Modernistyczny Lwów. Wystawa
Do 20 listopada w Muzeum Architektury we Wrocławiu można oglądać wystawę Lwów 24 czerwca 1937. Miasto, architektura, modernizm, której kuratorem jest profesor Andrzej Szczerski, historyk sztuki, wykładowca i kierownik muzealniczych studiów kuratorskich w IHS Uniwersytetu Jagiellońskiego, a od 1 stycznia 2016 roku również wicedyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie. Lata II Rzeczypospolitej przyniosły nowe możliwości rozwoju, dzięki którym Lwów stał się nowoczesnym miastem o ważnej pozycji w kraju i w regionie Europy Środkowo- -Wschodniej. O dynamice życia kulturalnego stanowiły tak różne stowarzyszenia i twórcy, jak grupa „Artes” czy lwowska szkoła matematyczna, ale też lokalni fotograficy, projektanci plakatów, filmowcy i radiowcy. W tym kontekście rozwijała się architektura modernistyczna. Lwowscy architekci pozostawili wybitne realizacje we wszystkich dziedzinach – od prywatnych willi i kamienic, po gmachy użyteczności publicznej. Wystawa w Muzeum Architektury we Wrocławiu jest pierwszą tak obszerną prezentacją ich osiągnięć, które ukazane zostały na tle innych dziedzin życia kulturalnego – piszą organizatorzy. Na ekspozycji zobaczyć można zarówno plany urbanistyczne, jak i makiety, szkice oraz fotografie wybranych budynków, a także dzieła sztuki, plakaty, pocztówki i filmy. Opracowana w oparciu o kolekcje publiczne i prywatne z Polski i Ukrainy, jest wielowymiarowym portretem modernistycznego miasta i podkreśla rolę Lwowa jako centrum nowoczesności w czasach II Rzeczypospolitej. Tytuł wystawy – wybrana z kalendarza data bez większego znaczenia dla historii miasta – wskazywać ma, że punktem wyjścia dla jej konstrukcji była perspektywa zwyczajnego życia mieszkańców. Jednakże to właśnie lwowska codzienność staje się pretekstem do podkreślenia wyjątkowości Lwowa i jego miejsca na mapie nowoczesności w XX wieku – czytamy dalej w opisie. Wystawa została zrealizowana w ramach programu architektonicznego Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 i dofinansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, którego dysponentem jest Narodowe Forum Muzyki. Projekt jest realizowany we współpracy z Biurem Festiwalowym Impart 2016, organizatorem obchodów ESK Wrocław 2016.
DO 20 Listopada
Muzeum Architektury we Wrocławiu
i
Biblioteka architekta. Nowości wydawnicze
Ważny element programu Architektura ESK Wrocław 2016 stanowią projekty o charakterze edukacyjnym. Specjalny cykl wystaw, obejmujący choćby takie ekspozycje jak prezentowane w tym roku w Muzeum Architektury Droga ku nowoczesności. Osiedla Werkbundu 1927-1932, Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak czy Lwów 24 czerwca 1937. Miasto, architektura, modernizm pozwala na ukazanie nie tylko kluczowych zagadnień związanych z historycznym i współczesnym rozwojem Wrocławia, ale także jego znaczenia na tle architektury europejskiej. Wszystkim wystawom towarzyszą szczegółowo opracowane publikacje. W księgarni Muzeum Architektury dostępne są już m.in. 4 wersje językowe katalogu ekspozycji poświęconej osiedlom Werkbundu – po polsku, angielsku, niemiecku i czesku. Album, pod redakcją architekt Jadwigi Urbanik, przewodniczącej polskiej sekcji Docomomo, zawiera bogaty materiał ilustracyjny oraz eseje wybitnych znawców tematu, w tym Christiane Fülscher, Otto Kapfingera, Herberta Medeka i Arthura Rüegga. Na uwagę zasługuje też książka Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak pod redakcją historyka sztuki Michała Dudy. Choć towarzyszyła wystawie pod tym samym tytułem, nie jest ani katalogiem, ani klasyczną monografią. Składa się z 12 esejów, skoncentrowanych na różnych zagadnieniach. Punktem wyjścia poszczególnych rozdziałów są pojedyncze projekty, grupy obiektów o zbliżonej funkcji, zjawiska stylistyczne lub uwarunkowania społeczno-polityczne. Kolejną znaczącą pozycją jest Lwów 16 czerwca 1937, polsko-angielski katalog wydany w związku z wystawą prezentowaną w Muzeum Architektury jeszcze do 20 listopada. Książka, pod redakcją profesorów Bohdana Czerkiesa i Andrzeja Szczerskiego, zawiera eseje badaczy z Polski i Ukrainy oraz szeroki wybór materiałów ikonograficznych.
i
Kościół idealny. Konkurs
Stowarzyszenie Architektów Polskich i Europejska Stolica Kultury Wrocław 2016 rzucają wyzwanie projektantom. Poszukują projektu kościoła idealnego w otwartym konkursie architektonicznym. Zadaniem architektów jest przygotowanie studialnego projektu kościoła rzymsko-katolickiego. Aby założenie było w pewien sposób urealnione i osadzone w kontekście, jako bazę dla projektów organizatorzy przewidzieli powstające obecnie osiedle Europejskiej Stolicy Kultury Nowe Żerniki we Wrocławiu. W regulaminie określili jedynie pojemność kościoła oraz uwzględnienie takich elementów jak plebania czy stacje drogi krzyżowej. Liczymy, że nadesłane projekty staną się punktem wyjścia w szerszej dyskusji o formie i funkcji współczesnej architektury sakralnej, która prócz swojej nadrzędnej roli, jaką jest miejsce spotkania wiernego z Bogiem, staje się również miejscem spotkania i aktywności lokalnej społeczności, wpisując się tym samym w hasło Europejskiej Stolicy Kultury „Przestrzeń dla Piękna” – mówi Daria Kieżun, prezes wrocławskiego SARP-u. Konkurs ma charakter międzynarodowy. Mogą w nim wziąć udział pracownie projektowe, osoby fizyczne, stowarzyszenia i organizacje. Łączna pula nagród wynosi 150 000 zł. Konkurs jest organizowany przez ZG SARP we współpracy z SARP Wrocław na zamówienie Biura Festiwalowego Impart 2016 w ramach projektu Kościół. Piękno i Kicz.
Zgłoszenia do 10 Listopada
i
Architektura VII Dnia – rozmowa z Karoliną Poperą
W 2015 roku razem z Izą Cichońską, Kubą Snopkiem oraz Fundacją Bęc Zmiana zainicjowaliście projekt Architektura VII Dnia, którego celem jest m.in. udokumentowanie procesu powstawania kościołów w powojennej Polsce. W ramach obchodów ESK Wrocław 2016 realizowana jest specjalna odsłona tego projektu, która zostanie podsumowana podczas listopadowej konferencji Kościół. Piękno i Kicz. Z tej okazji ukaże się również przewodnik po najciekawszych obiektach sakralnych w Polsce. W jaki sposób dokonywaliście wyboru kościołów do tej publikacji?
Proponujemy czternaście tras podzielonych ze względu na region, w którym znajdują się kościoły. Poza tym pojawia się kilka szlaków pozwalających na śledzenie obiektów konkretnego architekta lub zjawiska, które jest z nimi bezpośrednio związane, na przykład budowa w 24 godziny. Książka jest ilustrowana licznymi zdjęciami, zarówno wykonanymi przez naszych fotografów, Annę Gregorczyk, Igora Snopka, Maksa Awdiejewa i Macieja Lulkę, jak i tymi, które udostępniły nam parafie, osoby prywatne czy różne organizacje. Będzie można przeczytać też kilkanaście wywiadów z budowniczymi.
Zbieranie wspomnień osób w różny sposób zaangażowanych w realizację świątyń to jedno z głównych założeń Waszego projektu. Czy możecie dokonać już jakichś wstępnych podsumowań?
Cała „architektura VII dnia” powstała crowdsourcingowo – dzięki ogromnemu zaangażowaniu wielu ludzi. W ten sam sposób my pracowaliśmy nad projektem: kilkanaście osób zbierało dla nas dane o kościołach i osiedlach zbudowanych w Polsce. Dodatkowo na poświęconej projektowi stronie internetowej każdy może dodać swoje wspomnienia. Dzięki temu poznaliśmy na przykład historię księdza, któremu przyszło budować kościół w Gromniku na Pogórzu Karpackim. Do wykonania jednego z elementów potrzeba było 60 kg gwoździ, których sprzedaży dyrektor fabryki oficjalnie mu odmówił. Ksiądz opowiedział o tym swojemu znajomemu lekarzowi. Po jakimś czasie do fabryki, gdzie rzekomo miał miejsce wypadek, przyjechał na sygnale ambulans. Rannych nikt nie widział, za to kolejnego dnia na budowie pojawiły się ocynkowane gwoździe. Budowy kościołów wiążą się z setkami niesamowitych historii, o których piszemy w książce. Nigdy wcześniej nie przyszłoby nam na myśl, że plac budowy można przed władzami próbować ukryć za rosnącym polem kukurydzy.
Jak na przestrzeni lat zmieniała się architektura sakralna w Polsce?
Właściwie przez cały okres PRL jednym z większych wyzwań przy wznoszeniu świątyń stanowił powszechny brak materiałów. Kościoły były w pełni finansowane przez parafian, a władze skutecznie utrudniały zdobycie odpowiedniego budulca, który należało w jakiś sposób „załatwić”. Efekty tego często widać w bryłach kościołów: cegły w elewacji jednego obiektu mogą mieć różny kolor i kształt. Budowlańcami byli przede wszystkim parafianie, trudniejszymi konstrukcjami zajmowali się górale. Budowa kościoła była procesem, który wymagał organizacji, często bez wiedzy na temat finansowania przedsięwzięcia: nikt nie wiedział do jakiego stanu uda się doprowadzić budowę. Największa zmiana zaszła po 1989 roku, kiedy zmienił się cały sposób organizacji procesu inwestycyjnego. Jeden z architektów, z którymi rozmawialiśmy, stwierdził, że w dzisiejszych czasach nie udałoby się mu wybudować ani jednego kościoła.
Rozmawiał Tomasz Żylski
i
Kościół. Piękno i Kicz. Konferencja
Konferencja Kościół. Piękno i Kicz, poświęcona współczesnej sztuce sakralnej w Polsce i na świecie, stanowić będzie punkt kulminacyjny i podsumowanie trwającego cały rok interdyscyplinarnego projektu pod tym samym tytułem. W ramach wydarzenia zaplanowano serię prelekcji, m.in. z dziedziny architektury, sztuk wizualnych czy muzyki. Aspekty te rozpatrywane będą w kontekście przemian zachodzących w sztuce sakralnej na tle zmieniających się uwarunkowań polityczno-społecznych oraz tendencji estetycznych. Bogatemu programowi towarzyszyć ma premiera albumu poświęconego omawianym zagadnieniom. Konferencja stanie się także okazją do zaprezentowania wystawy oraz publikacji Architektura VII Dnia, stanowiących przewodnik po niezwykle imponującym dorobku posoborowej architektury sakralnej w Polsce. Organizatorem konferencji jest ESK Wrocław 2016, a partnerem Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana. Wstęp wolny (obowiązują zapisy).
24-25 Listopada
WCK przy Hali Stulecia, ul. Wystawowa 1
i
