Życie w Architekturze 2025. Przebudowa, rozbudowa i nadbudowa zabytkowego obiektu Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. WXCA

To jedna z realizacji z naszej listy TOP60 - najciekawszych obiektów lub przestrzeni, które zawalczą o nagrodę Grand Prix; Ulubieńca Publiczności oraz Laureata Środowiska przyznawanego przez architektów i architektki. Podczas, gdy Jury kontynuuje prace nad wyborem tej jednej, najważniejszej realizacji, nasi czytelnicy mogą głosować na swoją ulubioną realizację. Do gry mogą także włączyć się profesjonaliści! 

> Zobacz więcej TUTAJ

Życie w Architekturze 2025. Przebudowa, rozbudowa i nadbudowa zabytkowego obiektu Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Założenia Autorskie

Punktem wyjścia dla projektu przebudowy i rozbudowy Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach było pytanie: jak tchnąć nowe życie w historyczny budynek o silnej tożsamości, nie zatracając jego charakteru, a jednocześnie odpowiadając na potrzeby współczesnej instytucji kultury? Projekt ma przełamywać granice tradycyjnie pojmowanej instytucji teatralnej.

Zakładaliśmy stworzenie przestrzeni otwartej, dostępnej i elastycznej – funkcjonalnie i społecznie – która pozwala teatrowi rozwijać się i angażować nowe grupy odbiorców i może żyć również poza czasem spektaklu. Kluczowa była dla nas idea połączenia starego z nowym – nie przez kontrast, lecz świadomy dialog. Chcieliśmy, by współczesna architektura budowała ciągłość z historyczną, odwołując się do niej skalą i rytmem i zachowując autonomię wyrazu. W tym duchu odtworzenie detali i wprowadzenie nowych elementów zrealizowano we współpracy z lokalnymi rzemieślnikami i artystami – jako formę zakorzenienia projektu w miejscu i wspólnocie. Ważne było też podkreślenie wartości budynku i jego wpisanie w gęsty kontekst śródmiejski.

Rozbudowa miała znaczenie nie tylko techniczne, ale i społeczne – poszerzała możliwości teatru i redefiniowała jego relację z miastem. Jednym z kluczowych gestów było otwarcie się na dziedziniec: dawna przestrzeń zapleczowa miała stać się nowym miejscem spotkań i wydarzeń. Projekt rozwijano w dialogu z zespołem teatru i użytkownikami – założenia zmieniały się organicznie, w odpowiedzi na potrzeby. W trakcie prac pojawiła się szansa zakupu przyległej kamienicy – decyzja, która istotnie wpłynęła na rozwój projektu.

Pracując na „żywym sercu” teatru, opracowaliśmy nową koncepcję rozbudowy i nadbudowy – przy zachowaniu sceny w jej oryginalnym miejscu. Od początku zależało nam, by główna scena dorównywała standardem najlepszym realizacjom europejskim – pod względem mechaniki, akustyki, elastyczności widowni i potencjału inscenizacyjnego oraz zaplecza technicznego i twórczego.

Życie w Architekturze 2025. Przebudowa, rozbudowa i nadbudowa zabytkowego obiektu Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Autorzy

Autor projektu:   

WXCA

Zespół autorski:

Szczepan Wroński, Monika Lemańska, Małgorzata Dembowska, Michał Kasprzyk, Marcin Kruk, Paulina Kucharska, Krzysztof Moskała, Krzysztof Marciszewski, Małgorzata Gilarska, Marcin Jurusik, Kacper Karpiński, Magdalena J. Nowak, Kajetan Szostok, Nina Wojtczuk-Hejduk, Tomasz Burno, Zuzanna Wodowska, Stanisław Klajs, Adrianna Manista, Anna Majewska-Karolak, Michał Czerwiński, Mikołaj Niewęgłowski, Łukasz Rossa, Paweł Grodzicki, Marta Sękulska-Wrońska, Andrzej Bulanda, Piotr Hardt

Dlaczego wg zgłaszających ta realizacja powinna zdobyć Grand Prix:

Teatr im. Stefana Żeromskiego to realizacja, która łączy architektoniczną jakość z głębokim społecznym znaczeniem. Przed modernizacją budynek przestał spełniać podstawowe standardy bezpieczeństwa i funkcjonalności – rozważano nawet przeniesienie teatru w inne miejsce. To, że pozostał w sercu Kielc, zawdzięcza silnemu przywiązaniu mieszkańców oraz wizji architektów, determinacji dyrekcji, którzy połączyli szacunek do historii z odwagą współczesnego myślenia.

Projekt był wymagający – formalnie, technologicznie i emocjonalnie. Prowadzony na „żywym organizmie”, bez przenoszenia sceny, w gęstej tkance miejskiej, w ścisłym dialogu z zespołem i publicznością. Ostatecznie udało się nie tylko zachować, ale i wzmocnić tożsamość miejsca. To również przykład kunsztu architektonicznego: pieczołowite odtworzenie detali historycznych we współpracy z lokalnymi artystami i rzemieślnikami oraz wyrafinowane zestawienie fasady z nową częścią budynku – przekrytą kanelowanymi betonowymi płytami. Dialog zamiast imitacji – to jego siła.

Dziś teatr to miejsce otwarte – fizycznie, społecznie i funkcjonalnie. Oprócz podstawowej roli sceny pełni też funkcje edukacyjne i integracyjne. Na dziedzińcu odbywają się plenerowe spektakle, odczyty, warsztaty, we foyer zajęcia jogi z poezją. Frekwencja na wydarzeniach potwierdza, że mieszkańcy utożsamiają się z nowym/starym teatrem – są z niego dumni, traktują go jako ważny punkt odniesienia swojej tożsamości.

To także projekt o wysokiej klasie technicznej – z nowoczesną sceną obrotową, mobilnym audytorium, sześcioma zapadniami, zaawansowaną akustyką i pełną dostępnością. Z zapleczem: warsztatami, salami prób, studiem nagraniowym i częścią hotelową – teatrem wpisanym w codzienne życie miasta. Wkrótce ma zostać otwarta również restauracja w parterze, która dopełni ideę otwartości i połączy świat aktora i widza z deptakiem na ul. Sienkiewicza. To nie tylko architektura. To odzyskana przestrzeń – fizycznie, emocjonalnie i społecznie.

Przebudowa, rozbudowa i nadbudowa zabytkowego obiektu Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Metryka realizacji

Oficjalna nazwa i typ realizacji: Przebudowa, rozbudowa i nadbudowa zabytkowego obiektu Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach, budynek użyteczności publicznej 

Inwestor: Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach

Generalny wykonawca/wykonawca konstrukcji: Firma Budowlana Anna-Bud sp. z o.o.

Powierzchnia zabudowy: 2 151 m2

Powierzchnia użytkowa: 5 247,6 m2

Powierzchnia całkowita: 10 887,12 m2

Powierzchnia terenu/kubatura: 3 053 m2/ 44 848 m3

Data przygotowania projektu/ukończenia realizacji: 2022/2024

10. edycja Życia w Architekturze

Wystartowała 10. edycja konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE. To wyjątkowe przedsięwzięcie, w którym od 1995 roku nagradzamy polskie realizacje, w najlepszy lub najciekawszy sposób wskazujące kierunek myślenia o relacjach życia i architektury. Na autorów i autorki najlepszego obiektu lub przestrzeni (Grand Prix) czeka nagroda pieniężna w wysokości 20 000 zł.

Czytaj więcej o konkursie Życie w Architekturze 2025

ŻYCIE W ARCHITEKTURZE to najstarszy, organizowany nieprzerwanie od przełomu 1989 roku konkurs na najbardziej wartościowe realizacje w Polsce. W dziewięciu poprzednich edycjach rywalizowało w sumie ponad 3000 budynków i przestrzeni publicznych. Konkurs niezmiennie wskazuje nowe zjawiska, potrzeby i kierunki, jakie pojawiają się w dziedzinie projektowania. Co kilka lat stwarza okazję do spojrzenia na polską architekturę z szerokiej perspektywy. Nie jest ona zniekształcona, bo projekty nie są nominowane, lecz nadsyłane przez samych autorów.

Jury konkursu Życie w Architekturze 2025

Życie w Architekturze 2025. Rekordowe zgłoszenia

W tym roku pracownie architektoniczne zgłosiły do konkursu blisko 400 realizacji. W tej edycji czeka na Was kilka nowości. Najważniejszą z nich jest brak kategorii. Nie będziemy oddzielnie oceniać np. domów jednorodzinnych czy obiektów komercyjnych. Chcemy skoncentrować się na ŻYCIU w architekturze, czyli jej relacji z odbiorcami i otoczeniem. 

Ze zgłoszonych realizacji z lat 2020-2024 wybraliśmy TOP 60, czyli 60 najciekawszych obiektów lub przestrzeni. Zostaną one poddane ocenie naszego jury i to właśnie spośród nich wyłoniony zostanie laureat nagrody Grand Prix, a drogą głosowania wskazani zdobywcy tytułów Ulubieniec Publiczności oraz Laur Środowiska – Nagroda Architektów i Architektek.

Dzięki firmie VELUX będziemy mogli także wręczyć trzy dodatkowe nagrody. Zostaną one przyznane tym realizacjom, które wykorzystują światło dzienne jako element kształtowania architektury i poprawy jakości przestrzeni pod dachem z wykorzystaniem okien dachowych. Suma nagród fundowanych przez sponsora wynosi 10 000 zł. Rozstrzygnięcie nastąpi w grudniu 2025 roku.

Sponsorzy konkursu. Na zwycięzcę czeka 20 000 zł

Całe to przedsięwzięcie nie byłoby możliwe bez wsparcia naszych partnerów. Głównym sponsorem 10. edycji ŻYCIA W ARCHITEKTURZE jest Saint-Gobain. Wśród grona sponsorskiego znajdziemy także właścicieli marek: Aluprof, Dyson, Humanscale i VELUX, a także Ecophon, Glassolutions, Isover, Leca, Rigips, Weber oraz Swisspacer z Grupy Saint-Gobain.

Na zdobywcę Grand Prix czeka 20 000 zł.