Spis treści
i
Lokalizacja obiektu
Europejskie Centrum Rodziny, w którego skład docelowo będzie wchodzić pięć budynków, zlokalizowane jest w Sopocie, zaledwie 400 m od plaży. Każdy z obiektów tworzących zespół ECR mieści funkcję związaną z ochroną zdrowia. W budynku Fala 1 oddanym do użytku w 2021 roku umieszczono specjalistyczne laboratoria medyczne i badawcze, w powstającej aktualnie Fali 2 zaprojektowano szpital jednodniowy, laboratorium IVF, blok operacyjny i przychodnię. Budynek nr 3 pomieści szpital o profilu ginekologiczno-położniczym. W Falach 4 i 5 przewidziano pokoje przeznaczone do pobytu dla pacjentów oraz część rehabilitacyjną wyposażoną w komorę hiperbaryczną i kriokomorę. Projekt obejmuje też stworzenie Ogrodu Nadmorskiego, wokół którego rozmieszczono budynki.
Inspiracją dla wyrazu architektonicznego obiektów jest seria fotografii AquaViva, zrealizowanych przez artystę Pierreʼa Carreau. Fotograf w niezwykły sposób uchwycił geometryczną różnorodność i złożoność morskich fal. Poczynione przez architektów obserwacje zaowocowały wypracowaniem rzeźbiarskich brył budowanych na podstawie powierzchni bazujących na dwóch krzywiznach. W szczególny sposób uwidacznia się to w górnych partiach elewacji i w przypadku zadaszeń wejść do budynków. Po dogłębnej analizie prac artysty można również dostrzec, tworzące się na skutek układu oddziaływań drobne podziały, z pozoru jednorodnej i gładkiej płaszczyzny fali. Na podstawie tych spostrzeżeń wypracowano koncepcję podziału elewacji na trójkątne panele.
Charakterystycznym elementem sopockiej architektury są ornamenty wycinane w drewnie, zdobiące obiekty z przełomu XIX i XX wieku. Detale nadające zwiewności budynkom montowano w ich szczytach, dekorowano nimi okna, werandy i wystające elementy konstrukcji drewnianej.Uwzględnienie lokalnej tradycji budowlanej było ważnym argumentem podnoszonym przez architekta podczas procedury zatwierdzania projektu przez Miejskie Biuro Konserwatora Zabytków. Z uwagi na funkcję inwestycji (służba zdrowia) zdecydowano się na oparcie wzoru perforacji na symbolice odmiennej od tej stosowanej w sopockich budynkach historycznych. Podstawą dla ornamentu jest tzw. kwiat życia, pradawny symbol, któremu przypisywano moce uzdrawiające.
Zaprojektowane budynki różnią się od siebie. Dotyczy to zarówno geometrii rzutu, jak i bryły. Fala 1 zwęża się ku górze, a Fala 2 rozszerza. Falę 4, obiekt najdłuższy ze wszystkich, zaopatrzono w największe zagłębienie w górnej partii. Każdy budynek ma dwie elewacje wykończone panelami aluminiowymi i dwie, dla których bazą jest spiek ceramiczny. Te pierwsze wyposażono w części stałe oraz ruchome w postaci okiennic o wysokości 3 m. Fasadę podzielono na sekcje o szerokości ok. 100 cm. Okiennice mają różną szerokość i obejmują od dwóch do czterech sekcji elewacji.
Projektowanie i przygotowanie
Z uwagi na złożoną geometrię bryły, w celu określenia wymiarów paneli perforowanych, konieczne było wykonanie wielowarstwowej cyfrowej makiety budynku oraz niezależnych modeli dodatkowych. Pierwszą warstwę modelu, który wraz z przekrojami ciętymi co 1 m był podstawą dla konstruktora przygotowującego rysunki szalunkowe, stanowiła konstrukcja żelbetowa, drugą – tło dla paneli, czyli ocieplenie wraz z wykończeniem z tynku, zaś trzecią – skóra zewnętrzna elewacji – składająca się paneli perforowanych. Na podstawie trójwarstwowego szablonu wykonano modele konstrukcji stalowej zwieńczenia budynków, daszków nad wejściami oraz murków oporowych, będących integralną częścią geometrii obiektów od strony Ogrodu Nadmorskiego.Trzecia warstwa modelu stanowiła podstawę do przygotowania dokumentacji wykonawczej elewacji z paneli perforowanych. By uniknąć nieporozumień na budowie, przyjęto konieczność wykonania płaskich kładów każdej z sekcji elewacji w skali 1:1. W praktyce oznaczało to określanie geometrii każdego z paneli poprzez zdejmowanie wymiarów z modelu i przenoszenie na rysunek dwuwymiarowy. Procesu tego nie można było zautomatyzować i tę część zadania należało wykonać metodami analogowymi. Uzupełnieniem dokumentacji wykonawczej był detal wzoru pokazujący jego przechodzenie pomiędzy panelami oraz rysunek jednej sekcji obejmujący pełną wysokość każdego z budynków. Architekci założyli, że na ich podstawie wykonawca przygotuje elewację warsztatową uwzględniającą rozmieszczenie wzoru perforacji dla całości elewacji, biorąc pod uwagę specyfikę urządzenia planowanego do wykorzystania przy wycięciu wzoru.Poszukiwania wykonawcy elewacji, który podjąłby się również wykonania rysunków warsztatowych dla budynków 2, 4 i 5, trwały kilka miesięcy. Ostatecznie zgłosiło się kilku chętnych, ale pod warunkiem otrzymania projektu warsztatowego paneli ze wzorem. Sprawa wróciła więc do biura architektonicznego. Mając na uwadze doświadczenia z realizacji dokumentacji warsztatowej dla Fali 1, w przypadku Fal 2, 4 i 5 szukano możliwości automatyzacji procesu. Na pewnym etapie wydawało się, że z pomocą architektom przyjdzie technologia liczenia maszynowego i sztuczna inteligencja. Po rozmowach ze specjalistami okazało się jednak, że jedynym rozwiązaniem jest wykonanie projektu metodami wypracowanymi podczas powstawania pierwszego budynku. Stworzenie projektu dla wszystkich trzech obiektów zajęło dwuosobowemu zespołowi blisko 3 miesiące. Część ornamentu na panelach, szczególnie na wybranych fragmentach elewacji Fali 4, została rozmieszczona na podstawie pracy z cyfrowym modelem trójwymiarowym. W celu zachowania idei płynnego przechodzenia wzoru z panelu na panel konieczna była jego modyfikacja na 1106 elementach elewacji północnej. Na każdym z nich ornament jest inaczej rozciągnięty, tak by wzory na sąsiadujących panelach pasowały do siebie. Konstruowanie zmienności wzoru metodami rysunku dwuwymiarowego byłoby zdecydowanie bardziej pracochłonne i potencjalnie obarczone dużą liczbą błędów trudnych do wychwycenia na etapie przygotowania rysunków.
Modele fizyczne elewacji
Już na etapie projektu Fali 1, czyli pierwszego z budynków kompleksu ECR, rozpoczęto testowanie rozwiązań poprzez realizację fizycznych modeli na budowie. Pierwszym z nich był pojedynczy panel elewacyjny. Na tym etapie sprawdzano kilka wariantów wielkości wzoru, a dokładniej stosunek części pełnej panelu do wielkości perforacji. Było to szczególnie ważne nie tylko ze względów estetycznych. Architektom zależało na tym, aby elewacja aluminiowa chroniła budynek przed przegrzewaniem się, jednocześnie perforacja miała być na tyle duża, aby do wnętrza, nawet przy zamkniętych okiennicach, dostawała się wystarczająca ilość światła słonecznego, umożliwiająca funkcjonowanie bez używania światła sztucznego. Przy okazji tego modelu szukano odpowiedzi na pytanie, jak stworzyć minimalny margines przy krawędziach panelu. Miał on pozwolić na wykonanie zagięcia w celu usztywnienia elementu i jednocześnie być na tyle wąski, aby nie zaburzać płynności przechodzenia wzoru z panelu na panel. Kolejny etap stanowiła realizacja fragmentu elewacji złożonej z kilku paneli. Ważne było znalezienie sposobu na taki montaż, aby elementy mocujące nie były widoczne od zewnątrz. Szukano również właściwego koloru dla tła widocznego przez otwory. Wybór miejsca dla modelu, w tym wypadku narożnik, umożliwił testowanie rozwiązania dla styku elewacji z paneli aluminiowych i ze spieku ceramicznego, którym wykończone są elewacje boczne każdego z budynków kompleksu ECR. W kolejnym etapie przygotowano model okiennic. Założono, że po ich zamknięciu, muszą one tworzyć z elewacją jednorodną płaszczyznę, jednocześnie podziały paneli stałych i ruchomych miały być ze sobą skoordynowane. Po otwarciu okiennice musiały być odporne na podmuchy wiatru, którego zmienność jest charakterystyczna dla terenu wybrzeża.Ostatnim modelem, który wykonano w ramach sprawdzenia rozwiązań, był prefabrykowany balkon stalowy. Przy tej okazji wypracowano detal wnikania barierki balkonu w elewację. Przedmiotem starań była również podsufitka. Przygotowano kilka rysunkowych wariantów tego elementu. Na podstawie wybranej wersji, zoptymalizowanej następnie przez wykonawcę, zrealizowano pierwszy jej model. Po wprowadzeniu korekt wykonano drugi model, który został zaakceptowany.
i
Biały białemu nie równy
Nie mniej ważnym problemem, było określenie koloru elewacji z paneli aluminiowych. Przyjęto założenie, że kolor paneli perforowanych i ceramicznych powinien być skoordynowany. Zadanie okazało się trudniejsze niż mogłoby się to wydawać na pierwszy rzut oka. Musiano bowiem dostosować kolor paneli z blachy do koloru paneli ceramicznych. A te, z uwagi na proces produkcyjny, nie mają jednakowego koloru, nawet w jednej partii produkcyjnej. Zdecydowano o wykonaniu pomiarów za pomocą spektrometru. Ostateczny kolor farby, użytej do pokrycia paneli perforowanych, oparto o uśrednione pomiary koloru elementów ceramicznych. Sprawa koloru powróciła ponownie, przy okazji realizacji elewacji Fali 1. Po zamontowaniu paneli na elewacji, stwierdzono, że różnią się one pomiędzy sobą w zakresie kolorystycznym. Okazało się, że z uwagi na napięty harmonogram, malowanie proszkowe zostało wykonane w kilku lakierniach. Panele, które odbiegały od ustalonego spektrum kolorystycznego, zostały zdemontowane i przemalowane ponownie.
Zakończenie budynków Fal 2, 4, 5 planowane jest na połowę 2024 roku, a Fali 3 – w niedalekiej przyszłości.
i
