Architekt miasta ma różny wpływ na kształtowanie polityki przestrzennej, zwykle zajmuje się opiniowaniem planów zagospodarowania czy tworzeniem wytycznych. W Polsce mianem tym określa się zwyczajowo dyrektorów wydziałów architektury, choć są zwykłymi naczelnikami, niewiele różniącymi się od kierujących innymi departamentami w magistracie – pisał w „A-m” 03/2011 Tomasz Malkowski. Stanowisko architekta miasta funkcjonuje obecnie m.in. w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Łodzi, Poznaniu i Szczecinie, ale też w Grudziądzu czy Wejherowie. Zakres obowiązków i kompetencji głównego architekta w każdym z nich różni się jednak zasadniczo.
Czytaj też: Architekt miasta – urzędnik czy wizjoner |
Władze Gdańska przeanalizowały kilka rozwiązań i zdecydowały oprzeć się na modelu łódzkim i wrocławskim. W tym pierwszym architekt miasta ma kompetencje oparte o pewnego rodzaju wizję, którą buduje dla miasta i która ma przyświecać przy realizacji inwestycji. Z kolei we Wrocławiu mamy sytuację, w której architekt stoi na czele Wydziału Architektury odpowiadającego za wszystkie pozwolenia na budowę, czyli odpowiada za procesy budowlane. Uznaliśmy, że w warunkach gdańskich warto połączyć te dwa elementy po to, żeby osobie, która obejmie to stanowisko dać szansę na rozwinięcie skrzydeł i na przedstawienie swoich idei, ale z drugiej strony szansę na to, żeby miał realny wpływ na wybrane strategiczne procesy inwestycyjne – mówi Piotr Grzelak, zastępca prezydent Gdańska ds. zrównoważonego rozwoju.
Architekt i konserwator: zadania architekta miasta Gdańska
Do głównych zadań naczelnego architekta Gdańska będzie należało tworzenie programów niezbędnych do rozwoju urbanistyczno-architektonicznego, prowadzenie analiz urbanistycznych na potrzeby wybranych inwestycji oraz współpraca z inwestorami w zakresie architektury i przestrzeni publicznych. W gestii architekta miasta leżeć będzie też m.in. poszukiwanie najlepszych rozwiązań dla tzw. obszarów konfliktowych, opiniowanie wuzetek i pozwoleń na budowę dla wybranych projektów oraz.... zadania związane z dotychczasowymi kompetencjami miejskiego konserwatora. Nowo powstałe Biuro Architekta Miasta łączyć będzie bowiem obowiązki referatu Planów i Marketingu Wydziału Architektury i Urbanistyki oraz Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków.Warto dodać, że choć ponad 70% terenów zurbanizowanych w Gdańsku pokryte jest już planami miejscowymi, a 18 grudnia 2020 roku przyjęty został nowatorski w skali kraju Gdański Standard Ulicy Miejskiej, zawierający wytyczne do szczegółowych rozwiązań zagospodarowania nowo projektowanych i modernizowanych ulic, informacja o naborze na to stanowisko spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem w lokalnym środowisku architektonicznym. To idealny moment na powołanie architekta lub architektki miasta. W Gdańsku już udało się sporo osiągnąć w temacie planowania czy krajobrazu, lecz temat architektury był dotąd „niezagospodarowany”. Biuro Rozwoju Gdańska jest niezwykle skuteczne w opracowywaniu planów miejscowych czy takich dokumentów, jak niedawno przyjęty Gdański Standard Ulicy Miejskiej. W powiązaniu z olbrzymią zmianą na plus, jaka nastąpiła w przestrzeni miasta po wprowadzeniu uchwały krajobrazowej, nowe stanowisko może być szansą na osiągnięcie spójnej, wysokiej jakości zarówno obiektów kubaturowych, jak i przestrzeni publicznych. W ostatnich latach, z niewielkimi wyjątkami, gdańskie przykłady rzadko pojawiały się w krajowych rankingach i konkursach na najlepsze realizacje. Zapowiedź nowego stanowiska najbardziej cieszy mnie w kontekście projektów PPP, które Gdańsk realizuje bardzo skutecznie, lecz jakość projektów nie zawsze jest zadowalająca, a także konkursów architektonicznych, które wymagają tu nowej formuły – mówi „A-m” architektka Monika Arczyńska, współprowadząca A2P2 architecture & planning.
Podobnego zdania jest Zbigniew Reszka, prezes biura Arch-Deco. Stanowisko architekta miasta jest niezbędne, nie tylko dla prawidłowego funkcjonowania Wydziału Urbanistyki i Architektury, ale przede wszystkim dla harmonijnego kształtowania polityki przestrzennej. Moim zdaniem ważne jest nadanie decyzyjnej roli głównemu architektowi, aby miał wpływ na kreowanie wizerunku, charakteru oraz skali miasta. Powinien też wspomagać architektów w dialogu z inwestorami. W toku konsultacji takie działania mogłyby z jednej strony odciążyć władze miasta, z drugiej stanowić łącznik między urzędem a architektami, urbanistami i służbami konserwatorskimi. Wychowałem się w Gdańsku i jest dla mnie niezmiernie istotne, aby podnosić jakość życia w tym mieście, a przestrzeń kształtowana była z poszanowaniem otoczenia i zieleni – podkreśla.
W poszukiwaniu idealnego architekta miasta
Czy władzom Gdańska uda się znaleźć idealnego kandydata? W 2011 roku spytaliśmy kilku architektów, jakie cechy powinna mieć osoba pretendująca na to stanowisko. Zdaniem Zbigniewa Maćkowa, oprócz doświadczenia w zawodzie musi mieć on zdolności managerskie, bo jego główna rola to nie tylko kreowanie, ale przede wszystkim zarządzanie. Niezmiernie ważna jest kontynuacja działań, by planowanie odbywało się w dłuższej perspektywie czasowej – tłumaczył. Dla krakowskiego projektanta Stanisława Deńki ważne było, by architekt miejski wytyczał kierunki rozwoju na przyszłość: On ma kreować rozległą w czasie wizję, wybiegać myślami do przodu. Do tego musi mieć jednak realny wpływ na planowanie przestrzenne i całą administrację architektoniczną. Z kolei według Roberta Koniecznego architekt miejski nie musi mieć wybitnych zdolności architektonicznych: Podobnie jak krytyk filmowy, który by dobrze wykonywać swoją robotę nie musi mieć zdolności reżyserskich. Musi za to być bardziej świadomy od zwykłych projektantów, patrzeć szerzej, oceniać, ale i być wyczulony na niuanse. To musi być ktoś, kto nie boi się bronić swego stanowiska, nawet wbrew opiniom prezydenta czy rady miasta – mówił Konieczny. Zgłoszenia na stanowisko architekta miasta Gdańska przyjmowane są do 16 lutego 2021 roku. Więcej informacji na temat szczegółowych wymagań na stronie bip.gdansk.pl.
Newsletter „Architektury-murator”co tydzień nowa porcja najświeższych architektonicznych newsów z Polski i ze świata!
Polecany artykuł:
