Siódmą już odsłonę Warszawskich Rozmów Architektonicznych, pod hasłem Revital Total – nowe, stare miasta, czyli rewitalizacja zaniedbanych obszarów śródmiejskich, poprowadziła 14 października w siedzibie SARP-u kuratorka projektu – architekt krajobrazu Izabela Małachowska-Coqui. Wśród gości z Niemiec znaleźli się architekt krajobrazu Till Rehwaldt, współautor takich projektów, jak przebudowa rynku w Halle czy nowe zagospodarowanie terenów nad stanowiącą granicę z Polską Nysą Łużycką w Görlitz, Thomas Göbel-Groß, główny architekt zieleni w Hanowerze oraz Manfred Kühne, od 2008 roku dyrektor Wydziału Planowania Miasta Berlina. Ten ostatni przypominał m.in. zmiany przestrzenne, jakie dokonały się w stolicy Niemiec po zjednoczeniu kraju w 1990 roku.
Planując nowe centrum, założyliśmy, aby w maksymalnym stopniu udostępnić je pieszym i rowerzystom. Nie chcieliśmy jednak kosztownych rozwiązań, dlatego postanowiliśmy nie niszczyć szerokich śródmiejskich arterii, tylko zacząć je inaczej wykorzystywać. Przyjęliśmy, że będzie to wzorzec, który da się później zastosować przy rewitalizacji innych dzielnic – mówił. Jako przykłady wymienił przebudowę Potsdamer Platz i nową dzielnicę Europa City powstającą obecnie na 40-hektarowym, pokolejowym terenie w okolicy Hauptbahnhof.
i
Architekt zwrócił uwagę, że Niemcy coraz częściej skłaniają się ku demokracji obywatelskiej: Ruchy miejskie pojawiły się u nas w latach 90. i od tego czasu ich głos jest zawsze uwzględniany przy opracowywaniu nowych strategii planistycznych. Nie chcemy jednak, aby decyzje w imieniu wszystkich mieszkańców podejmowały jedynie najbardziej aktywne organizacje pozarządowe, dlatego wypracowaliśmy system partycypacyjny, który angażuje różne grupy społeczne, również emigrantów. O polskich doświadczeniach w ożywianiu zdegradowanej tkanki miejskiej opowiadali m.in. Jacek Grunt-Mejer, koordynator ds. rewitalizacji w Urzędzie m.st. Warszawy, Urszula Forczek-Brataniec, współautorka rewitalizacji starówki w Gorlicach, którą jury ostatniej edycji konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE uznało za najlepszą przestrzeń publiczną w Polsce, Katarzyna Sadowy ze stołecznego oddziału SARP, zaangażowana w realizowany na zlecenie władz miasta bezprecedensowy projekt tworzenia warszawskich centrów lokalnych oraz Hanna Gill-Piątek, w latach 2014-2016 z ramienia łódzkiego Biura ds. Rewitalizacji prowadząca pilotażowy program przygotowujący do kompleksowej rewitalizacji centrum Łodzi.
Przed 2014 rokiem Łódź prowadziła działania pararewitalizacyjne. Często była to tylko estetyzacja połączona z „czystką socjalną”, ale to zaczyna się zmieniać. Dzięki środkom z Funduszu Spójności oraz budżetu państwa przeprowadziliśmy pilotaż, którego celem było przede wszystkim wzmocnienie poczucia tożsamości mieszkańców i wypracowanie metodologii działań. Po zakończeniu projektu powstała strona www.centrumwiedzy. org, na której swoimi doświadczeniami w zakresie rewitalizacji mogą dzielić się także inne samorządy – mówiła Hanna Gill-Piątek. W prowadzonych dotychczas procesach rewitalizacyjnych popełniliśmy wiele błędów, ale dużo się też nauczyliśmy. Nie chcemy już realizować projektów bez udziału społeczeństwa – zapowiadał Jacek Grunt-Mejer, tłumacząc, że nie chodzi o angażowanie dużych środków, bo nawet najprostsze metody mogą pobudzać mieszkańców do działania. Dodał też, że priorytetem władz miasta jest obecnie włączenie w proces rewitalizacji jak największej ich liczby, także dzieci.
To właśnie z myślą o nich artystka Iza Rutkowska z grupą socjologów i architektów oraz pracownikami urzędu dzielnicy Praga-Północ i urzędu miasta latem tego roku przeprowadziła pierwszą część projektu, którego celem jest nowe zagospodarowanie rozległego podwórka przy ul. Strzeleckiej, umieszczając w tej przestrzeni 8-metrowego jamnika-maskotkę. Jak tłumaczyła obecna na spotkaniu Marlena Happach, która w początkach października wygrała konkurs na stanowisko głównego architekta Warszawy, odnowa zdegradowanych obszarów stolicy wkracza właśnie w nową fazę. Wraz z ustawą o rewitalizacji z 2015 roku zyskaliśmy nowe narzędzia, dzięki którym projekty prowadzone będą szybciej i efektywniej – zapowiedziała.
