Jak wynika z najnowszego raportu badawczego Narodowego Centrum Kultury, prawie połowa Polaków nie zwraca specjalnej uwagi na to, jak wygląda ich otoczenie, ale większość uważa swoje miejscowości za ładne. Pojęcie architektury rozumiemy jednak przy tym dosyć wąsko. Kojarzymy je zazwyczaj z budownictwem, rzadziej z projektowaniem, kształtowaniem otoczenia i krajobrazu, a jeszcze rzadziej z kulturą, sztuką i pięknem. Jako obiekty ważne dla historii architektury Polski najczęściej wymieniane są Wawel oraz Pałac Kultury i Nauki.
Z raportu wynika również, że najmniej wrażliwi na wygląd otoczenia są najmłodsi użytkownicy (szczególnie w wieku 15–19 lat). Wyniki jednoznacznie potwierdzają, że istnieje potrzeba działań i systemowych rozwiązań w zakresie powszechnej edukacji architektonicznej. Niezbędna jest kontynuacja takich programów jak „Archi-przygody”i działań inicjowanych przez nowo powstały Narodowy Instytut Urbanistyki i Architektury, takich jak Kongres Edukacji Architektonicznej – czytamy w raporcie.
Na pytanie, czy pamięta Pan/Pani nazwisko jakiegoś znanego architekta, odpowiedziało jedynie 6% badanych. Najczęściej wymienianym architektem był Antonio Gaudi, kilka razy podano też Wojciecha Zabłockiego i... Canaletta, a wśród polskich autorów: Zbigniew Abrahamowicz, Władysław Czarnecki, Wiktor Zin, Kazimierz Wejchert, Bolesław Stelmach, Aleksander Bojemski, Chwalibóg, Piotr Fiuk, Bohdan Paczowski. Jedyne kobiety, które pojawiły się w odpowiedziach, to Zaha Hadid, Dorota Szelągowska i Martyna Kupczyk.
Przystępując do badania, interesowało nas to, czy wrażliwość na wygląd otoczenia, refleksja nad jego stanem oraz chęć angażowania się w jego kształtowanie stają się w polskim społeczeństwie coraz bardziej powszechne. Postawiliśmy również pytanie o to, czy utrzymuje się rozdźwięk między krytycznymi głosami ekspertów na temat stanu polskiego krajobrazu a opiniami mieszkańców kraju. Okazało się, że z jednej strony, mimo obecności w debacie publicznej problematyki braku ładu przestrzennego, widoczny jest spadek deklarowanego zainteresowania wyglądem najbliższego otoczenia. Utrzymuje się niewielki krytycyzm w ocenie przestrzeni i budynków. Można zaryzykować stwierdzenie, że poziom świadomości architektonicznej Polaków jest niski. Ich wiedza o architekturze mierzona znajomością nazwisk i uznanych obiektów jest nikła. Z drugiej strony, uzyskane wyniki wskazują, że Polacy coraz częściej, w porównaniu z rezultatami badań z lat ubiegłych, dostrzegają, iż przestrzeń jest dobrem wspólnym, a zasada ujmowana przysłowiowym „wolnoć Tomku w swoim domku” nie zawsze powinna obowiązywać – podsumowują autorzy raportu.
Badanie sondażowe na zlecenie Narodowego Centrum Kultury przeprowadziła firma Ipsos w dniach 16–20 listopada 2017 roku w ramach cyklicznego badania typu Omnibus realizowanego techniką CAPI (Computer Assisted Personal Interview). Zostało ono przeprowadzone na reprezentatywnej próbie ludności Polski powyżej piętnastego roku życia liczącej 1003 osoby. Cały raport pn. „W dialogu z otoczeniem? Społeczne postrzeganie przestrzeni publicznej i architektury w Polsce” dostępny tu.
