Muzeum Luwr w Abu Zabi

Nowy oddział Luwru w Abu Zabi jest jednym z obiektów tworzących Island Cultural District – zespół zabudowy rozciągający się wzdłuż brzegu wyspy Saadiyat. Muzeum składa się z wolno stojących budynków przekrytych niską kopułą o rozpiętości 180 m, której konstrukcję nośną zbudowano z kilku tysięcy niepowtarzalnych elementów ze stali nierdzewnej. To ażurowe zadaszenie ogranicza przenikanie energii słonecznej o 98%, a jednocześnie w charakterystyczny sposób przepuszcza światło, kształtując architekturę obiektu – o nowej realizacji studia Jeana Nouvela pisze Maciej Lewandowski.

Nowe Muzeum Luwr w Abu Zabi jest jednym z obiektów tworzących Island Cultural District – zespół zabudowy rozciągający się wzdłuż brzegu wyspy Saadiyat położonej w granicach administracyjnych stolicy Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Muzeum zlokalizowano na nabrzeżu od strony Zatoki Perskiej, obok budynków autorstwa laureatów Nagrody Pritzkera: Muzeum Guggenheima (proj. Frank Gehry), Muzeum Narodowego Szejka Zayeda (proj. Norman Foster), Centrum Sztuk Performatywnych (proj. Zaha Hadid) oraz Muzeum Morskiego (proj. Tadao Ando). Instytucja została powołana do życia na mocy umowy między rządami Francji i Emiratów Arabskich, dzięki której może oficjalnie stosować nazwę Luwr (koszt 525 mln USD), a także wypożyczać dzieła ze zbiorów i korzystać z doradztwa ekspertów paryskiego muzeum (koszt 747 mln USD). Pracownicy zostali specjalnie przeszkoleni przez francuskich profesjonalistów. Projekt koncepcyjny powstawał w latach 2006-2007, techniczny do 2012 roku, a w latach 2013-2017 trwała budowa. Już podczas realizacji inwestycja została nominowana do międzynarodowej Identity Design Award w 2015 roku i European Steel Design Award w 2017 roku.

Obiekt zlokalizowano poza linią brzegową, powierzchnię morza wciągając w kompozycję architektoniczną, dzięki czemu łodzią można dopłynąć niemal do samych galerii wystawienniczych. Muzeum tworzy zespół wolno stojących budynków powiązanych wspólnym układem otwartych dróg wewnętrznych i przekryty niską kopułą stanowiącą nawiązanie do jednego z podstawowych elementów tradycyjnego budownictwa arabskiego. Pod względem funkcjonalnym obiekt wyposażono w pełen program muzealny – 25 galerii wystawienniczych, w tym galerie wystaw stałych o powierzchni 6400 m², w których prezentowane jest 600 dzieł, galerie wystaw czasowych, dwukondygnacyjne muzeum z ofertą specjalnie dla dzieci o powierzchni 200 m², pracownie konserwatorskie i funkcje gastronomiczne.

Projekt wnętrz ma wzmacniać reprezentacyjny charakter obiektu. Podłogi sal ekspozycyjnych wyłożono płytami kamiennymi obramowanymi profilami z brązu, a kamień wybierano w odniesieniu do epoki, w jakiej powstały dzieła sztuki przewidziane do eksponowania w danej sali. Ściany pokryto jasnymi, refleksyjnymi okładzinami i zintegrowano w nich systemy ekspozycyjne umożliwiające elastyczność w aranżacji powierzchni wystawowej. Wnętrza doświetlono zarówno typowymi oknami umieszczonymi w ścianach, zapewniającymi powiązania widokowe z otoczeniem, jak również od góry, pośrednio przez sufity lustrzane, rozpraszające promienie słoneczne. 17 sufitów zbudowano z łącznie 25 000 paneli szklanych w 18 typach. Z ich konstrukcją zintegrowano oświetlenie sztuczne, co pozwala na płynną regulację natężenia oświetlenia pomiędzy światłem naturalnym i sztucznym.

Konstrukcja

Żelbetowe ściany tworzące wypełnione wodą morską baseny, falochrony o wysokości 4 m i słupy cumownicze – niezbędne elementy techniczne służące bezpieczeństwu budynku – umiejętnie wkomponowano w jego architekturę. Konstrukcję zabezpieczono podwójną izolacją przeciwwodną i systemem ochrony katodowej przed oddziaływaniem soli morskiej. Fundamenty i ściany wykonano w sztucznie utworzonym suchym doku, w osłonie tymczasowych wałów przeciwpowodziowych, które umożliwiły odsunięcie wód zatoki na czas budowy oraz wybranie 500 000 m3 piasku i wzniesienie konstrukcji nośnej budynku opartej na 4500 palach. Posadowienie i cała konstrukcja obiektu zapewniają jego stabilność w kierunku pionowym i poziomym – zarówno na ciężar, siły wyporu, jak i oddziaływania poziome związane z pływami oceanicznymi. Po wykonaniu konstrukcji wały rozebrano i stopniowo, w ciągu 8 kolejnych tygodni, teren ponownie zalano wodą. Aby zapewnić odpowiednią kontrolę stanu technicznego przez cały zakładany, przynajmniej stuletni, okres użytkowania, obiekt wyposażono w system monitoringu konstrukcji i wprowadzono całościową strategię eksploatacji. Budynki wystawowe obłożono elementami z betonu zbrojonego włóknem szklanym – materiału nienasiąkliwego i stabilnego wymiarowo. W połączeniu z wykładanymi kamieniem ciągami komunikacyjnymi stanowią one bufor termiczny magazynujący chłód w ciągu nocy i pochłaniający część ciepła z gorącego powietrza za dnia. Przegrody zewnętrzne zaprojektowano z dużym naciskiem na kwestie szczelności, co pozwala na kontrolę parametrów powietrza wewnętrznego. Temperatura powietrza określona na 21°C nie może się zmieniać w zakresie większym niż 1o°C, natomiast wilgotność – w zakresie większym niż 5%. Parametry mikroklimatu wewnętrznego, szczególnie w przestrzeni wystawienniczej, sprecyzowano na podstawie modelu CFD, pokazującego ruch powietrza, oraz modelu pomieszczenia wystawowego w skali 1:1, na którym określono lokalizację i kształt elementów wentylacji mechanicznej. Aby umożliwić kontrolę dopływu energii słonecznej do wnętrza, każde okno i świetlik dachowy wyposażono w potrójne rolety sterowane automatycznie.

Kopuła

Kopuła ma rozpiętość 180 m i obwód ponad 560 m. Podparto ją w czterech punktach na filarach w rozstawie 110 m ukrytych w konstrukcji budynków wystawowych. W jego obrębie powietrze zewnętrzne swobodnie krąży pod ażurowym zadaszeniem, które, ograniczając przenikanie energii słonecznej o 98%, przepuszcza światło, tworzy „deszcz światła” – celowo wywołane zjawisko stanowiące jedno z podstawowych założeń projektowych kształtujących architekturę obiektu. Ażur zaprojektowano na podstawie analizy pozornego ruchu słońca w ciągu całego roku za pomocą kompleksowego modelu BIM w taki sposób, żeby zapewnić łagodniejsze doświetlenie galerii, nie oświetlając bezpośrednio dzieł sztuki oraz mocniejsze doświetlenie placu i lokali gastronomicznych. Kopuła składa się z konstrukcji nośnej, obłożonej od strony zewnętrznej czterema warstwami paneli z aluminiowych profili, a od wewnętrznej czterema warstwami z profili stalowych – tworzących 7850 gwiazd o średnicy od 2 do 13 m i wadze niemal 1,5 t. Konstrukcję nośną zbudowano z kilku tysięcy niepowtarzalnych elementów ze stali nierdzewnej i montowano sekcjami na czasowych rusztowaniach przez 2 lata. Aluminium jako warstwę wykończenia dachu wybrano ze względu na wyższą odporność tego materiału na korozję wynikającą z działania przede wszystkim soli unoszących się w nadmorskim powietrzu. Obiekt zaprojektowano przy użyciu technologii BIM, która umożliwiała zarówno współpracę wielu różnych branż pracujących z różnych lokalizacji, jak również kontrolę procesu produkcji poszczególnych elementów. Analizowano w nim oświetlenie naturalne przenikające przez ażurową kopułę, oraz oddziaływanie prądów i fal morskich, co pozwoliło na zaprojektowanie konstrukcji w sposób bezpieczny i jednocześnie wykorzystanie powierzchni wody jako elementu architektonicznego. Model pozwolił ponadto na optymalizację rozwiązań technicznych i przez to również kosztów realizacji.