Życie w Architekturze 2025. Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach. Biuro Projektów Lewicki Łatak sp. z o. o. sp. k. Kazimierz Łatak, Piotr Lewicki

Życie w Architekturze 2025. Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach. Założenia Autorskie

Gmina Niepołomice zwróciła się do nas z propozycją współpracy przy projekcie przebudowy i rozbudowy Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego. Temat wydał nam się bardzo interesujący z kilku powodów: pociągająca specyfika funkcjonalna obiektu, tak odmienna od standardowych budynków mieszkalnych czy przemysłowych oraz otwartość przedstawicieli inwestora na poszukiwania rozwiązań architektonicznych.

Zaimponował nam fakt, iż Gmina nie zdecydowała się na inwestycję w kolejny akwapark, park dinozaurów czy inne, równie ludyczne przedsięwzięcie, a zamiast tego –odpowiadając na potrzeby mieszkańców – podjęła kroki, by zrealizować obiekt, który pozwoli na poznanie tej części środowiska naturalnego, które od wieków pozostawało w sferze ludzkich zainteresowań: gwiazdy, gwiazdozbiory czy komety. Od samego początku pracy koncepcyjnej myśleliśmy o tym obiekcie jako o tarasie obserwacyjnym (dostępnym z zewnątrz i od wnętrza budynku poprzez schody i pochylnie), w skali sąsiednich budynków – ich gabarytów i intensywności zabudowy, pozwalającej na zachowanie piknikowej zielonej powierzchni części działki.

Proces projektowy łączył się z konsultacjami z pracownikami Obserwatorium, podczas których omawiano wstępne koncepcje prezentowane na rysunkach i w makietach. Liczne grono konsultantów - pełnych pasji i kompetentnych w swoich dziedzinach (astronomia, radio krótkofalowe, informatyka, pedagogika, chemia czy fizyka), podchodziło bardzo rzetelnie do swojej roli, co skutkowało szeregiem zmian rozwiązań funkcjonalnych i architektonicznych w trakcie pracy nad dokumentacją.

Projekt Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego, sam w swoim temacie wyjątkowy, był też taki i dla nas. Najważniejsi w nim byli zaangażowani ludzie – pełni pasji użytkownicy uwrażliwiający swoich wychowanków na piękno i skalę środowiska naturalnego, wykonawcy, ale i burmistrz, który miał odwagę i zrozumienie dla takich potrzeb mieszkańców gminy.

Życie w Architekturze 2025. Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach. Autorzy

Autor projektu:

Biuro Projektów Lewicki Łatak sp. z o. o. sp. k. Kazimierz Łatak, Piotr Lewicki

Zespół autorski:

Mateusz Albricht, Mateusz Manecki, Marta Szyndera, Agnieszka Zajączkowska

Dlaczego wg zgłaszających ta realizacja powinna zdobyć Grand Prix:

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach stanowi przykład pożądanej, oszczędnej i sprawdzonej kontynuacji działań edukacyjnych i przestrzennych, wpisujących się w lokalny kontekst oraz potrzeby użytkowników. Projekt ten ilustruje, w jaki sposób istniejące zasoby mogą zostać twórczo przekształcone i rozbudowane z poszanowaniem historii miejsca, jego funkcji i społecznego znaczenia. Kontynuacja ta widoczna jest na kilku płaszczyznach:

• W zakresie architektury – poprzez adaptację istniejącego planetarium, które zostało uzupełnione o obserwatorium astronomiczne oraz sale dydaktyczne. Zamiast burzyć i budować od podstaw, zdecydowano się na świadome przekształcenie istniejącej struktury, co sprzyja zarówno oszczędnościom materiałowym, jak i zachowaniu ciągłości tożsamości miejsca.

• W zakresie programu – poprzez rozwinięcie i pogłębienie działalności edukacyjnej związanej z astronomią. Obiekt poszerza swoją ofertę o zajęcia z zakresu radiotelegrafii, działań plastycznych i fotograficznych, co pozwala na przyciągnięcie szerszego grona odbiorców i budowanie bardziej interdyscyplinarnej oferty.

• W zakresie charakteru i skali – zachowano zarówno edukacyjny, jak i rekreacyjny charakter przestrzeni. Jednocześnie, dzięki rozbudowie o część hotelową, obiekt zyskał zdolność do przyjmowania uczestników z dalszych rejonów kraju, co nadało mu rangę ponadlokalną. Takie podejście projektowe pozwala na harmonijne połączenie istniejących i nowych elementów w jedną spójną kompozycję.

Efektem jest przestrzeń, która nie tylko odpowiada na współczesne potrzeby edukacyjne i społeczne, ale również szanuje ludzi – zarówno pedagogów, jak i użytkowników – oraz kontekst miejsca: jego historię, strukturę przestrzenną, a także bliższe i dalsze otoczenie.

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach. Metryka realizacji

Oficjalna nazwa i typ realizacji: Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach, budynek użyteczności publicznej

Inwestor/generalny wykonawca: Gmina Niepołomice Reprezentowana przez Burmistrza Gminy Niepołomice/Samson sp.z o.o.

Wykonawca konstrukcji: Karol Kaczmarek, Łukasz Halastra, Anna Semczuk, Miłosz Wójcik

Powierzchnia zabudowy: 1748,00 m2

Powierzchnia użytkowa: 1408,00 m2

Powierzchnia terenu/kubatura: 4359,50 m2/6805,00 m3

Data przygotowania projektu/ukończenia realizacji: 2014-2020/2021

10. edycja Życia w Architekturze

Wystartowała 10. edycja konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE. To wyjątkowe przedsięwzięcie, w którym od 1995 roku nagradzamy polskie realizacje, w najlepszy lub najciekawszy sposób wskazujące kierunek myślenia o relacjach życia i architektury. Na autorów i autorki najlepszego obiektu lub przestrzeni (Grand Prix) czeka nagroda pieniężna w wysokości 20 000 zł.

Czytaj więcej o konkursie Życie w Architekturze 2025

ŻYCIE W ARCHITEKTURZE to najstarszy, organizowany nieprzerwanie od przełomu 1989 roku konkurs na najbardziej wartościowe realizacje w Polsce. W dziewięciu poprzednich edycjach rywalizowało w sumie ponad 3000 budynków i przestrzeni publicznych. Konkurs niezmiennie wskazuje nowe zjawiska, potrzeby i kierunki, jakie pojawiają się w dziedzinie projektowania. Co kilka lat stwarza okazję do spojrzenia na polską architekturę z szerokiej perspektywy. Nie jest ona zniekształcona, bo projekty nie są nominowane, lecz nadsyłane przez samych autorów.

Jury konkursu Życie w Architekturze 2025

Życie w Architekturze 2025. Rekordowe zgłoszenia

W tym roku pracownie architektoniczne zgłosiły do konkursu blisko 400 realizacji (wciąż trwa ich weryfikacja pod kątem zgodności z regulaminem). W tej edycji czeka na Was kilka nowości. Najważniejszą z nich jest brak kategorii. Nie będziemy oddzielnie oceniać np. domów jednorodzinnych czy obiektów komercyjnych. Chcemy skoncentrować się na ŻYCIU w architekturze, czyli jej relacji z odbiorcami i otoczeniem. Kolejną kwestią jest wprowadzenie wojewódzkich list TOP 10, czyli zestawienia najciekawszych realizacji w każdym z 16 województw. Ogłoszenie każdej listy TOP 10 będzie odbywało się w formie audycji, w której opowiemy o wybranych realizacjach i przedstawimy uzasadnienie naszych decyzji.

Zasady konkursu Życie w Architekturze 2025

Cieszymy się, że spośród wszystkich polskich realizacji z lat 2020-2024 będziemy mogli wspólnie wybrać:

Najlepszy obiekt lub przestrzeń 
wskazujące kierunek 
myślenia o relacjach życia 
i architektury (Grand Prix)Ulubieńca Publiczności Laureata Środowiska 
przyznawany przez 
architektów i architektki Laureatów Nagrody Sponsora – firmy Velux

Ze 160 najlepszych polskich projektów wybierzemy TOP 60, czyli 60 najciekawszych obiektów lub przestrzeni. Zostaną one poddane ocenie naszego jury i to właśnie spośród nich wyłoniony zostanie laureat nagrody Grand Prix, a drogą głosowania wskazani zdobywcy tytułów Ulubieniec Publiczności oraz Laur Środowiska – Nagroda Architektów i Architektek.

Dzięki firmie VELUX będziemy mogli także wręczyć trzy dodatkowe nagrody. Zostaną one przyznane tym realizacjom, które wykorzystują światło dzienne jako element kształtowania architektury i poprawy jakości przestrzeni pod dachem z wykorzystaniem okien dachowych. Suma nagród fundowanych przez sponsora wynosi 10 000 zł. Rozstrzygnięcie nastąpi w grudniu 2025 roku.

Sponsorzy konkursu. Na zwycięzcę czeka 20 000 zł

Całe to przedsięwzięcie nie byłoby możliwe bez wsparcia naszych partnerów. Głównym sponsorem 10. edycji ŻYCIA W ARCHITEKTURZE jest Saint-Gobain. Wśród grona sponsorskiego znajdziemy także właścicieli marek: Aluprof, Dyson, Humanscale i VELUX, a także Ecophone, Glassolutions, Isover, Leca, Rigips, Weber oraz Swisspacer z Grupy Saint-Gobain.

Na zdobywcę Grand Prix czeka 20 000 zł.