Joanna Jurga i Łukasz Wojciechowski, goście Podcastu Miejskiego, zrezygnowali z wykonywania pracy architekta polegającego na bezpośrednim zaangażowaniu w projektowanie przede wszystkim z troski o własne zdrowie psychiczne.
Zdaniem Joanny Jurgi, potrzeba zmiany sposobu pracy w jej przypadku wynikała z dużego stresu i niezgody na ciągłe naruszanie ważnych dla niej wartości. Podczas rozmowy zwracała uwagę, że bardzo rzadko spotykała się w wytycznymi podporządkowanymi rzeczywistym potrzebom człowieka. W efekcie spędzała zdecydowanie zbyt czasu na tłumaczenie tego, co jej zdaniem było oczywiste, a zdaniem wielu klientów - nieistotne, bo niezauważalne na pierwszy rzut oka.
Nagle się okazało, że wytyczną do tworzenia budynków są elewacje i wodkany. Sprzedajemy budynki na podstawie wizualizacji, bo 80% bodźców trafia do nas za pomocą zmysłu wzroku. Proszę Państwa, bez zmysłu wzroku byśmy sobie świetnie poradzili, a bez całej reszty trochę gorzej. I jak ja zaczęłam łączyć te kropki, to doznałam olśnienia. Mamy się dostosować do jakichś prawidłowości rynkowych. Rozmawiamy czy światło na wizualizacji dobrze się odbija w czymś tam, a na moje stwierdzenie, że Szanowni Państwo, ale akustyka będzie zła i ludzi będzie bolała tu głowa usłyszałam, że po co się interesować akustyką, skoro nie da się jej sprzedać na wizualizacjach. I o czym ja zresztą mówię - to są dodatkowe koszty
- opowiada Jurga
Stres i poczucie rozdźwięku między teorią a praktyką były kluczowe również dla Łukasza Wojciechowskiego. Pracę w pracowni architektonicznej zamienił na zajęcia skoncentrowane przede wszystkim na naukowych i teoretycznych aspektach tej profesji.
Najczęściej spotykałem z taką sytuacją, że świat praktyki architektonicznej i ten świat teoretyczny były bardzo rozjechane. Dla mnie najważniejsze jest zawsze łączenie tej teorii z praktyką. I można powiedzieć, że z jednej strony wówczas nie jest się ani dobrym praktykiem, ani dobrym teoretykiem. Z drugiej strony wydaje mi się jednak, że kiedy zaczynamy to łączyć to (...) to wówczas, my jako architekci, możemy zrobić tak naprawdę dużo dobrego w swoich budynkach.
- dodaje Wojciechowski
Uczymy się o katedrach, a projektujemy to, co dookoła nich
Tymczasem architekt zwraca uwagę, że w projektowanych budynkach często zapominamy o czymś tak podstawowym, jak poczucie bezpieczeństwa. Zamiast tego jesteśmy skupieni na architekturze jako spektaklu. To forma i estetyka budynku ma dziś nam dawać przyjemność. Tymczasem jej źródłem - według Wojciechowskiego - powinno być doświadczenie korzystania z tego obiektu. Jego zdaniem uczymy przyszłych architektów o katedrach, muzeach, salach koncertowych, a tymczasem człowiek najczęściej korzysta ze sklepów typu Biedronka. I tam tych wszystkich ważnych podstaw dla architektury skoncentrowanej na człowieku po prostu nie ma.
i
Joanna Jurga również odnosiła się do kwestii edukacji upatrując w niej powodów wielu dzisiejszych bolączek praktycznego wymiaru pracy architektonicznej. Podkreślała, że jej zdaniem polski system edukacji - wciąż wywodzący się z czasów pruskich - "jest nieadekwatny absolutnie do niczego". Zbyt duża liczba wydziałów architektury wypuszcza na rynek ogromną liczbę architektów, dla których nie ma pracy. Na samych uczelniach nie doszło do wymiany kadr - nawet jeśli ktoś nie spełniał wymogów, które oczekuje się od nauczyciela akademickiego. Istnienie takich "dożywotnich" etatów powodowało zaś spowolnienie wymiany myśli i zmianę na lepsze. Do tego - zdaniem Jurgi - pensje na uczelniach są tak niskie, że generalnie pracowników akademickich nie stać na to, aby zajmować się tylko tym i doskonalić swoje umiejętności. I mimo że wiele kwestii udało się poprawić, nadal generalnie uczymy się w bardzo archaicznym modelu.
Wojciechowski dodał tutaj - zgodziwszy się co do zasady ze swoją przedmówczynią - że architektura skupiona na spektaklu w swojej edukacji również koncentruje się na np. katedrach. Studenci poznają więc historię budowania katedr, ale już nie o tym, co powstawało dookoła nich.
Właśnie na tym polega cały problem. My na co dzień projektujemy to wszystko, co się dzieje dokoła katedry, a wyuczone na studiach katedry
Joanna Jurga przytacza tu doświadczenia Hiszpanii, w której architektura jest kierunkiem ogólnorozwojowym, na którą idzie się, by potem, na przykład - pracować w urzędzie miasta. Jej zdaniem ma to sens, bo budując domy dla ludzi trzeba nie tylko znać sposób konstrukcji, ale przede wszystkim być dobrym obserwatorem życia, mieć olbrzymią empatię dla ludzi.
Wielozmysłowe piękno architektury
Jesteś ciekawy, w jaki sposób Joanna Jurga i Łukasz Wojciechowski patrzą dziś na architekturę? Chcesz dowiedzieć się, co rzeczywiście jest dla nich ważne i w jaki sposób powinno się przewartościować sposób uczenia i budowania? Posłuchaj całego odcinka Podcastu Miejskiego z ich udziałem.
Kluczowym tematem tej rozmowy jest wielozmysłowe odczuwanie architektury, a więc otwarcie się na dotyk, dźwięk i smak w projektowaniu. Zamykając oczy otworzyliśmy je jednak szeroko również na to, dlaczego praktykowanie architektury w Polsce może prowadzić do depresji i co się powinno zmienić w jej nauczaniu na przyszłość. Wiele osób może więc znaleźć tu odpowiedź na pytanie "jak żyć"?
Goście Podcastu Miejskiego
O swoich doświadczeniach z projektowaniem architektury i jej wielozmysłowością odpowiadają:
Joanna Jurga: projektantka przestrzeni, badaczka i wykładowczyni, która w centrum swoich zainteresowań i działań postawiła relację człowieka z przestrzenią i obiektami. Doradza i uczy, jak tworzyć design, który poprawia komfort życia, efektywność i dobrostan psychiczny. Specjalizuje się w rozwiązaniach wspierających poczucie bezpieczeństwa oraz projektowaniu przestrzeni do życia w izolacji. Praktykuje i propaguje ideę neuroarchitektury i designu synestetycznego – a więc takiego, który oddziałuje na wszystkie zmysły oraz spekulatywnego, czyli opartego na tworzeniu rozwiązań dla przyszłości. Łączy wiedzę o biologii człowieka z rozwiązaniami architektonicznymi, które najlepiej wspierają potrzeby i funkcje organizmu. Wyznaje zasadę, że dobrze zaprojektowana przestrzeń to taka, która pozwala komfortowo realizować przypisane jej zadania.
Łukasz Wojciechowski: architekt, współzałożyciel VROA Architekci, adiunkt na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, prowadzi blog o architekturze niepokoje.wordpress.com, był korespondentem A10 New European Architecture, Architectural Design, Wonderland, wykładał m.in. w Deutsches Architektur Museum, Architektur Zentrum Wien, Muzeum Sztuki Współczesnej w Warszawie, współautor Muzeum Współczesnego Wrocław i Regionalnego Centrum Turystyki Biznesowej. Jest autorem książek, m. in.: Bryk do architektury (wyd. SARP 2015), We wstecznym lusterku (Wydawnictwo Unpubleashed ,SARP Oddział we Wrocławiu 2014), Architektura racjonalnej Europy (EMG 2019)
i
Podcast Miejski. Architektura wychodzi na miasto
Architektura-murator wychodzi na miasto! Artur Celiński w swoich rozmowach przygląda się bieżącym i ważnym miejskim kwestiom. Razem z gośćmi nie poddaje się zbyt łatwym uproszczeniom, podważa głosy zachwytu i sprawdza sens wyrazów oburzenia. Podcast jest dostępny we wszystkich najważniejszych serwisach podcastowych - po prostu wyszukaj "Podcast Miejski".
