Spis treści
- Muzeum z odzysku. Stare przeplata się z nowym
- Niejednogłośna decyzja. Wygrała narracja
- Maksymalne wykorzystaniu materiałów wtórnych
- Architektoniczna półka na eksponaty
- Rozwiązania urbanistyczne
- Mała architektura i rozwiązania funkcjonalne
- Prefabrykaty i łatwość demontażu
- Design for Disassembly – przyszłościowe myślenie
- Strategia proekologiczna – redukcja wpływu na środowisko
- Badanie relacji między budowaniem a zarastaniem
- Autorzy koncepcji - pracownia TŁO
- Kto wybrał tę koncepcję na przebudowę i rozbudowę Muzeum Architektury we Wrocławiu?
Muzeum z odzysku. Stare przeplata się z nowym
W tym projekcie zawarliśmy kilkuletnie przemyślenia i ambicje związane z współczesną architekturą i wtórnym użyciem materiałów budowlanych. Niepowtarzalną cechą struktury przestrzennej Muzeum jest przenikanie się wnętrza z zewnętrzem za sprawą istniejących dziedzińców. Nasz projekt tworzy nowe wnętrza urbanistyczne i zachęca do aktywizacji oraz wzmocnienia życia między budynkami. Projekt konkursowy nie jest skończonym dziełem, ale początkiem narracji tworzonej w synergii z Muzeum, zaproszeniem do zrobienia inwestycji publicznej inaczej - mówi mi Michał Sikorski - jeden z autorów projektu.
Lapidarium / Vivarium to zwycięski projekt w konkursie na przebudowę i rozbudowę Muzeum Architektury we Wrocławiu. Jego autorem jest pracownia TŁO Michał Sikorski Architekt z Warszawy (zespół autorski: Michał Sikorski, Nicolo Signori, Anna Nauwaldt, Michalina Kubiak, Natalia Budnik; współpraca: Jan Jabłoński, Mateusz Zawadzki, Pola Machinska, Justyna Zawada, Michał Salamonowicz, Aleksandra Kędziorek, MIOVIZ, Fundacja BRDA).
Poznaj więcej informacji na temat wyników tego konkursu:
Muzeum z odzysku! Bardzo odważna decyzja jury konkursu na rozbudowę Muzeum Architektury we Wrocławiu
Niejednogłośna decyzja. Wygrała narracja
– To nie była jednomyślna decyzja – mówi Przewodniczący Sądu Konkursowego, arch. Maciej Miłobędzki. – Właściwie do ostatniej chwili w grze było kilka projektów, co do których ścierały się nasze opinie. Wygrała koncepcja, za którą stoi ciekawa narracja i bardzo silny przekaz.
Z pierwszych relacji wynika, że obrady jury były bardzo dynamiczne i decyzja o wyborze zwycięskiego projektu toczyła się do ostatniego momentu. Warto zwrócić uwagę, że każdemu ze zgłoszonych projektów daleko jest do realizacji. Wynika to nie tylko ze złożoności samego zagadnienia konkursowego, ale także z faktu, że szczegóły zwycięskiej koncepcji będą musiał zostać uzgodnione ze służbami konserwatorskimi. W pracach jury brał udział również udział Daniel Gibski Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Z moich informacji wynika, że o ile ogólne założenia zwycięskiej koncepcji cieszyły się jego pozytywnym przyjęciem i zainteresowaniem, to szczegółowe rozwiązania - zwłaszcza dotyczące ingerencji w zabytkową tkankę klasztoru i kościoła będą musiały stać się jeszcze przedmiotem bardzo wnikliwych analiz.
Michał Sikorski w swojej koncepcji zwraca uwagę, że ta realizacja wiąże się z jeszcze jednym wyzwaniem. Chęć wykorzystania materiałów z odzysku uniemożliwia określenie finalnego wyglądu budynku nawet na etapie projektu wykonawczego. Dopiero podczas budowy będzie wiadomo bowiem, jakimi materiałami będzie można ostatecznie dysponować.
Dlatego na etapie konkursu proponujemy elastyczny przepis i założenie jak będzie wyglądać elewacja nowego budynku. Jej ostateczna forma zależna będzie od lokalnej dostępności materiałów z rozbiórek. Widzimy tę niepewność jako zaletę – w tym długim procesie idea będzie mieć wielu współautorów, a materialnie czerpać będzie z dziedzictwa Wrocławia i Śląska.
czytamy w opisie projektu.
Maksymalne wykorzystaniu materiałów wtórnych
Projekt opiera się na maksymalnym wykorzystaniu wtórnych materiałów budowlanych jako sposobie na obniżenie śladu węglowego inwestycji. Autorzy koncepcji przekonują, że zwykle przy tego typu realizacjach nikt nie decyduje się na taką strategię budowania.
Wciąż otwieramy i nagradzamy gmachy z nowego betonu. To tak jakby jedno pokolenie mówiło kolejnym „to już ostatni raz tak robimy, wy już tak nie róbcie”. Faktycznie, za parę lat „business as usual” nie będzie już możliwy wraz z zaostrzeniem ustawodawstwa europejskiego w zakresie raportowania śladu węglowego nowych budynków, które prawdopodobnie zbiegnie się z rozbudową Muzeum Architektury - zwracają uwagę architekci i architektki.
Ich zdaniem Muzeum Architektury nie może być realizowane zgodnie z linią business as usual.
i
Architektoniczna półka na eksponaty
Centralnym elementem projektu jest nowy Budynek Zbiorów, który zaprojektowano jako „miejską półkę na eksponaty”. Elewacja południowa tego budynku będzie dynamicznie zmieniającą się ekspozycją fragmentów zniszczonych lub modernizowanych budynków – zarówno historycznych, jak i współczesnych. Ta strategia nawiązuje do tradycji Wrocławia jako miasta o bogatej historii spoliów.
Proponujemy, aby z czasem umieszczać tam wybrane fragmenty budynków (oryginały lub kopie), które zostały zburzone lub przeszły gruntowne przebudowy – piszą autorzy.
Budynek Zbirów będzie nowym obiektem. Zlokalizowano go od strony południowej na rzucie prostokątnym. Ma być ustawiony równolegle do południowego skrzydła zabytkowego zespołu, a użyte do jego budowy materiały mają nawiązywać do reszty obiektu.
i
Rozwiązania urbanistyczne
Główne wejście do muzeum zaprojektowano od kameralnej ulicy Bernardyńskiej, kończąc przestrzeń dziedzińca, co umożliwia płynne połączenie z historycznym układem urbanistycznym. Dodatkowe wejście publiczne prowadzi od strony parku Słowackiego przez kawiarnię i księgarnię, nadając tym przestrzeniom bardziej otwarty charakter. Drugorzędne wejście od południa, prowadzące przez skrzydło A, pozwala na zachowanie funkcjonalności istniejącego układu. Ważnym elementem jest możliwość swobodnego przejścia w osi wschód-zachód przez cały zespół, co w godzinach zamknięcia muzeum umożliwia zachowanie otwartości części przestrzeni publicznych.
Projekt opiera się na zróżnicowanej funkcji pięciu dziedzińców, które integrują wewnętrzne przestrzenie muzeum z miejskim krajobrazem:
- Dziedziniec Wejściowy – zachowuje swój tajemniczy charakter dzięki otoczeniu zielenią leśną, magnolią oraz elementami odzyskanymi z istniejącego dziedzińca.
- Dziedziniec Klasztorny – introwertyczna przestrzeń medytacyjna, dostępna dla indywidualnego doświadczania.
- Polana Wydarzeń – dynamiczna przestrzeń, mogąca służyć organizacji plenerowych wystaw, pawilonów tymczasowych lub spotkań. Pergola i murki z cegieł definiują jej południowe granice, wzmacniając kameralność miejsca.
- Taras Kawiarni – strefa spotkań otoczona zielenią jadalną, wkomponowana w zastany krajobraz istniejących drzew.
- Taras Widokowy – przestrzeń na dachu Budynku Zbiorów, oferująca panoramę na Muzeum Architektury i jego otoczenie.
i
Mała architektura i rozwiązania funkcjonalne
Każdy z dziedzińców wyposażono w elementy małej architektury wykonane z materiałów pochodzących z recyklingu – ławek z cegieł, stolików z nierdzewki czy oświetlenia przyjaznego dla środowiska, które minimalizuje zanieczyszczenie światłem. Te detale harmonijnie wpisują się w charakter każdego miejsca, jednocześnie wzmacniając funkcjonalność przestrzeni.
Wschodnia elewacja Budynku Zbiorów, zwrócona ku polanie, pełni kluczową rolę w organizacji przestrzeni publicznych. Czytelnia, otwarte archiwum i taras widokowy są naturalnym przedłużeniem muzeum w stronę miasta. Południowa fasada, z bezokienną ścianą zdobioną spoliami, nawiązuje do lokalnej historii architektonicznej, jednocześnie porządkując wizualny chaos otoczenia ulicy Słowackiego.
i
Prefabrykaty i łatwość demontażu
Strategia prefabrykatów w projekcie Muzeum Architektury to połączenie innowacji, ekologii i szacunku dla historii. Prefabrykowane elementy pełnią zarówno funkcję konstrukcyjną, jak i symboliczną, pokazując, że nowoczesna architektura może być zarówno trwała, jak i dostosowana do zmieniających się potrzeb użytkowników. Dzięki temu projekt wpisuje się w awangardę współczesnego budownictwa opartego na zasadach odpowiedzialnego gospodarowania zasobami.
Projekt bazuje na prefabrykowanych elementach wykonanych z betonu zawierającego kruszywa pochodzące z recyklingu. Rozwiązanie to:
- redukuje ślad węglowy poprzez ponowne wykorzystanie materiałów z rozbiórek.
- minimalizuje zużycie surowców pierwotnych, przyczyniając się do ochrony środowiska naturalnego.
- odnosi się do filozofii gospodarowania zasobami w duchu gospodarki obiegu zamkniętego.
Prefabrykaty znalazły zastosowanie w specjalnych elementach konstrukcyjnych, takich jak: Kładka w prezbiterium, wykonana z prefabrykowanych elementów betonowych połączonych kablami sprężonymi. Technologia ta zapewnia lekkość i trwałość, idealnie wpisując się w wymagania przestrzeni o szczególnym znaczeniu; oraz nowe elementy muzealne, których niezależna konstrukcja pozwala na harmonijne współistnienie z zabytkowym kościołem.
Prefabrykowane elementy zostały zaprojektowane na siatce słupów (3,5 x 8 m), co daje dużą swobodę w aranżacji wnętrz:
- Stropy bez wystających podciągów pozwalają na tworzenie przestrzeni otwartych, łatwych do podziału lub zmiany funkcji.
- Konstrukcja dostosowana jest do przyszłych modyfikacji i przekształceń, co czyni budynek długowiecznym i odpornym na zmiany programowe.
Ważną wartością wyrażoną w koncepcji jest przyjęcie zasady Design for Disassembly.
i
Design for Disassembly – przyszłościowe myślenie
Prefabrykaty zaprojektowano zgodnie z ideą Design for Disassembly, co oznacza, że:
- Wszystkie elementy posiadają uchwyty umożliwiające ich łatwy demontaż.
- Materiały mogą być ponownie wykorzystane w przyszłych inwestycjach, co zmniejsza odpady budowlane.
- Konstrukcja staje się elastyczna i możliwa do adaptacji w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby funkcjonalne muzeum.
W przypadku historycznej części obiektu, prefabrykowane elementy zaprojektowano jako "odwracalne", co ma zapewnić minimalną ingerencję w zabytkową tkankę architektoniczną, pozwolić na zachownie integralności i autentyczności historycznych przestrzeni oraz daje możliwość wprowadzenia współczesnych elementów, które mogą być usunięte bez trwałego wpływu na istniejącą strukturę.
W swojej strategii wykorzystania materiałów z odzysku oraz projektowania według wskazówek Design for Disassembly autorzy odwołują się do realizacji Barbary Buser i jej pracowni baubüro in situ, która w twórczy sposób wykorzystuje materiały wtórne jako element narracji przestrzennej oraz projektów Wanga Shu, który w swoich pracach podkreśla wartość i piękno materiałów odzyskanych, nadając im nowe życie w kontekście współczesnej architektury.
i
Strategia proekologiczna – redukcja wpływu na środowisko
Projekt uwzględnia projektowanie holistyczne i integrację rozwiązań technicznych z estetyką i funkcjonalnością. Każdy aspekt – od wyboru materiałów, przez systemy instalacyjne, po projektowanie zieleni – podkreśla potrzebę harmonii między architekturą a środowiskiem naturalnym. Tego typu rozwiązania mają - zdanie autorów i autorek - nie tylko odpowiedzieć na współczesne wyzwania stojące przed architekturą, ale także obniżyć koszty eksploatacji muzeum w przyszłości.
Wśród działań mających na celu ograniczenie zużycia zasobów naturalnych - poza wykorzystaniem materiałów z odzysku i prefabrykacją odnajdziemy w tej koncepcji m.in.:
- masywne ściany nowego budynku zapewniające wysoką inercję cieplną, co ma wspierać naturalne regulowanie klimatu wnętrza i zmniejszać zapotrzebowanie na dodatkową energię do ogrzewania i chłodzenia,
- panele fotowoltaiczne na dachu generujące energię elektryczną, która zasili systemy budynku, w tym urządzenia wentylacyjne i chłodnicze.
- zielone i brązowe dachy wspierające retencję wody, zmniejszające ryzyko przeciążenia systemów kanalizacyjnych oraz poprawiające lokalny mikroklimat,
- odporną roślinność niewymagająca podlewania, a więc z mniejszym zapotrzebowaniem na wodę (koncepcja zrównoważonego zarządzania zielenią)
- odzysk wody szarej pozwalający na ponowne wykorzystanie wody, np. do nawadniania zieleni, co jest dodatkowym krokiem w stronę gospodarki o obiegu zamkniętym.
Splatając w jeden gest reinterpretację przeszłości z refleksją na temat współczesności i przyszłości projektanci w sposób świadomy zdecydowali się na użycie materiałów pochodzących z odzysku, minimalizując ślad węglowy obiektu i ograniczając zużycie zasobów naturalnych. Wszystkie zaś nowe elementy projektowane będą zgodnie z zasadą design for disassembly— czyli zakładając ponowne ich wykorzystanie, wprowadzając do dyskusji refleksję nad pełnym cyklem życia budynku.
czytamy w uzasadnieniu jury.
Badanie relacji między budowaniem a zarastaniem
W naszej propozycji badamy relacje między budowaniem a zarastaniem. Nasze podejście projektowe koncentruje się na współtworzeniu różnorodnych wspólnot roślinnych, które będą prosperować w unikalnych mikroklimatach, w bezpośrednim sąsiedztwie istniejących i projektowanych budynków. Wykorzystując spontaniczne procesy rozsiewania i porastania roślinności na dachach, ścianach i w szczelinach, dążymy do integracji natury z architekturą - czytamy w materiałach towarzyszących koncepcji.
Autorzy i autorki nie tylko zapowiadają nowe otwarcie na procesy zarastania roślin, ale także deklarują, że każda szczelina w elewacji – czy to w cegle, zaprawie, czy kamieniu – może stać się dla nich potencjalnym siedliskiem dla zieleni. Projekt przewiduje celowe interwencje projektowe, które pozwalają kontrolować tempo procesów zarastania. Działania te obejmują zarówno przyspieszenie porastania (poprzez sadzenie rodzimych pnączy samoczepnych, takich jak bluszcz czy winobluszcz, które tworzą wertykalne ogrody na elewacjach), jak i spowolnienie rozwoju roślinności (za pomocą ściółki z kruszonej cegły rozbiórkowej, która reguluje wilgotność i sprzyja spontanicznemu rozwojowi roślin ruderalnych).
Dlatego też w przyszłości - np. na tarasie widokowym Budynku Zbiorów królować będzie roślinność spontaniczna, niska (bez krzewów i drzew), która może kojarzyć się z naturalnym porastaniem gruzowisk i nieużytków, a z kolei na tarasie kawiarni znajdziemy jadalne kwiaty i zioła.
Każda przestrzeń zaprojektowana w ramach projektu ma odpowiadać zatem na różne potrzeby biologiczne i społeczne:
- Osłonięty dziedziniec z przesadzonymi drzewami tworzy spokojną przestrzeń o unikalnym mikroklimacie. Nasadzone paprocie i inne rośliny leśne, posadzone w naturalnej ściółce z ziemi liściowej, nadają przestrzeni atmosferę wyciszenia.
- Otwarty ogród z kwietną murawą zaprasza do interakcji i rekreacji w otoczeniu roślin łąk leśnych, takich jak naparstnice czy żywce. Przestrzeń ta ma charakter swobodny, z okresowo koszoną roślinnością.
i
i
i
Autorzy koncepcji - pracownia TŁO
Informacje ze strony www pracowni:
Tło to warszawska pracownia architektoniczna prowadzona przez Michała Sikorskiego. Zapożyczając narzędzia projektowe z warsztatów urbanisty i architekta krajobrazu, traktujemy projektowanie przestrzeni jako złożony proces transformacji zastanej sytuacji, bardziej niż jako jednostronne wdrażanie "wizji". Niezależnie od funkcji i skali projektu, interesuje nas dodanie nowych jakości użytkowych do miejsc. Obok przestrzeni, czas jest dla nas kluczowy. Interesujemy się zarówno hedonistyczną tymczasowością, tradycyjną trwałością jak i długoterminową planistyką.
Michał Sikorski jest architektem i urbanistą. Ukończył École Nationale Supérieure d’Architecture de Paris La Villette. W latach 2008–2017, jako lider projektu w belgijskiej pracowni architektonicznej Xaveer De Geyter (XDGA), nadzorował realizację planu generalnego kampusu Paris-Saclay oraz nowego centrum nauki dla Wydziału Zarządzania Uniwersytetu w Strasburgu. Jest współzałożycielem francuskiego biura architektonicznego UN1ON. W latach 2017–2021 był głównym architektem w Biurze Innowacji Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadził zajęcia i prowadził badania na różnych europejskich uczelniach architektonicznych, w tym w ETH Zürich. Obecnie wykłada urbanistykę na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. W 2021 roku założył własną pracownię architektoniczną – TŁO.
Ten projekt został przygotowany przez zespół autorski: Michał Sikorski, Nicolo Signori, Anna Nauwaldt, Michalina Kubiak, Natalia Budnik; współpraca: Jan Jabłoński, Mateusz Zawadzki, Pola Machinska, Justyna Zawada, Michał Salamonowicz, Aleksandra Kędziorek, MIOVIZ, Fundacja BRDA.
Lapidarium / Vivarium
to historia o starym i nowym.
O trwaniu tego, co było
i dawaniu drugiego życia temu, co chcemy, by przetrwało.
Kto wybrał tę koncepcję na przebudowę i rozbudowę Muzeum Architektury we Wrocławiu?
Za tą decyzją stoi Sąd Konkursowy w składzie (Sąd Konkursowy składa się z 8 osób oraz 2 sędziów rezerwowych):
- arch. Maciej Miłobędzki – Przewodniczący Sądu Konkursowego, Sędzia Konkursowy Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) Oddział Warszawski.
- arch. Michał Goncerzewicz – Sędzia referent, Sędzia Konkursowy Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) Oddział Wrocław
- arch. Roman Rutkowski – Członek Sądu Konkursowego, Sędzia Konkursowy Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) Oddział Wrocław
- arch. Marta Dąbrowska – Członkini Sądu Konkursowego, Sędzia Konkursowy Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) Oddział Wrocław
- Michał Duda – Członek Sądu Konkursowego, Sędzia ze strony Organizatora, Dyrektor Muzeum Architektury we Wrocławiu
- Bartłomiej Świerczewski – Członek Sądu Konkursowego, Sędzia ze strony Organizatora, Z-ca dyrektora Departamentu Zrównoważonego Rozwoju Urzędu Miasta Wrocławia
- arch. Aleksandra Jaeschke – Członkini Sądu Konkursowego, Sędzia ze strony Organizatora, Assistant profesorka na Wydziale Architektury University of Texas, Austin
- Bogna Świątkowska – Członkini Sądu Konkursowego, Sędzia ze strony Organizatora, Prezeska Fundacji Nowej Kultury Bęc Zmiana
Funkcję Sekretarza Konkursu pełniła arch. Sylwia Sikora – Sędzia Konkursowy Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) Oddział Wrocław.
Funkcję Asystenta Sekretarza Konkursu pełnił arch. Wojciech Mazan – Sędzia Konkursowy Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) Oddział Wrocław.
Do współpracy z Sądem Konkursowym Organizator powołał następujących biegłych:
- Daniel Gibski - ekspert w zakresie ochrony zabytków, Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków
- Małgorzata Piszczek – ekspert w zakresie ekologii, przyrodniczka i architektka krajobrazu
- Kamil Kowalski – Ekspert w zakresie dostępności, dyrektor Integracja LAB oraz Działu Usług Eksperckich w Fundacji Integracja
- Alicja Wodzińska – reprezentantka Zespołu Muzeum, kustoszka i szefowa Działu Dokumentacji Fotograficznej w Muzeum Architektury we Wrocławiu
Przeczytaj więcej informacji o założeniach konkursowych:
Modernizacja gotyckiego Muzeum Architektury we Wrocławiu - ogłoszono konkurs
----
Dziękujemy, że tu jesteś. Zobacz, co jeszcze dla Ciebie mamy:
