Hala Koszyki ok. 1910

i

Autor: Archiwum Architektury Pocztówka z ok. 1909 roku przedstawiająca halę zrealizowaną według uproszczonego projektu Juliusza Dzierżanowskiego; fot. dzięki uprzejmości JEMS Architekci

Historia hali Koszyki – Tomasz Żylski

2016-12-30 10:47

Hala na Koszykach była jednym z trzech nowoczesnych obiektów handlowych zrealizowanych przez władze miasta u progu XX wieku zgodnie z trendami panującymi wówczas w całej Europie.

W drugiej połowie XIX wieku Warszawa przeżywała intensywny rozwój gospodarczy. Rozpoczęto wówczas szereg ważnych inwestycji mających na celu poprawę warunków higienicznych w mieście, by wymienić tylko budowę nowoczesnej sieci wodociągowej czy wprowadzanie gazowego oświetlenia na ulicach. U schyłku stulecia władze Warszawy przystąpiły też do porządkowania miejskich targowisk, planując realizację kilku nowoczesnych hal. Obiekty te wznoszono zwykle w miejscach tradycyjnie związanych z handlem. Tak było w przypadku Hal Mirowskich, zbudowanych w latach 1899-1902 w okolicy dzisiejszego pl. Żelaznej Bramy, czy hali powstałej w 1908 roku między ul. Wronią i Miedzianą, przy nieistniejącym już pl. Witkowskiego. Trzecią nowoczesną halą w Warszawie była ta przy ul. Koszykowej, zrealizowana w latach 1906-1909 na specjalnie w tym celu zakupionej działce w rozbudowującej się właśnie południowej części miasta. Projekt obiektu opracował Juliusz Dzierżanowski, autor wielu budowli publicznych w mieście, a w odrodzonej Polsce pierwszy naczelny architekt Warszawy.

Hala Koszyki, wystawa

i

Autor: Archiwum Architektury Wiele z secesyjnych detali architektonicznych zostało odrestaurowanych; fot. Juliusz Sokołowski

Budynek na planie litery U, z trójnawową halą, w której konstrukcji zastosowano stalowe, nitowane kratownice oraz dwoma prostopadłymi skrzydłami bramnymi, miał bogato zdobioną elewację z rzeźbiarskimi detalami autorstwa Zygmunta Otto. W czasie II wojny hala na Koszykach uległa spaleniu. Ocalały pawilony bramne i część stalowej konstrukcji.

W 1949 roku obiekt odbudowano i przekazano Warszawskiej Spółdzielni Spożywców „Społem”. W czasach PRL było to popularne miejsce zakupów warszawiaków. Po 1963 roku, kiedy przeprowadzono pierwszy generalny remont hali, na jej terenie utworzono trzy duże sklepy: z artykułami spożywczymi, przemysłowymi i odzieżą.

W 2002 roku zrzeszeni w spółdzielni kupcy postanowili obiekt rozbudować. Projekt na ich zlecenie przygotował architekt Rafał Szczepański. Hala miała zostać zburzona. W jej miejscu przewidziano centrum handlowe z dwoma stylizowanymi budynkami mieszkalnymi po bokach i przeszkloną elewacją od strony ul. Koszykowej, w którą wkomponowano zabytkowe pawilony bramne. Zgodę na realizację wydał już nawet wojewódzki konserwator zabytków Ryszard Głowacz, ale po licznych protestach mieszkańców naczelny architekt Warszawy Michał Borowski wstrzymał inwestycję.

Hala Koszyki. Łącznik

i

Autor: Archiwum Architektury Łącznik między budynkiem hali a południowym budynkiem biurowym; fot. Juliusz Sokołowski

W 2006 roku halę wraz z działką kupcy sprzedali firmie Quinlan Private Golub. Nowy właściciel planował początkowo skrupulatną rewitalizację obiektu, jednak sporządzona na jego zamówienie ekspertyza wykazała, że z powodu znacznego zużycia konstrukcji hala w każdej chwili grozi zawaleniem. Ostatecznie budynek rozebrano, zachowując jedynie oficyny bramne. Zgodnie z planem zaakceptowanym przez stołecznego konserwatora zabytków stalowa konstrukcja miała zostać poddana konserwacji, a po wybudowaniu podziemnych parkingów, zmontowana na nowo, pełniąc w nowym obiekcie funkcję bardziej dekoracyjną niż konstrukcyjną. Z powodu kryzysu inwestycja długo nie mogła się rozpocząć. W 2012 roku nieruchomość nabyła spółka Griffin Real Estate, która projekt odbudowy i rozbudowy hali powierzyła pracowni JEMS Architekci. Realizacja rozpoczęła się pod koniec 2014 roku, a zakończyła w październiku 2016 roku.