Między 19 a 25 kwietnia odbyła się VI już edycja warsztatów ARCHITEKTOUR, organizowanych przez Samorządy Studentów Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej, Politechniki Gdańskiej, Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, Fundacji Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu oraz Fundacji Na Dużą Skalę – organizacji założonej przez głównych koordynatorów warsztatów Jacka Maleszkę, Paulinę Kałużną i Michała Krzyżowskiego. W poprzednich latach uczestnicy wydarzenia odwiedzali Międzygórze, Kołobrzeg, Malbork, Przemyśl i Elbląg. W tym roku stu studentów architektury z całej Polski przyjechało do Wałbrzycha.
Miasto to zostało wybrane nieprzypadkowo. Dawny ośrodek przemysłowy zmaga się z wieloma problemami natury społecznej i ekonomicznej. Dalej odczuwalne są tam bolesne skutki transformacji gospodarczej. Widoczna jest wielka potrzeba działania. W mieście jest wiele środowisk zdeterminowanych do podejmowania coraz to nowych przedsięwzięć. Prężnie działającą instytucją jest już sam wałbrzyski magistrat, który współpracował z głównymi organizatorami warsztatów, a jego przedstawiciele z Prezydentem i Urbanistą Miasta na czele osobiście doglądali pracy studentów oraz zabierali głos w dyskusjach. Warsztaty oraz wszystkie towarzyszące im wydarzenia otwarte odbywały się w Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia – nowym punkcie na kulturalnej mapie Polski.
i
W trakcie pięciodniowej pracy, grupy studentów prowadzone przez uznanych architektów praktyków miały za zadanie stworzyć projekt obiektu lub przestrzennej interwencji dla obszarów wyznaczonych wspólnie przez organizatorów i przedstawicieli miasta. Celowo nie narzucono funkcji projektowanych obiektów, przydzielono natomiast działki o zróżnicowanym charakterze i kontekście, tak aby maksymalnie wydobyć ich potencjał.
Wśród omawianych obszarów znalazły się opuszczone tereny poprzemysłowe, reprezentacyjne śródmiejskie lokalizacje, półprywatna strefa dziedzińca kwartału staromiejskich kamienic, a nawet obszar założenia pałacowo-parkowego w Książu. Nowością w tej edycji warsztatów była grupa duetu tutorskiego Adriana Krężlika i Kacpra Radziszewskiego zajmująca się projektowaniem parametrycznym. Konsekwentnie w całym procesie projektowym studenci stosowali nowe media, zaczynając od analiz, a kończąc na wykonaniu prototypowwego elementu konstrukcji w skali 1:1 i umieszczeniu prezentacji pomysłu na portalu crowdfoundingowym – polakpotrafi.pl (platforma umożliwiająca społeczne finansowanie zgłoszonych projektów). Efektem pracy był kompletny projekt wielofunkcyjnego mebla miejskiego.
Jednym z tematów dotyczących rewitalizacyji było zagospodarowanie terenu dawnej winiarni przy ulicy Młyńskiej, tuż obok Rynku. Pracowały nad nim równolegle dwie grupy. Studenci prowadzeni przez Monikę Arczyńską (WA Politechniki Gdańskiej/ biuro Heneghan Peng) pracę rozpoczęli od analiz rytmu dnia mieszkańców. Zauważyli, że upadek przemysłu nie tylko zaburzył sytuację ekonomiczną mieszkańców, ale przede wszystkim zmienił ich organizację czasu. Życie miasta, niegdyś odliczane jednostką „szychty” (zmiana robocza w kopalni), nagle straciło swój zegar. Zaproponowane centrum aktywności mieszkańców miałoby stać się generatorem naturalnego niegdyś tempa, rozpoczynając proces rewitalizacji śródmieścia.
Nieco inny pomysł dla tej lokalizacji zaprezentowali podopieczni Marcina Mostafy i Natalii Paszkowskiej (biuro WWAA, Warszawa). Według nich rewitalizacja dawnej Winiarni powinna być głównie środkiem do zatrzymania odpływu młodych ludzi z miasta. Miałoby to być osiągnięte dzięki wykreowaniu w tym miejscu przestrzeni łączącej funkcje komercyjne z inkubatorem przedsiębiorczości i centrum rekreacji. Wszystko opierałoby się na modułowej zabudowie rozrastającej się proporcjonalnie do potrzeb.
Z kolei grupa Kuby Woźniczki (Kameleonlab, Wrocław/ Warszawa) całkiem inaczej podeszła do przekształcania terenów poprzemysłowych. Obiekt sortowni kopalni Julia przeznaczyła na „exploratoium” (nowe wcielenie skansenu – dostępne dla zwiedzających miejsce zachowujące oryginalną tkankę ze wszystkimi jej składowymi). W projekcie położono nacisk nie na kreację nowych funkcji, tylko na umożliwienie użytkownikom indywidualnego doświadczania tego istotnego dla historii przemysłu budynku.
i
Przed całkiem innym zadaniem stanęła grupa prowadzona przez Jörga Rügemera (Jörg Rügemer Atelier, Hamburg). Zespół pałacowo-parkowy w Książu to turystyczna mekka Dolnego Śląska. Jak słusznie zauważyli studenci, problemem tego obszaru jest brak interakcji z miastem. Dlatego też grupa zdecydowała się na zaproponowanie sprawnego systemu komunikacji między zamkiem a centrum i innymi dzielnicami. Etapowo rozwijana sieć komunikacji autobusowej, wypożyczalni elektrycznych rowerów, a nawet szlaków jazdy konnej, miałaby być wzbogacona małą architekturą i identyfikacją wizualną.
Grupa miejskiej aktywistki z Rygi Gunity Kulikowskiej również oparła swój projekt na tworzeniu w mieście sieci połączeń, lecz w innym wymiarze. Jeden ze śródmiejskich terenów miałby stać się miejscem spotkań – centrum aktywności fizycznej, rekreacji i plenerowych wystaw powiązanych z obecnymi już w mieście instytucjami kultury.
Całkiem inny charakter miało wnętrze staromiejskiego kwartału, którym zajmowały się grupy Małgorzaty Kuciewicz i Simone’a De lacobis (biuro Centrala, Warszawa) oraz Dariusza Śmiechowskiego (ASP, Warszawa). Pierwsza z nich starała sie wykonać zadanie ściśle architektonicznymi środkami. Pracując na modelach stworzyli 5 koncepcji wydobywających osie widokowe i organiczny charakter struktury otaczającej zabudowy. Druga grupa zaproponowała wielofunkcyjny ogród – miejsce integracji mieszkańców.
Terenami śródmiejskimi zajmowała się także grupa Dariusza Hermana, Wojciecha Subalskiego i Piotra Śmierzewskiego (HS99, Koszalin). Studenci przedstawili 4 koncepcje zabudowy. Ich głównym celem było skomunikowanie poziomów terenu i stworzenie reprezentacyjnego otwarcia na planowane tuż obok Górnicze Centrum Kultury.
Dużym zainteresowaniem cieszyły się towarzyszące ARCHITEKTOUR wydarzenia otwarte. W czasie trwania warsztatów odbyły się wykłady: fotoreportera Filipa Springera, fotografa Bartka Barczyka, architektów z pracowni WWAA, Centrali, HS99, Zbigniewa Maćkowa oraz Jörga Rügemera. Ponadto, kurator i krytyk architektury Marcin Szczelina, rozmawiał na temat kondycji współczesnej polskiej architektury, z redaktor naczelną „Architektury-murator”, Ewą P. Porębską. Architekt Mirosław Nizio opowiedział o projektowanej przez Nizio Design International rewitalizacji Kopalni Julia (obecnie Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia), w której obywały się warsztaty.
Podczas warsztatów wyświetlono dwa krótkometrażowe filmy MDM i Neon, opowiadającyce o świetności PRL-u, i odbyło się spotkanie z ich reżyserem Erickiem Bednarskim.
Ostatniego dnia miała miejsce publiczna prezentacja efektów pracy studentów. Mimo różnych dróg projektowych i sposobów patrzenia na architekturę, większość grup zwracała uwagę na te same problemy w mieście. Były to najczęściej brak przestrzeni publicznych, wyludnianie się miasta i brak chęci działania mieszkańców w przestrzeni publicznej. Mieszkańcy z zaciekawieniem śledzili prezentacje. Zadowolenia z efektów pracy studentów nie krył też urbanista miasta Wałbrzycha Robert Szymala. Wystawa warsztatowych prac studentów będzie pokazywana kolejno na najważniejszych wydziałach architektury w Polsce.
i
