Szkoła na szachownicy w Rudzie Śląskiej. Tu każda klasa ma swój budynek: to zabezpieczenie przed ruchami gruntu

Modułowy kampus jest odpowiedzią na niestabilność gruntu

Wzniesiona z prefabrykatów jeszcze w czasach PRL-u szkoła, przez lata stopniowo podupadała. Szczególnie osłabiła ją intensywna eksploatacja górnicza prowadzona pod nią przez dekady. Konstrukcja szkieletowa budynku została tak silnie zdeformowana, że jakikolwiek remont przestał mieć sens. Potrzebny był nowy obiekt – nie tylko nowoczesny pod względem dydaktycznym, ale przede wszystkim odporny na wciąż aktywne i nieprzewidywalne ruchy gruntu.

Czytaj także: Przez szkody górnicze musieli wzmocnić konstrukcję, a i tak dom wyszedł świetnie. A do tego tanio

Rozwiązaniem problemu okazała się koncepcja modułowego kampusu o rozproszonej strukturze, rozplanowanego w formie szachownicy. Każda sala lekcyjna stanowi niezależny, parterowy segment połączony z własnym zielonym atrium, co nie tylko zapewnia uczniom naturalne światło i kontakt z przyrodą, ale przede wszystkim pozwala z łatwością reagować na niestabilność gruntu – pojedynczy moduł łatwiej przemieścić, podnieść czy skorygować niż cały wielokondygnacyjny budynek. Spajającym elementem kampusu jest podłużny pawilon wzdłuż ulicy, w którym mieszczą się administracja, stołówka, świetlica, przedszkole i szatnie.

Jeszcze w trakcie realizacji projekt stanął przed poważnym sprawdzianem, kiedy poziom gruntu obniżył się o kilka metrów, bo zaledwie kilkaset metrów pod budową nadal trwało wydobycie węgla. Świeżo wylany beton nie zdążył osiągnąć wymaganej wytrzymałości, a już trzeba było wstrzymać prace i wzmocnić całą konstrukcję. Presja była ogromna – dzieci musiały rozpocząć nowy rok szkolny w bezpiecznym miejscu, a stary budynek był już przeznaczony do rozbiórki. Dzięki współpracy wszystkich zaangażowanych stron – miasta Ruda Śląska jako inwestora, Grupy Budowlanej Remar jako generalnego wykonawcy, a także ekspertów z Instytutu Techniki Budowlanej i specjalistów z Kopalni Bielszowice – udało się pokonać wszystkie przeszkody i doprowadzić projekt do końca. 

11 niewielkich domków duńskiego przedszkola Svanen

Decyzja, by zamiast pojedynczego budynku zaprojektować szkołę jako całe założenie urbanistyczne, niesie ze sobą wiele korzyści. Architektom daje szansę operowania mniejszą skalą, co pozwala tworzyć bardziej przyjazne, kameralne przestrzenie. Dla uczniów oznacza to coś więcej niż tylko korzystanie z przestrzeni – mogą ją eksplorować, przemieszczać się między budynkami, doświadczać jej w ruchu. Rozproszenie klas w osobnych pawilonach naturalnie zachęca do częstszego wychodzenia na zewnątrz i obcowania z otoczeniem.

Czytaj także: Patchoworkowe przedszkole The Swan. Łabędź jak feniks, który powstał z popiołów

Zbliżone podejście zastosowano w duńskim Gladsaxe, gdzie w miejscu rozebranej lokalnej szkoły powstało przedszkole Svanen – Łabędź. Nowy kompleks zbudowano z materiałów odzyskanych z dawnego budynku, dając im drugie życie.

Architektura Svanen to zespół jedenastu niewielkich domków, rozmieszczonych w dość regularny sposób. Każdy z nich ma dwuspadowy dach, ale o innym kącie nachylenia – to celowe przełamanie rytmu nadaje całemu założeniu swobodny, niemal bajkowy charakter, przywołując skojarzenia z dziecięcymi rysunkami domów. Architekci poszli o krok dalej, różnicując również materiały elewacyjne. Każdy budynek wykończono innym tworzywem – od czerwonej dachówki, przez szkło, po jasne drewno. Ten zabieg nie tylko buduje atrakcyjny, zróżnicowany obraz całości, ale też wspomaga orientację w przestrzeni – co ma ogromne znaczenie, zwłaszcza dla najmłodszych. Takie podejście wpisuje się w zasadę czytelnej identyfikacji wizualnej. Proste, klasyczne formy sprawiają, że przestrzeń jest przyjazna i łatwa w odbiorze, a całości dopełniają rozległe tereny zielone.

Szkoła w Rudzie Śląskiej finalistką "Oscarów architektury"

World Architecture Festival (WAF) jest uważane za jedno z najważniejszych wydarzeń w świecie architektury. To nie tylko festiwal, ale również konkurs, w którym architekci prezentują swoje projekty na żywo przed międzynarodowym jury. Kulminacją festiwalu jest przyznanie prestiżowego tytułu „World Building of the Year” – uznania dla najlepszego budynku na świecie. Udział w konkursie jest płatny. 

Do konkursu zgłaszanych jest co roku ponad tysiąc projektów z różnych części świata, z których kilkaset zostaje zakwalifikowanych do prezentacji podczas festiwalu. Uczestnicy mogą konkurować w kilku kategoriach: ukończony budynek, projekt przyszłości, krajobraz czy wnętrze. Szkoła Podstawowa nr 17 w bielszowickiej części Rudy Śląskiej została tegoroczną finalistką w kategorii budynek ukończony - szkoła. Cytując autorów projektu z TKHolding:

Cieszymy się, że staniemy obok biur takich jak Foster + Partners, UNStudio, MVRDV, Renzo Piano Building Workshop czy Zaha Hadid Architects – i udowodnimy, że „śląska szkoła nad kopalnią” może inspirować globalne dyskusje o przyszłości edukacji. Dziękujemy prezydentowi Rudy Śląskiej Michałowi Pierończykowi, wszystkim inżynierom, konstruktorom i partnerom, a także autorom koncepcji z pracowni Hornik Chmura Architektura.

TKHolding to grupa projektowa w skład której wchodzą biura architektoniczne Schick Architekci oraz DreamWorlds, specjalizujące się w projektowaniu dużych obiektów użyteczności publicznej, szczególnie o funkcji sportowo-rekracyjnej, hotelowej oraz edukacyjnej zarówno w Polsce jak i za granicą.