| Nazwa obiektu | Gminna Biblioteka Publiczna |
| Adres obiektu | Czarny Bór, ul. Sportowa 43 |
| Autorzy | ISBA Grupa Projektowa, architekci Joanna Styrylska (architekt prowadząca), Tomasz Boniecki, Joanna Friedrich, Marcelina Marszałkiewicz, Hubert Stelmasiewicz |
| Architektura wnętrz | ISBA Grupa Projektowa |
| Architektura krajobrazu | ISBA Grupa Projektowa |
| Konstrukcja | Piotr Jordan |
| Generalny wykonawca | Spółdzielnia Rzemieślnicza w Ząbkowicach Śląskich |
| Inwestor | Gminna Biblioteka Publiczna w Czarnym Borze |
| Powierzchnia terenu | 2450.0 m² |
| Powierzchnia zabudowy | 1260.0 m² |
| Powierzchnia użytkowa | 970.0 m² |
| Powierzchnia całkowita | 1032.0 m² |
| Kubatura | 8470.0 m³ |
| Projekt | 2011-2012 |
| Data realizacji (początek) | 2014 |
| Data realizacji (koniec) | 2014 |
| Koszt inwestycji | 3 800 000 |
Wśród urokliwych miejscowości środkowych Sudetów wieś Czarny Bór nie wyróżnia się niczym szczególnym. Typowa dla obszaru Dolnego Śląska, skromna zabudowa przedwojenna także tutaj ustępuje miejsca nieforemnym domom proweniencji katalogowej, w dominującym stylu góralskim i dworkowym. Budynek gminnej biblioteki publicznej znajduje się w centrum wsi, przy głównej drodze biegnącej zboczem równolegle do malowniczego Potoku Lesk. Mimo niewielkiego budżetu, szklany pawilon z drewnianą czapą dachu zaskakuje architekturą rodem ze skandynawskich żurnali. Wita odwiedzających trzymetrowym nadwieszeniem, którego połamane trójkątnie podniebienie, nawiązujące do linii gór, podkreśla strefę wejścia w postaci długiego, obszernego holu. Pełne przeszklenia zapewniają spektakularne widoki na zalesioną górę Boracza i pasmo Dzikowca, zapraszając jednocześnie do wnętrza. Jako przyszłe gminne centrum kultury mieści także salę taneczno-widowiskową na ponad 100 osób oraz trzy pracownie do zajęć edukacyjnych, seminaryjnych i warsztatowych. Działając niespełna rok, obiekt gościł już najróżniejsze imprezy, począwszy od pasowania pierwszoklasistów na czytelników, przez spotkania z pisarzami, konkursy recytatorskie i komisje wyborcze, na koncertach Zbigniewa Wodeckiego kończąc. Ten przyjazny „supermarket kultury” jest wygodnym w użytkowaniu, parterowym obiektem, bez podpiwniczenia i poddasza, o czytelnej i elastycznej strukturze. Transparentny budynek przykrywa rozłożysty płaski dach, wsparty na żelbetowej konstrukcji – wysokich na dwa metry podciągach tworzących układ ramowy z dźwigarami z drewna klejonego pomiędzy.
i
Konstrukcja dachu skorelowana została ściśle z układem pomieszczeń – dzieli całość na równoległe trakty funkcjonalne: bibliotekę od wschodu, wzdłuż ulicy; salę widowiskową pośrodku oraz pracownie otwarte na plac zabaw od zachodu. Między pracowniami a salą wprowadzono pas zaplecza z pomieszczeniami socjalno-magazynowymi oraz toaletami, który dostępny jest z obu stron. Cześć administracyjną ulokowano na końcu holu wejściowego za sprytnie zaprojektowaną szatnią z wysuwaną ladą. Po przeciwnej stronie znalazła się kawiarnia z panoramą na zielony, pofałdowany krajobraz doliny Leska i Gór Wałbrzyskich. Ortogonalny układ założenia wzbogacają dwie cylindryczne formy. Walec widoczny z holu stanowi ladę kawiarni i jej zaplecze, a od strony czytelni stanowiskoobsługi biblioteki. Drugi, obudowany regałamina książki, mieści salkę multimedialną, nad którązorganizowano dodatkowy poziom czytelni, dostępnyprzez wachlarzowe schody.Budynek sprawia wrażenie luksusowego, lecz bynajmniejnie ze względu na drogie rozwiązania i wyposażenie,których nie ma. Wyeksponowanie konstrukcjiwe wnętrzu i tym samym pozostawienie wysokichpomieszczeń przywodzi nieco na myśl przestrzeniemuzealne. By osiągnąć ten efekt, projektanci wykazalisię dużym kunsztem w doborze proporcji, materiii kolorystyki, mając do dyspozycji jedynie tani,standardowy asortyment. Czyste, biało-grafitowe wnętrzao postindustrialnym charakterze ożywia międzyinnymi kolorowe umeblowanie czytelni i intensywneodcienie posadzek w poszczególnych pracowniach.Budynek biblioteki w Czarnym Borze jest bezpretensjonalną,nowoczesną interwencją w wiejskie środowisko,zaprojektowany tak, by integrować ludzi i otoczenie.Wedle autorów ma budzić reminiscencje peerelowskich,modernistycznych pawilonów GS. Lecz w tymprzypadku stanowi jednoznaczną przepustkę do światakultury i wiedzy – lepszej rzeczywistości, ukierunkowanejna człowieka i jego rozwój.
i
Założenia autorskie
Czarny Bór to wieś gminna położona na Dolnym Śląsku w dolinie oddzielającej pasma Gór Kamiennych i Wałbrzyskich. Jej zabudowa tylko w niewielkim stopniu nawiązuje do lokalnej architektury, w większości to pozbawione cech stylowych obiekty przedi powojenne. Przy głównej ulicy, wciąż noszącej nazwę XXX-lecia PRL, znajduje się urząd gminy oraz zespól szkół. Bibliotekę zrealizowano na położonej na lekkim zboczu działce między dwoma skrzydłami szkoły, tworząc patio łączące się z tarasem wokół nowego obiektu. W budynku poza biblioteką z czytelnią znajduje się wielofunkcyjna sala widowiskowa na 100 osób oraz zespół pracowni. Poszczególne elementy funkcjonalne spaja przeszklony hol z przestrzenią ekspozycyjną i kawiarenką, będący jednocześnie rodzajem osłoniętego „podwórka” dla przyległej szkoły. Od zewnątrz tę rolę pełni szeroki, zadaszony taras, dostępny bezpośrednio ze wszystkich pomieszczeń. Właśnie ta swoboda komunikacji między wnętrzem i zewnętrzem oraz optyczne otwarcie pomieszczeń na otaczający podgórski krajobraz były jednymi z ważniejszych założeń projektowych. Architektura budynku w swobodny sposób nawiązuje do modernistycznej klasyki obecnej w polskich wsiach i miasteczkach w postaci pawilonów gminnych spółdzielni. Przeszklony cokół stanowi podstawę dla wykończonej drewnem attyki – nadwieszonej na ponad trzy metry od strony patio i ulicy.
Joanna Styrylska
