynek stanowiący funkcjonalną i kompozycyjną całość. Zdecydowaliśmy się więc na bardzo prostą bryłę, zastosowanie surowych, naturalnych materiałów i bardzo racjonalny układ funkcjonalny obiektu. Stworzyliśmy obiekt parterowy, ponieważ jest to naszym zdaniem układ najbardziej odpowiedni dla funkcji przedszkolnej. Najważniejszym czynnikiem kształtującym bryłę budynku jest światło. Od strony okalających ulic budynek posiada nieliczne przeszklenia, otwiera się natomiast dużymi połaciami okien na patio, oraz naturalny drzewostan sąsiadujący z działką od południa. Dodatkowo w obiekcie zastosowano system naświetli dachowych. Plan budynku opiera się na kwadracie o 42-metrowym boku, podzielonym patio na dwa skrzydła mieszczące sale zajęć zwrócone oknami na południe. Bryła budynku to rodzaj cokołu z drewna o wysokości 4.2 metra (1/10 szerokości), w którym wycięte są wejścia i korytarze. Projektując budynek stosowaliśmy zasady złotego podziału odcinka, co gwarantuje uzyskanie doskonałej harmonii proporcji – 42-metrowy bok składa się ze 140 modułów 30-centymetrowych. Staraliśmy się wykorzystywać zasady architektury bioklimatycznej, aby zapewnić maksymalną efektywność energetyczną obiektu i pełny komfort użytkowników.

PIOTR JAŃSKI