Jak narodziła się inicjatywa Architecture 2030?
W 2006 roku, gdy zdałem sobie sprawę nie tylko z tego, jak ważna jest kwestia zmian klimatu, lecz również w jakim stopniu sektor budowlany jest za nie współodpowiedzialny, porzuciłem praktykę architektoniczną i założyłem Architecture 2030. To think tank, w którym zajmujemy się projektowaniem środowiska zbudowanego, mogącym realnie rozwiązać problemy ocieplenia klimatu w skali światowej. Współpracujemy z ustawodawcami, administracją publiczną, stowarzyszeniami zawodowymi, deweloperami i organizacjami pozarządowymi. Zdaniem naukowców, globalne ocieplenie nie może przekroczyć dwu stopni Celsjusza w stosunku do okresu sprzed rewolucji przemysłowej, inaczej zmiany klimatu osiągną punkt krytyczny. Powszechnie wiadomo, że konsekwencje przekroczenia progu dwóch stopni będą katastrofalne – podnoszenie się poziomu wody w morzach i oceanach oraz ich zakwaszenie, fale upałów, gwałtowne zjawiska pogodowe, postępująca erozja i jałowienie gleby, itd. Aby spełnić warunki porozumienia paryskiego (zakładającego ograniczenie emisji gazów cieplarnianych tak by utrzymać globalne ocieplenie na poziomie niższym niż dwa stopnie – przyp. red.), około 2020 roku globalna emisja gazów cieplarnianych musi zacząć spadać, a następnie dojść do poziomu zerowego w 2050 roku. Dla sektora budowlanego oznacza to, że musimy doprowadzić do dekarbonizacji istniejących budynków, w znacznej mierze zredukować, a docelowo całkowicie wyeliminować emisję dwutlenku węgla związaną z produkcją materiałów budowlanych i budownictwem, i wreszcie dopilnować, by wszystkie nowo powstające obiekty były zeroemisyjne.
i
W jaki sposób zdekarbonizować budynek?
W przypadku istniejących budynków dekarbonizacja oznacza wycofanie się do 2050 roku z zasilania ich energią pochodzącą z paliw kopalnych: eliminację instalacji na gaz i olej opałowy oraz elektryfikację przy jednoczesnej dekarbonizacji sieci energetycznej lub pozyskiwaniu energii ze źródeł odnawialnych – na działce lub poza nią. Zwiększanie wydajności energetycznej przy okazji remontów pozwala zmniejszyć ilość energii, jaką te obiekty będą zużywać do codziennego funkcjonowania.
W Architecture 2030 opracowaliście konkretne rozwiązania odnoszące się do zmian klimatu.
Jeśli chodzi o dekarbonizację istniejących zasobów, współpracowaliśmy z kilkoma miastami w Stanach Zjednoczonych. Rezultaty tych prac mogą mieć zastosowanie na całym świecie i wkrótce zostaną opublikowane na naszej stronie internetowej Achieving Zero (achieving-zero. org). Ograniczeniu emisji eksploatacyjnych w nowych budynkach poświęcony jest z kolei niedawno ukończony i opublikowany przez nas tzw. ZERO Code – energetyczny standard budowlany do zastosowania zarówno w Stanach, jak i zagranicą. Umożliwia on projektowanie budynków zużywających energię na poziomie zerowym netto (zero-netcarbon/ ZNC). Jego uzupełnieniem jest Carbon Smart Material Palette. To narzędzie ułatwia projektantom dobór niskoemisyjnych materiałów o dużej wytrzymałości, takich jak beton, stal i materiały izolacyjne tak, by zredukować emisję stanowiącą, według szacunków, około połowy łącznej ilości gazów cieplarnianych związanych z budynkami mającymi powstać do 2050 roku. Współpracujemy również z branżą nieruchomości. Przez te wszystkie lata zakres naszej działalności znacząco się powiększył, ale misja pozostała ta sama. Wyniki pracy Architecture 2030 są ogólnodostępne. Wszystkie przygotowywane przez nas narzędzia – ZERO Code, Achieving Zero, 2030 Palette i Carbon Smart Materials Palette – są bezpłatne, proste i łatwe w użyciu.
i
Czym dokładnie jest ZERO Code?
Kodeks zawiera aktualne, opłacalne standardy dotyczące efektywności energetycznej wraz z pozyskiwaniem energii ze źródeł odnawialnych zarówno w obrębie działki, jak i poza nią. Obejmuje wymogi, jakie muszą spełniać nowe budynki, ale też umożliwia zwiększenie wydajności energetycznej tych już istniejących zgodnie z aktualnymi normami. W ZERO Code uwzględniliśmy najnowszy standard opracowany przez American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers – ASHRAE 90.1-2016, określający minimalną efektywność energetyczną budynków. Można go jednak także dostosować do innych standardów takich, jak International Green Construction Code (IgCC), ASHRAE 189.1-2017 lub każdy bardziej rygorystyczny od ASHRAE 90.1- 2016. Kodeks da się zastosować przy projektowaniu budynków komercyjnych i użyteczności publicznej oraz średniowysokich i wysokich obiektów mieszkalnych, w tym również w zabudowie śródmiejskiej, gdzie są ograniczone możliwości produkcji energii ze źródeł odnawialnych na miejscu. ZERO Code jest wspierany oprogramowaniem wspomagającym proces jego wdrażania oraz ograniczającym błędy przy stosowaniu konkretnych zaleceń. Interfejs API (Application Program Interface) umożliwia zainstalowanie oprogramowania na stronie internetowej, tablecie lub smartfonie.
i
Raport Międzynarodowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) mówi, że na przeciwdziałanie nieodwracalnym skutkom zmian klimatu mamy tylko dekadę. Co w takim wypadku należy zrobić w pierwszej kolejności, natychmiast?
Musimy jak najszybciej w pełni zdekarbonizować sektor budowlany – doprowadzić istniejące budynki do poziomu neutralnego węglowo oraz realizować wyłącznie takie obiekty. Powinniśmy projektować zgodnie ze standardami ZNC (zero-net-carbon), które wymagają równocześnie wysokiej efektywności energetycznej, jak i pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Kluczowe jest także rozwiązanie kwestii emisji generowanej przez materiały budowlane w obliczu kolejnej fali urbanizacji, głównie w Azji Wschodniej, Afryce i na półkuli południowej. Tutaj szkodliwych zmian, jeśli do nich dojdzie, nie sposób będzie już cofnąć. Dlatego musimy uniknąć kolejnych emisji, współpracując zawczasu z producentami materiałów, projektantami i przedsiębiorcami budowlanymi. Stosowanie nisko- i zeroemisyjnych materiałów wyprodukowanych w sposób zrównoważony jest absolutną koniecznością.
Zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej po 31 grudnia 2020 roku wszystkie nowe obiekty w UE muszą być budynkami o blisko zerowym poziomie emisji. Czy Stany Zjednoczone wdrożyły podobne przepisy?
Nie wdrożono jeszcze regulacji w skali krajowej, ale wiele miast i niektóre stany, na przykład Kalifornia, podejmują podobne działania.
Czy mógłby Pan podać konkretne przykłady praktyk, które pokazują jak architekci mogą walczyć z globalnym ociepleniem?
Wykształcenie oraz praktyka przygotowują ich do rozwiązywania konkretnych problemów, dlatego mają oni wyjątkowe kwalifikacje do zajmowania się redukcją zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych. Jest wiele przykładów, z których można czerpać. Jako Architecture 2030 opracowaliśmy kilka programów, w których przedstawiamy najlepsze praktyki dotyczące redukcji emisji związanej z użytkowaniem budynków oraz materiałami. Można korzystać z 2030 Palette – narzędzia do projektowania zeroenergetycznego, elastycznego i odpornego środowiska zbudowanego w dowolnym miejscu globu, które oferuje strategie dostosowane do każdej skali i zakresu projektu: od planowania regionalnego po fasady. 2030 Palette została przetłumaczona na język chiński i hiszpański, przedstawia setki przykładów i rozwiązań, które można stosować na całym świecie. Z kolei w Carbon Smart Materials Palette określiliśmy najważniejsze parametry, wywierające wpływ na ślad węglowy materiałów oraz opracowaliśmy opcje i wytyczne pozwalające zredukować emisje. Dzięki temu można łatwo i szybko dobrać niskoemisyjne materiały bez konieczności oceny cyklu ich życia (Life Cycle Assesments/ LCA) i deklaracji środowiskowych (Environmental Product Declaration/ EPD). Chcieliśmy, by Carbon Smart Materials Palette była aktywnym dokumentem i przedstawiała aktualnie najlepszą dostępną wiedzę i zasoby. Będziemy ją aktualizować. We współpracy z Amerykańskim Instytutem Architektury (AIA) oraz firmą Autodesk, opracowaliśmy też niedawno cieszący się dużym zainteresowaniem dziesięciostopniowy kurs internetowy AIA+2030 Online Series opublikowany na portalu edukacyjnym instytutu. Obejmuje on wszystkie zagadnienia projektowania ZNC – od ustalania celów energetycznych po strategie projektowania pasywnego, energooszczędne urządzenia techniczne i elementy wyposażenia, integrację energii ze źródeł odnawialnych, odbioru budynków, etc. Można tam również znaleźć wiele przykładów wysoko wydajnych budynków.
Jak ocenia Pan dzisiejszy poziom świadomości w kwestii zmiany klimatu? Gdzie wysiłki edukacyjne powinny być szczególnie wzmożone?
Chociaż świadomość konieczności redukcji emisji dwutlenku węgla rosła w ostatnich latach wykładniczo i coraz więcej jest działań zorientowanych na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, wciąż jeszcze pozostaje wiele do zrobienia – w najbliższych czterech dekadach światowe zasoby budowlane zostaną podwojone! Bardzo ważna jest edukacja i wychowanie nowego pokolenia architektów zaznajomionych z zagadnieniami dotyczącymi zużycia energii, by mogli z powodzeniem zmierzyć się z konsekwencjami zmian klimatu. Odkryliśmy, że chociaż na architektonicznych kierunkach wykłada się wiele przedmiotów poświęconych energii i emisji gazów cieplarnianych, to te kwestie niekoniecznie znajdują odzwierciedlenie w projektach studenckich. Nie ma powiązania pomiędzy zrozumieniem danego problemu a projektowaniem mającym go rozwiązać. Jeśli energia, emisja, a teraz również zdolność adaptacji i odporność, nie staną się osią kształcenia architektonicznego, nie uda się ich zintegrować z praktyką projektową.
EDWARD MAZRIA, AMERYKAŃSKI ARCHITEKT, BADACZ I POPULARYZATOR WIEDZY O EKOLOGICZNYM BUDOWNICTWIE. ZAŁOŻYCIEL THINK TANKU ARCHITECTURE 2030. AUTOR OPRACOWAŃ I DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH ZMIANY KLIMATYCZNEJ, M.IN. 2050 IMPERATIVE (POPARTEGO PRZEZ ORGANIZACJE REPREZENTUJĄCE 1,3 MLN ARCHITEKTÓW Z 124 KRAJÓW), ROADMAP TO ZERO EMISSIONS, ACHIEVING ZERO I ZERO CITIES PROJECT. LAUREAT WIELU NAGRÓD, W TYM NATIONAL COUNCIL FOR SCIENCE AND THE ENVIRONMENT – 2018 LIFETIME ACHIEVEMENT AWARD
