Cevisama, organizowana przez Hiszpańskie Stowarzyszenie Producentów Płytek Ceramicznych ASCER, odbyła się już po raz 35. Przez pięć dni, od 20 do 24 lutego, targi odwiedziło ponad 78 000 osób. Jak co roku otwarciu imprezy towarzyszyła międzynarodowa konferencja dla dziennikarzy połączona z wręczeniem nagród za najlepsze realizacje wykorzystujące hiszpańską ceramikę. Jury pod przewodnictwem portugalskiego architekta Gonçalo Byrne’ego pierwsze miejsce w kategorii Architektura przyznało pracowni Paredes Pedrosa Arquitectos z Madrytu za modernizację i rozbudowę dwóch domów w Oropesie w prowincji Toledo. To niewielkie miasteczko u podnóża gór Sierra de Gredos słynie m.in. z monumentalnego, obronnego zamku z początku XV wieku i niezwykłego, choć nigdy niedokończonego, kamiennego mostu, który miał połączyć budowlę z kościołem pw. Matki Boskiej Wniebowziętej. Zabytkowa, łukowa konstrukcja biegnie przez centrum Oropesy i jest obudowana licznymi domami, które powstawały na przestrzeni dekad. Właśnie trzy z nich wzięli na warsztat projektanci z Paredes Pedrosa Arquitectos. Rozbierając część dawnych murów i rozbudowując jeden z obiektów, stworzyli zespół dwóch, usytuowanych równolegle willi z podłużnym dziedzińcem pośrodku. Wszędzie, gdzie było to możliwe, architekci wyeksponowali zachowaną cegłę; pozostałe powierzchnie, w tym również posadzkę dziedzińca, pokryli natomiast ceramicznymi płytkami. Wyróżnienie w kategorii Architektura przypadło pracowni Ohlab. Sędziowie docenili ich MM House w Palma de Mallorca, zaprojektowany zgodnie ze standardem domów pasywnych. Obłożony ceramicznymi płytkami obiekt składa się z czterech brył, mieszczących kolejno kuchnię, salon z jadalnią, sypialnię i pokój dla gości, a usytuowanych tak, by zapewnić wnętrzom jak najlepsze widoki i warunki świetlne. Wachlarzowy układ budynku pozwala ponadto na optymalny dopływ ciepła, zwiększając go w zimie i minimalizując latem. Jak podają autorzy, zapotrzebowanie cieplne standardowego domu na Majorce wynosi od 85 do 100 kWh/m2 rocznie. W tym przypadku, dzięki zastosowaniu ogrzewania podłogowego z rekuperacją, udało się ograniczyć je do 11 kWh/m2. Płytki ceramiczne odgrywają w projekcie nie tylko rolę estetyczną. Ułatwiają też utrzymanie dachów w czystości, co jest o tyle istotne, że zamontowano tam urządzenia do zbierania deszczówki, która częściowo wykorzystywana jest do celów sanitarnych.
Główną nagrodę w kategorii Projekt wnętrz otrzymał hiszpański architekt Ibon Salaberria za aranżację przestrzeni gastronomicznej w nowo otwartym Centrum Kultury Współczesnej Tabakalera w San Sebastián. Jury zwróciło uwagę na wykorzystanie ceramiki w połączeniu z innymi materiałami, głównie naturalnym drewnem, i powierzenie jej specjalnej roli, generującej interakcje między pracownikiem a klientem. Wyróżnienie przyznano z kolei pracowni Rue Arquitectos za modernizację 50-metrowego mieszkania na poddaszu jednego z bloków w zabytkowej części Pampeluny. Długi i wąski lokal składał się pierwotnie z wielu małych, niedostatecznie doświetlonych pomieszczeń. Architekci zaproponowali nowy układ, z wyraźnie wydzieloną strefą dzienną od strony ulicy i nocną od podwórza. Między nimi przewidzieli podłużny korytarz. Podobnie jak pozostałe przestrzenie obsługujące, kuchnię, łazienkę i garderobę, od podłogi do sufitu wykończyli go białymi płytkami w formacie 20 x 20 cm. W każdym pomieszczeniu zaprojektowali dodatkowo świetliki. Wybór standardowych płytek stanowił odpowiedź na ograniczony budżet inwestycji i bezpretensjonalny charakter całego projektu. Ich niewielki format ma jednocześnie prowadzić do zwiększenia poczucia przestrzeni w tym stosunkowo niedużym wnętrzu – tłumaczą autorzy. Laureaci głównych nagród w każdej kategorii otrzymali po 17 000 euro. Nieco mniej, bo 5000 euro, wyniosła nagroda za najlepszy projekt dyplomowy, w którym ceramika odgrywa wiodącą rolę. W tym roku sędziowie przyznali ją Wesamowi Al Asaliemu, absolwentowi Wydziału Architektury Uniwersytetu w Damaszku, za pracę przygotowywaną w Centrum Innowacji Naturalnych Materiałów Uniwersytetu Cambridge. W odpowiedzi na trudną sytuację przesiedleńców na północy swojej rodzinnej Syrii, architekt zaproponował lekką konstrukcję, która mogłaby służyć jako tymczasowe schronienie. Pomysł opiera się na realizacji niewielkich obiektów w formie łukowych sklepień, tyle że bez wykorzystania tradycyjnych deskowań. Autorowi zależało, aby mieszkańcy mogli wznosić je samodzielnie, szybko i – co najważniejsze – za pomocą materiałów dostępnych na miejscu. Opracował więc system, w którym można zbudować paraboliczną strukturę, używając jedynie zaprawy, cienkich glinianych płytek i odpowiednio wyprofilowanych bambusowych tyczek.
Podczas targów można było zobaczyć także najlepsze prace studenckie przygotowane na wydziałach ceramicznych w ramach współpracy stowarzyszenia ASCER z hiszpańskimi i zagranicznymi uczelniami architektonicznymi, m.in. w Madrycie, Barcelonie, Liverpoolu i Darmstadt. Na szczególną uwagę zasługuje projekt Drukowana ceramika 3D, opracowany na podstawie rozprawy doktorskiej architekta Jareda Friedmana przez grupę MaP+S (Material Processes and Systems), jednostkę badawczą działającą przy Harvard Graduate School of Design. To ceramiczne kształtki wydrukowane na specjalnych maszynach w technologii 3D. Skomplikowana forma, praktycznie niemożliwa do uzyskania w tradycyjny sposób i ograniczająca zużycie materiału do minimum, zwiększa przepływ powietrza we wnętrzu kształtek, przyczyniając się do optymalizacji naturalnego chłodzenia i zwiększenia ich wydajności cieplnej. Prezentowane na targach nowości i innowacje, od płytek z nadrukiem nanoszonym najnowszej generacji tuszami ceramicznymi, po takie o metalicznym wykończeniu, których powierzchnię pokrywa się cienką warstwą nanocząsteczek tytanu, doskonale wpisują się w hasło tegorocznej imprezy – Perfect future, oznaczające oczywiście przyszłość perfekcyjną, doskonałą, ale też dokonaną, czyli dziejąca się na naszych oczach. Jak mawiał Peter Drucker, uznawany za jednego z najwybitniejszych myślicieli i teoretyków zarządzania XX wieku, najlepszą metodą przewidywania przyszłości jest jej tworzenie.
Artykuł pochodzi z "Architektury od wnętrza" nr 1/2017, bezpłatnego dodatku dla prenumeratorów "Architektury-murator".
