Architektura kosmiczna

Nie tylko Katowice - Spodki w Białymstoku powstały w PRL-u na Centralne Dożynki

2024-04-19 7:38

Kiedy w Białymstoku postanowiono zorganizować Centralne Krajowe Dożynki, w mieście ruszyły inwestycje. Jedną z nich był pawilon gastronomiczno-wystawienniczy - Spodki z ul. św. Rocha 14. Mimo nazwy sugerującej kosmiczną inspirację, oficjalnie posłużyły za nią snopy siana podlaskiego pola. Spodki otwarto w 1973 roku. Dziś przechodzą remont.

Spis treści

  1. Białostockie Spodki - jak wylądowały w środku miasta?
  2. Remont Spodków w Białymstoku. Czy można spać spokojnie?

Białostockie Spodki - jak wylądowały w środku miasta?

Historia Spodków zaczyna się od Centralnych Dożynek. W PRL-u Białystok (wraz z okolicami) rozwijał mocno rolnictwo pod kątem paszy. Komitet Centralny PZPR uznał, że miasto jest w związku z tym idealnym kandydatem do organizacji dożynek, by tę misję dodatkowo podbudować politycznie. Termin wydarzenia ustalono na 2 września 1973 roku i rozpoczęto rozbudowę, modernizację oraz porządkowanie miasta.

Zobacz także: Kosmiczną konstrukcję testowało 4 tysiące skaczących żołnierzy. Kultowy Spodek w Katowicach to dziś ikona architektury PRL i wizytówka miasta

Jedną z nowych inwestycji wzniesionych na Centralne Krajowe Dożynki były pawilony wystawiennicze - w tym Spodki przy wzgórzu św. Rocha. Połączone korytarzami cztery okrąglaki powstały w 1973 roku w celach gastronomiczno-wystawienniczych i choć forma jest mocno kosmiczna (rok później ukończono zresztą inny słynny ufo-budynek - Obserwatorium na Śnieżce), oficjalną inspiracją miały być podobno stogi siana. Budynek zaprojektował Jerzy Toczydłowski z Biura Projektowo-Badawczego Budownictwa Ogólnego Miastoprojekt Białystok. Zwieńczone świetlikami i obłożone blachą falistą obiekty nielatające oparto na konstrukcji linowej projektu Zdzisława Szymulskiego. 

Ale 50-letnie dziś budynki to nie tylko forma - zadbano również o wnętrze, które zaprojektowała Lidia Śniatycka-Olszewska. W pawilonie przeznaczonym pierwotnie na gastronomię do dziś znajdują się płaskorzeźby wykonane przez Jerzego Grygorczuka i Albina Sokołowskiego. Wewnątrz świetlika powieszono potężny żyrandol z roślinnym motywem.

Nowe życie domu podcieniowego na Żuławach. Odbudowa budynku z historią

Remont Spodków w Białymstoku. Czy można spać spokojnie?

Białostockie Spodki, które jeszcze do niedawna służyły za siedzibę Podlaskiego Instytutu Kultury są obecnie zamknięte i przechodzą remont. Zarówno bryła, jak i detale mają zostać zachowane - wraz z nimi również i płaskorzeźby. Koniec remontu przewidziano na czerwiec 2025 roku; jego wykonawcą jest Budimex.

Całe przedsięwzięcie nie będzie łatwe - projekt zakłada termoizolację budynków oraz nowe instalacje sanitarne i elektryczne oraz generalny remont wnętrz. Spodki zyskają nowoczesną salę koncertową, galerię multimedialną, przestrzeń warsztatową i konferencyjną. Wnętrza dostaną nowoczesne wyposażenie - urządzenia nagłośnieniowe, oświetleniowe, muzyczne, system wystawienniczy, telebim multimedialny oraz meble.

Spodek na dole, który znany był wiele lat temu jako ACK będzie Spodkiem otwartym dla artystów amatorów. Chcemy, żeby była tam przyjazna dla nich galeria, żeby mogli się tam prezentować ze swoją twórczością literaci, poeci, muzycy. Będzie to specjalne miejsce, bardzo przyjazne naszym podlaskim artystom — mówi Wiktoria Wnorowska, dyrektor Podlaskiego Instytutu Kultury w Białymstoku.

Zobacz także: Piramidy w Ustroniu Zawodzie - tu wypoczywano w PRL-u. Kiedyś zachwycały też wnętrzami; dziś niewiele z nich zostało

Źródła: Archiwum Państwowe w Białymstoku, Podlaski Instytut Kultury