Latarnia Górska w Michałowicach – Miejsce Czasu Odzyskanego

W niewielkich Michałowicach u podnóża Karkonoszy od 2017 roku powstaje niezwykły ośrodek sztuki i kultury ekologicznej. We współpracy z działającym tu teatrem Cinema realizuje go interdyscyplinarny zespół architektów, badaczy i artystów.

Michałowice to niewielka osada w Karkonoszach, położona w malowniczej okolicy między Górami Izerskimi a Kotliną Jeleniogórską, tuż obok granicy z Czechami. Na terenie dawnego, poniemieckiego schroniska od 30 lat działa tu niezależny teatr Cinema, założony m.in. przez plastyka i scenografa Zbigniewa Szumskiego, a kontynuujący tradycję teatru absurdu, Cricot 2 Kantora czy Teatru Osobnego Mirona Białoszewskiego. Ciągłe poszukiwania autorskiej stylistyki przy wykorzystaniu sztuk wizualnych, dźwięku i ruchu scenicznego doprowadziło twórców do spotkania z grupą aktywistów z architektem Piotrem Bujasem i muzykiem Pawłem Krzaczkowskim na czele. To z ich inicjatywy od 2017 roku na terenie ośrodka realizowany jest projekt Latarnia Górska – Miejsce Czasu Odzyskanego.

Jednym z pierwszych działań było umieszczenie na fasadzie historycznego schroniska napisu „Obecność”, nawiązującego krojem do niemieckiego „Felsbaude” (skalne schronisko), który widniał w tym samym miejscu do końca drugiej wojny. Stare litery składające się na niemieckie słowo udało się niedawno odnaleźć na strychu i odtworzyć w formie betonowych odlewów. W ten sposób dawny wizerunek schroniska górskiego połączyliśmy z dzisiejszym – domu sztuki, teatru i swoistej kunstkamery – tłumaczy Piotr Bujas. Plany są jednak dużo ambitniejsze. W ramach przedsięwzięcia przewidziano powstanie w Michałowicach tzw. domu anyrezydencyjnego, czyli przestrzeni udostępnianej zainteresowanym bezpłatnie na podstawie rekomendacji specjalnie powołanej Rady, w której zasiadają m.in. prof. Marek Chołoniewski, Katarzyna Kozyra, Łukasz Stanek czy Monika Konrad, oranżerii, czyli Schroniska dla Niechcianych Roślin oraz Galerii Multisensorycznej o funkcjach kulturalnych i edukacyjnych. Koncepcje architektoniczne obiektów opracowali pro bono Konrad Brynda i Piotr Bujas.

Jako pierwszy powstać ma dom anyrezydencyjny, nazwany Domem Czasu Odzyskanego. Dom, a raczej domek, będzie oferował podstawowe wygody: łazienkę, miejsce do przygotowania posiłków. Główną część stanowić ma wielofunkcyjna przestrzeń z szerokim widokiem na sylwetkę Gór Izerskich. Z położonej pod dachem sypialni rozpościerać się będzie z kolei widok na kolonię i dwustuletni dąb – tłumaczy Piotr Bujas. Kadrowanie widoków i przekazanie doświadczenia tego miejsca gościom jest jedną z naszych intencji. Chcemy stworzyć miejsce wolne od presji nadproduktywności twórczej. Wierzymy, że stworzenie miejsca dedykowanego swoistej antyekonomii czasu wolnego i odpoczynku stwarza sytuację niedostępną w tradycyjnym formacie rezydencji – dodaje Paweł Krzaczkowski.

W planach jest też realizacja małej szklarni, pomyślanej jako Schronisko dla Niechcianych Roślin. W pierwszej kolejności pomieścić ma zbiór zgromadzonych już kwiatów pochodzących z kilku zlikwidowanych sanatoriów i domów wczasowych na Dolnym Śląsku. Jak tłumaczą autorzy, architektura obiektu testować ma możliwości ponownego użycia materiałów pochodzących z lokalnych zasobów. Zaprojektowali stalową konstrukcję o wymiarach 4 x 4 metry, która obudowana zostanie ramiakami okiennymi z przebudowywanych czy wyburzanych w okolicy uzdrowisk.

W ostatnim etapie przewidziano adaptację znajdującej się na terenie założenia stuletniej  stodoły na cele wystawiennicze i kulturalno-edukacyjne. Obiekt pozwalać ma na realizację działań z różnych obszarów sztuki, ale będzie pełnić też funkcję świetlicy dla lokalnej społeczności. Realizacja projektu Latarni Górskiej opiera się w głównej mierze na wolontariacie. Środki na materiały budowlane, wypożyczenie niezbędnego sprzętu i prace specjalistyczne organizatorzy zbierają m.in. na portalach crowdfundingowych, ale można ich wesprzeć pisząc bezpośrednio na adres: contact@latarniagorska.org.  

Latarnia Górska – Miejsce Czasu Odzyskanego
Inicjatorzy: Piotr Bujas, Paweł Krzaczkowski, Katarzyna i Zbigniew Szumscy
Autorzy: Konrad Brynda, Piotr Bujas, Paweł Krzaczkowski
Gospodarze: Katarzyna Szumska, Stachu Szumski, Zbigniew Szumski
Rada Domu: prof. Marek Chołoniewski, dr Łukasz Stanek, Marcin Barski, Monika Konrad, Katarzyna Kozyra, Monika Pasiecznik
Partnerzy: badr – Bureau of Architecture Design– Research, Teatr Cinema, Betonovo, Atelier Konrad Brynda. Wiorama