Architektura MuratorKrytykaElissa Aalto. Projektantka, jak zawsze, niewidoczna: rozmowa z Mią Hipeli

Elissa Aalto. Projektantka, jak zawsze, niewidoczna: rozmowa z Mią Hipeli

W listopadzie ubiegłego roku ukazała się książka „Architect Elissa Aalto”, pierwsza w Finlandii monografia żony Alvara Aalto, architektki, która prowadziła pracownię jeszcze przez 18 lat po śmierci męża. Z autorką publikacji, Mią Hipeli, rozmawia Maja Mozga-Górecka.

Elissa Aalto. Projektantka, jak zawsze, niewidoczna: rozmowa z Mią Hipeli
Elissa i Alvar Aalto w latach 60.; fot. Eva i Pertti Ingervo / Fundacja Alvara Aalto

Maja Mozga-Górecka: Elissa Aalto pracowała z Alvarem nad wieloma ważnymi projektami i prowadziła studio Aalto, jedno z największych w Finlandii, przez 18 lat po śmierci męża. Dlaczego do tej pory nie było o niej książki?

Mia Hipeli:
Elissa przez wiele lat odgrywała kluczową rolę w pracowni architektonicznej Alvara Aalto. Brała udział w konkursach na obiekty kultury jak biblioteki i teatry – w latach 50. i 60. XX wieku wiele ich powstawało w pracowni. Jednak zawsze stała nie tyle w cieniu Alvara, ile nieco z boku. Była bardzo pewną siebie kobietą, a jednak jej imię nie pojawiało się jako kluczowe dla pracowni. Jednym z powodów mógł być jej wiek, była 24 lata młodsza od męża. Może nie potrzebowała, by zwracano na nią wiele uwagi. Pod koniec ubiegłego roku świętowaliśmy stulecie jej urodzin. Dlatego jako Fundacja Alvara Aalto postanowiliśmy przekazać trochę informacji o jej karierze architektki i projektantki. To z naszej strony główny powód, dla którego książka ukazała się właśnie teraz.

Do tej pory to Aino, pierwsza żona Alvara, budziła większe zainteresowanie niż Elissa. Dlaczego?

To prawda, ale myślę, że nie ma potrzeby ich porównywać i jest to trochę nie w porządku. Wywodziły się one z bardzo różnych pokoleń. Aino i Alvar byli z grubsza rówieśnikami, studiowali w tym samym czasie. Razem założyli pracownię architektoniczną i firmę Artek, która miała wypromować meble i oświetlenie przez nich projektowane. Brali wspólnie udział w wielu wystawach. W latach 20. i 30. XX wieku byli pionierami architektury modernistycznej w Finlandii, Skandynawii i Europie Środkowej. Natomiast Elissa, gdy przyszła pracować u Alvara, była bardzo młodą architektką, świeżo po studiach. Jej początki były zupełnie inne – zaczynała karierę w biurze o międzynarodowej renomie. Na początku jej relacja z owdowiałym Alvarem miała najprawdopodobniej charakter mistrz – uczeń.

Jak wiele kobiet w Finlandii studiowało architekturę w latach 40. XX wieku, równolegle z Elissą?

Lata 40. to był bardzo skomplikowany okres nie tylko dla Finlandii, lecz także dla Polski czy całej Europy. Trwała wojna. Na wydziale architektury Uniwersytetu Technicznego w Helsinkach było wtedy 10 kobiet i 10 mężczyzn, a więc pół na pół. Taka proporcja wynikała z tego, że wielu studentów płci męskiej dostało powołanie do wojska. Niemniej w Finlandii mieliśmy już wtedy duży udział kobiet w architekturze, bo zaczęły studiować tu wcześniej niż w innych krajach. Na początku XX wieku pojawiły się w Finlandii takie znakomicie wykształcone architektki, jak: Wiwi Lönn, Signe Lagerborg, Bertha Enwald, Elsi Borg.

Święto kobiet branży nieruchomości: relacja z konferencji Top Woman Experience – Kobieta Przyszłości Za nami konferencja Top Woman Experience – Kobieta Przyszłości. W czasie wydarzenia premierę miała książka „Jak zostać Top Woman”, w której znajdziemy wywiady m.in. z architektkami Agnieszką Kalinowską-Sołtys, Dorotą Jarodzką-Śródką i Ewą P. Porębską.
Top Woman Experience – Kobieta Przyszłości. Konferencja Agencja PS intermedia i Stowarzyszenie TOP WOMAN form women zapraszają do udziału w konferencji „Top Woman Experience – Kobieta Przyszłości”. Wydarzenie odbędzie się 7 marca w Airport Hotel Okęcie w Warszawie. Jak tłumaczą organizatorzy, celem spotkania jest wsparcie w rozwoju osobistym i zawodowym kobiet, przede wszystkim z branży nieruchomości.
Architektki Gdyni 1926-1989 Główna wystawa tegorocznego Weekendu Architektury poświęcona będzie architektkom Gdyni. Organizatorzy przypominają twórczość m.in. Janiny Roszak, Felici Darskiej, Danuty Olędzkiej,Teresy Królikiewicz czy Zofii Ruśkiewicz.
Projektowanie z uwzględnieniem potrzeb kobiet, czyli gender mainstreaming po wiedeńsku W Polsce projektowanie z uwzględnieniem potrzeb kobiet zwane m.in. z jęz. angielskiego gender mainstreaming zdaje się, póki co, mrzonką. Czy zatem godne przykłady znajdziemy za granicą? Czy Europa Zachodnia obfituje w układy urbanistyczne mogące stanowić dobry przykład i naoczny dowód, że się da? Publikujemy kolejny felieton inicjatorek Balu architektek.
Archiemigrantki: Olga Krell, Denise Scott Brown I Elizabeth Diller Media i politycy lubią dokonywać podziałów na uchodźców i migrantów ekonomicznych. Nie uznajemy tych podziałów i wierzymy, że każda osoba ma prawo szukać szansy na lepszy byt. Historia zna wiele przykładów sławnych architektów i architektek, w których historię wpisana jest emigracja. Publikujemy kolejny felieton inicjatorek Balu architektek.
SAARP, czyli Stowarzyszenie Architektek i Architektów Polskich Bal architektek wychodzi z nową propozycją. Apeluje o zmianę nazwy Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) na Stowarzyszenie Architektek i Architektów Polskich (SAARP). W podobny sposób postąpiły już organizacje architektoniczne z Niemiec i Szwajcarii.