Łupiny konoidalne na kombajnach. Nowy zabytek Warszawy to industrialny unikat

Spis treści

1. Nowy industrialny zabytek Warszawy
2. Jak powstała hala na Suwak 4?

Nowy industrialny zabytek Warszawy

Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków poinformował za pośrednictwem Facebooka, że Warszawa ma nowy obiekt zabytkowy – to hala przy ul. Suwak 4 – mieściło się tu Centralne Laboratorium i Biuro Konstrukcji Narzędzi. Decyzja "jest prawomocna i ostateczna", a obiekt unikalny, choć... nie zawsze tak było.

Na Służewcu, w ramach Południowej Dzielnicy Przemysłowej, przy ul. Taśmowej 1/3 powstała jeszcze jedna hala z charakterystycznym sklepieniem – należała do Spółdzielni Dziewiarskiej im. 17 Stycznia. Niestety – już nie istnieje. Dziś w jej miejscu powstaje nowa zabudowa pod adresem Taśmowa 5.

Zobacz także: Wydrukowano tu dziesiątki milionów książek. Jedna z największych drukarni w Europie stanęła w Warszawie w latach 50.

Jak powstała hala na Suwak 4?

Począwszy od 1951 roku, w ramach Południowej Dzielnicy Przemysłowej Służewiec w ciągu 12 lat powstało 26 nowych zakładów przemysłowych, zatrudniających wysoko wykwalifikowanych pracowników, a wkrótce powstało dla nich eksperymentalne Osiedle Prototypów, które również produkowano w zakładach (konkretnie w Warszawskiej Fabryce Domów).

Jednym z tych zakładów było Centralne Laboratorium i Biuro Konstrukcji Narzędzi, które wybudowano w latach 1959-1961 według projektu architekta Henryka Jerzego Marconiego i konstruktora inż. Tadeusza Rułana, wspierających się na rozwiązaniu konstrukcyjnym opracowanym przez legendarnego inż. Wacława Zalewskiego i Ignacego Dragułę. Na skrzyżowaniu ulic Suwak i Domaniewskiej stanęła hala z wyróżniającym się zadaszeniem połączona z 2-piętrowym biurowcem przeznaczonym dla administracji i laboratoriów. W łączniku zaplanowano pomieszczenia socjalne, zaś w hali – produkcję Zakładu Budowy Prototypów. Wytwarzano tu prototypy obrabiarek.

Szczególnie cennym przykładem architektury przemysłowej jest założona na rzucie prostokąta hala warsztatowa, o kubaturze 10 000m3. Wzdłuż wschodniej, północnej i południowej hali znajdują się nieco niższe od niej, wąskie dobudówki, przeznaczone zgodnie z pierwotnym projektem na pomieszczenia pomocnicze i trafostacji

- czytamy na profilu MWZK.

Zobacz także: Kombajn do zbierania mieszkańców. Warszawskie osiedle chwalono za projekt, a dziś łatwo je przeoczyć

Niecodzienny kształt sklepienia hala zawdzięcza prefabrykatom w formie łupin konoidalnych – tę nazwę warto zapamiętać. Jest ich 9. Osadzono je na siatce modularnej.

Powłokowe konstrukcje cienkościenne, których przykładem są sklepienia hali warsztatowej, uważane były wówczas za najbardziej ekonomiczny sposób wykorzystania stali i betonu w budownictwie. Połączone segmenty, produkowane na specjalnych, przesuwnych „kombajnach”, tworzyły sklepienia zapewniające ochronę przed opadami atmosferycznymi i zapewniające dobre oświetlenie hali produkcyjnych

- informuje urząd.

Bliźniaczą halę Spółdzielni Dziewiarstwa również projektował Marconi, tym razem jednak we współpracy z arch. Danutą Krajewską. Konstrukcję opracowali inżynierowie Kazimierz Słomczyński i Tadeusz Kuś. Do hali nie przylegał dodatkowy budynek, była jednak dwa razy większa - łupin konoidalnych miała aż 18 w układzie 3 x 6.

Źródła: MWKZ, Architektura (nr 2, 1960 r.)