Miasto dla ludzi: polscy eksperci w Gruzji

Na zaproszenie Fundacji Solidarności Międzynarodowej polscy eksperci promowali w Gruzji idee inkluzywnego projektowania urbanistycznego. Rodzime doświadczenia w tym zakresie prezentowała m.in. Ewa P. Porębska, redaktorka naczelna „Architektury-murator”.

Fundacja Solidarności Międzynarodowej została powołana w 1997 roku w celu wspierania rozwoju państw przechodzących transformację rynkową. Dziś skupia się na współpracy z krajami Partnerstwa Wschodniego, czyli Białorusią, Ukrainą, Mołdawią, Armenią, Azerbejdżanem i Gruzją, działając przede wszystkim w zakresie budowania społeczeństwa obywatelskiego i demokracji lokalnej. Na przełomie czerwca i lipca tego roku przy wsparciu ambasady RP w Tblisi oraz Instytutu Polskiego w czterech gruzińskich miastach Fundacja zorganizowała cykl dyskusji na temat inkluzywnego projektowania urbanistycznego. Spotkania z udziałem mieszkańców, aktywistów, a także przedstawicieli władz lokalnych i państwowych miały miejsce w Tbilisi, Batumi, Kutaisi oraz Zestaponi. Polskimi doświadczeniami dzielili się profesor Czesława Frejlich z Katedry Projektowania Ergonomicznego Wydziału Form Przemysłowych Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, profesor Jerzy Porębski z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz redaktorka naczelna „Architektury-murator” Ewa P. Porębska, międzynarodowa ekspertka ds. architektury i przestrzeni publicznej. Dyskusje prowadziły i podsumowywały Ana Bibilashvili z Gruzińskiego Uniwersytetu Technicznego oraz Justyna Kucuk, kierownik przedstawicielstwa FSM w Gruzji.

Cztery miasta – sześć spotkań

Ewa P. Porębska przedstawiała m.in. najciekawsze przykłady europejskich przestrzeni publicznych tworzonych w oparciu o różne formy partycypacji mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem polskich realizacji, by wymieć tylko zagospodarowanie bulwarów w Warszawie (proj. RS Architektura Krajobrazu, Artchitecture), przy planowaniu których utworzono specjalną komisję dialogu społecznego ds. Wisły, Centrum Dialogu Przełomy z placem Solidarności w Szczecinie (proj. KWK Promes), jedno z niewielu muzeów historycznych w Polsce, które powstało nie w wyniku decyzji politycznej, ale dzięki oddolnej inicjatywie, czy wschodnie nabrzeże Paprocan w Tychach (proj. RS+ Robert Skitek). Prezentowała także tak spektakularne realizacje jak Strefa Kultury i MCK w Katowicach (proj. JEMS Architekci) czy Elektrownia Powiśle w Warszawie (proj. APA Wojciechowski), a w trakcie spotkań z władzami miast omawiała wiodące idee w projektowaniu przestrzeni publicznych w różnej skali na przykładach obiektów nagradzanych w ramach The European Prize for Urban Public Space, zwracając uwagę na kwestie odpowiedzialności, dostępności i zrównoważonego rozwoju oraz podkreślając, iż zawód architekta ewoluował od projektanta-eksperta do lidera prowadzącego społeczne procesy partycypacyjne.

Czytaj też: Współczesna przestrzeń wypoczynku - o zagospodarowaniu nabrzeża Paprocan Łukasz Zagała |

Czesława Frejlich prezentowała projekty wyposażenia przestrzeni publicznych, a Jerzy Porębski omawiał, jak wygląda w praktyce idea konsultacji społecznych i uzgodnienia realizacji z władzami samorządymi. Szczególny charakter miało spotkanie w poprzemysłowym mieście Zestaponi w środkowej Gruzji, wciąż ważnym ośrodku metalurgicznym kraju. Polscy goście opowiadali tam o różnych aspektach rewitalizacji, opierając się na doświadczeniach Wałbrzycha, Łodzi, Warszawy, Gdańska i Nowej Huty. Toczące się dyskusje były często emocjonalne – szczególnie wypowiedzi mieszkańców, którzy interesowali się praktycznymi możliwościami uzyskania bezpośredniego wpływu na powstające projekty; przedstawiciele samorządów skarżyli się z kolei na niewielkie zaangażowanie obywateli w sprawy ich bezpośredniego otoczenia. Wszystkim spotkaniom towarzyszył pokaz kultowego już filmu „Ludzki wymiar” (The Human Scale) z 2012 roku w reżyserii Andreasa Dalsgaarda. Twórcy dokumentu stawiają fundamentalne, wielokrotnie zadawane także dziś przez Gruzinów pytanie: czy rzeczywistość współczesnych miejskich aglomeracji odpowiada na potrzeby mieszkańców?