Sprzątanie miasta. Interwencje
Stare Miasto jako wizytówka Wrocławia wymaga szczególnej ochrony. W ostatnich latach pod naporem różnych form agresywnej reklamy, krzykliwych szyldów czy zaklejonych folią witryn lokali jego przestrzeń straciła nieco na atrakcyjności. By opanować chaos reklamowy i odzyskać estetyczny wygląd oraz prestiż salonu miasta, w kwietniu 2015 roku obszar centrum objęto uchwałą Parku Kulturowego. Przepisy regulują zasady umieszczania szyldów, nośników reklamowych, dekorowania witryn i okien oraz prowadzenia handlu i gastronomii. Aby zaznajomić wszystkich zainteresowanych z nowymi przepisami, w ramach programu sztuk wizualnych Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 zaplanowano całoroczny projekt pod nazwą „Sprzątanie miasta. Przestrzeń”.
Jego inicjatorem jest lokalny aktywista Wojciech Piotrowski, a partnerami Galeria BWA Dizajn i Grupa Dobro, zajmująca się zwalczaniem nielegalnych reklam w stolicy Dolnego Śląska. „Sprzątanie miasta. Przestrzeń” to oparty głównie na działaniach edukacyjnych projekt umożliwiający przedsiębiorcom, urzędnikom, operatorom reklamy zewnętrznej, a wreszcie także mieszkańcom poznanie prawideł związanych z poszanowaniem przestrzeni publicznej. Głównym zadaniem projektu jest wskazanie dobrych przykładów posługiwania się przekazem wizualnym w ramach Parku Kulturowego Wrocławia, jak również tzw. ustawy krajobrazowej, a w dalszej kolejności ich wdrażanie na szerszą skalę – wyjaśniają organizatorzy. Jednym z ich pierwszych działań jest... ulotka reklamująca projekt. W przystępny sposób za pomocą infografik wyjaśnia ona, co według nowego prawa może zostać, a co musi zniknąć z przestrzeni miasta. Zamieszczono też treść uchwały o Parku Kulturowym, minisłowniczek najważniejszych pojęć związanych z reklamą zewnętrzną oraz spis rekomendowanych publikacji na temat szeroko rozumianego ładu przestrzennego.
Do 31 grudnia
i
Architektura zaangażowana. Wykład
Już 9 maja rozpocznie się kolejny panel tematyczny całorocznego cyklu DużeA organizowanego w ramach obchodów Europejskiej Stolicy Kultury przez wrocławski oddział SARP. Zaplanowane wykłady, pod wspólnym hasłem Społeczność, poruszać będą takie zagadnienia jak wpływ miejsc na kształtowanie postaw i tożsamości, projektowanie przestrzeni dla pieszych czy rola miasta jako miejsca spotkań ze sztuką i kulturą. Przestrzeń publiczna odgrywa zasadniczą rolę w tworzeniu więzi społecznych, emocji, realizowaniu potrzeb. Umiejętnie projektowana przestrzeń buduje społeczeństwo zaangażowane, usprawnia funkcjonowanie miast – piszą kuratorzy panelu Józef Franczok i Marcin Kolanus z pracowni PORT. Gościem pierwszego spotkania będzie kolumbijski architekt Giancarlo Mazzanti, autor m.in. wielokrotnie nagradzanej Parque Biblioteca España w Medellín. Realizacja budynku stanowiła element rządowej strategii mającej na celu wyrównywanie szans dla biedniejszej, zmarginalizowanej części społeczeństwa. Lokalizacja na urwistym stoku wzgórza, w miejscu dobrze widocznym z położonego niżej centrum miasta, zainspirowała projektantów do kompozycyjnej integracji obiektu z krajobrazem i stworzenia jego architektonicznej interpretacji. Mazzanti studiował architekturę na Uniwersytecie Javeriana w Bogocie, a wzornictwo oraz historię architektury we Florencji. Najciekawsze w jego dorobku są budynki publiczne łączące nowoczesne technologie z wrażliwością społeczną i świadomością kulturowego kontekstu, jak Biblioteka im. José Vasconcelosa w Mexico City, Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Karaibski Park Kultury w Barranquilli czy przedszkole El Porvenir w Bogocie, które funkcjonuje też jako centrum życia społecznego w słynącej z przestępczości dzielnicy miasta.
9 maja
sala konferencyjna C-D WCK przy Hali Stulecia we Wrocławiu
i
MoKaPP. Spotkania i dyskusje
W maju w ramach programu architektonicznego Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 rusza Mobilny Katalizator Przestrzeni Publicznej – MoKaPP. Celem tego projektu, organizowanego przez Fundację Promocji Sztuki Transformator, jest kulturotwórcza aktywizacja lokalnych społeczności. Wędrująca „baza aktywności” ma mobilizować mieszkańców Wrocławia i Dolnego Śląska do współdziałania na polu kultury, wymiany informacji i wspólnej pracy nad oddolnymi pomysłami na ulepszenie przestrzeni publicznej. Bazą MoKaPP-u na przestrzeni 2016 roku będzie mobilny pawilon, ustawiany w miejscach, których mieszkańcy mają na co dzień utrudniony dostęp do infrastruktury kulturalnej. Będą się w nim odbywać warsztaty, zajęcia edukacyjne, projekcje filmów, spotkania, dyskusje i wystawy. Projekt pawilonu przygotowała pracownia Sofft Mikołaja Smoleńskiego oraz Biuro Projektów Konstrukcyjnych Pawła Rogały. Organizatorom zależało, aby nadać obiektowi atrakcyjną formę, która z jednej strony przyciągałaby potencjalnych użytkowników, z drugiej stanowiła przykład pozytywnego oddziaływania na przestrzeń publiczną. Autorzy zaproponowali więc lekką, drewniano- stalową strukturę przypominającą origami. W pierwszej kolejności obiekt zawita do Nowej Rudy. Stanie w Drogosławiu, najstarszej dzielnicy miasta o częściowo przemysłowym charakterze. Kuratorami projektu są historycy sztuki Agata Gabiś, Karolina Jara i Michał Duda.
Fundacja Promocji Sztuki Transformator
maj – wrzesień
i
Dogęszczać, nie znaczy zabudowywać
Pod nazwą DużeA wrocławski oddział SARP już od ponad dekady organizuje co roku cykl spotkań i warsztatów z wybitnymi architektami i urbanistami. Z okazji obchodów Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 we współpracy m.in. z Tomaszem Głowackim, Adą Kwiatkowską, Łukaszem Wojciechowskim i Bogusławem Wowrzeczką zaplanował jego specjalną edycję. Jak zapowiedział Zbigniew Maćków, kurator ESK ds. architektury, spróbujemy zdjąć z architektury duże A i rozmawiać o niej przez a małe, by dotykać rzeczywistych problemów i dyskutować o mieście bez scenografii. Projekt podzielono na trzy panele tematyczne: Natura, Społeczność i Architektura. Kuratorami pierwszego z nich byli Agata Woźniczka oraz Mateusz Adamczyk, którzy do Wrocławia zaprosili Juliena de Smedta z belgijskiej pracowni JDS, Gunthera Vogta ze szwajcarskiego biura Vogt Landscapes oraz Dana Wooda z amerykańskiego WORKac. 8 marca wykład wygłosił de Smedt. Podczas spotkania zaprezentował projekty o bardzo różnej skali: od miejskich mebli i domów jednorodzinnych, przez przestrzenie i budynki użyteczności publicznej, aż po masterplany.
i
Jednym z pierwszych projektów JDS jest zrealizowany we współpracy z pracownią BIG Maritime Youth House w Kopenhadze. Ponieważ teren przeznaczony pod inwestycję zanieczyszczony był metalami ciężkimi i przywrócenie go do pierwotnego stanu okazało się nieopłacalne, całość działki przykryto deskowaniem. Przybrało ono formę falującej platformy, pod którą rozplanowano program obiektu. Podobny charakter ma zlokalizowany w tym samym mieście zespół basenów Harbour Baths oraz molo z dostawianymi tymczasowo pawilonami Kalvebod Waves. Przestrzeń rekreacyjna w obu przypadkach została częściowo wyprowadzona nad wodę, tworząc system drewnianych pomostów, platform i basenów o różnej wielkości. Wszystkie trzy realizacje oferują mieszkańcom znacznie więcej niż podawały to wstępne wymagania programowe. Inną formą powyższej praktyki pojawiającą się często w projektach pracowni są użytkowe dachy. Kubaturę domu jednorodzinnego w niewielkiej francuskiej miejscowości Bois-d’Amont architekci zatopili w krajobrazie, wykorzystując naturalne nachylenie działki pod zielone tarasy.
Natomiast w bloku trójkątnej zabudowy w kopenhaskiej dzielnicy Nørrebro podwyższyli jedną z kamienic o poziom piętra, a na jej szczycie zaaranżowali taras, z którego korzystać mogą wszyscy mieszkańcy obiektu. Wielozadaniowość charakteryzuje też opracowany przez JDS projekt miejskiej ławki, która zamiast jednego poziomu do siedzenia posiada trzy (ich połączenie przypomina niewielkie schodki, które podstawiamy dzieciom, aby mogły korzystać z urządzeń przystosowanych dla osób dorosłych). Stoop wygrywa konkurencję ze standardową formą obiektów tego typu, ponieważ po pierwsze oferuje więcej miejsc, a po drugie pozwala na różnorodne formy wykorzystania w dowolnych konfiguracjach ze współsiedzącymi. Wspólnym mianownikiem projektów biura Juliena de Smedta z pewnością jest determinacja w tworzeniu przestrzeni w maksymalnym stopniu wolnych od zabudowy, czy to publicznych, czy półpublicznych, czy prywatnych. I choć można odnieść wrażenie, że wszystkie są objęte podobnym patentem, to konsekwencja i upór w jego realizowaniu jest każdorazowo fascynująca architektonicznie i użytkowo. W dobie trendu na intensyfikację i dogęszczanie centrów miast nie sposób też nie docenić przesłania, które – jak tłumaczył architekt podczas wykładu – przyświeca większości działań jego pracowni: dogęszczać, nie zawsze znaczy zabudowywać. Aleksandra Czupkiewicz
i
Smaki Wrocławia
Na zakończenie cyklu Natura odbywającego się w ramach projektu DużeA wrocławski oddział SARP zorganizował weekendowe warsztaty dla studentów architektury oraz młodych projektantów. Spotkanie pod nazwą „Wrocław Home Made. Food from the city” poprowadzili Holendrzy, architekt Jago van Bergen z pracowni Van Bergen Kolpa Architects oraz architektka Fokke Moerel z biura MVRDV. Oboje współpracowali już ze sobą przy projekcie słynnej hali targowej w Rotterdamie, we Wrocławiu razem z uczestnikami badali, jakie są możliwości produkcyjne miasta. Odnosząc się do istniejących w stolicy Dolnego Śląska bazarów i targowisk, zastanawiali się nad przyszłością miejsc zakupu i konsumpcji lokalnych produktów żywnościowych, sprawdzali, jak działają wrocławskie ogródki działkowe oraz kooperatywy spożywcze.
Pierwszego dnia uczestnicy wybrali ulubione przepisy kulinarne i pracowali nad sposobami uprawy poszczególnych składników swoich potraw. Ich zadaniem było też znalezienie pomysłów na włączenie infrastruktury przetwórczo-produkcyjnej w strukturę miasta. W kolejnym dniu przygotowali konkretne rozwiązania, pracując na makiecie obszaru Przedmieścia Oławskiego. Na koniec w siedzibie Dolnośląskiej Okręgowej Izby Architektów odbyła się otwarta prezentacja projektów. W dyskusji udział wziął m.in. Dan Wood z amerykańskiej pracowni WORKac. Kuratorami cyklu Natura byli Agata Woźniczka i Mateusz Adamczyk z pracowni BudCud, a w warsztatach uczestniczyli Marta Gendera, Marta Gruca, Patryk Kusz, Kinga Łukasińska, Edyta Marciniak, Anna Otlik, Natalia Popenda, Agata Półtorak, Małgorzata Radaj, Karolina Tatar, Marta Wróblewska i Magda Wymysłowska. BUDCUD
