Trouble in Paradise: wenecka wystawa we Wrocławiu

Z jakimi problemami zmagają się dziś mieszkańcy wsi? Czy odpowiednio wykorzystujemy potencjał, jaki daje życie na łonie natury, poza wielkimi ośrodkami? A może nadal marginalizujemy wieś i jej mieszkańców? Między innymi na te pytania próbowała odpowiedzieć wystawa „Trouble in Paradise” reprezentująca Polskę na 17. biennale architektury w Wenecji. Do 5 maja można oglądać ją w Muzeum Architektury we Wrocławiu.

W Polsce obszary rolne stanowią aż 93% powierzchni, ale zagadnienia z nimi związane zdają się wciąż poza głównym nurtem architektoniczno-urbanistycznych dyskursów w Polsce. Okres transformacji lat 90. ugruntował bowiem postrzeganie wsi przez pryzmat uproszczeń i stereotypów lub po prostu wyłączył ją ze sfery kolektywnej świadomości, przekształcając w niewidoczny element krajobrazu. Autorzy wystawy – zespół PROLOG+1 – potraktowali jednak jej studium jako istotny instrument do zrozumienia specyfiki postsocjalistycznej Europy, umożliwiający wskazanie problemów w skali globalnej. Polska wieś jest dla nich miejscem, w którym problemy, nadzieje i paradoksy okresu socjalizmu i kapitalizmu stają się wyraziste; pojęcia tradycji i postępu nie są tutaj łatwe do rozróżnienia, a radykalne reformy spotykały się zarówno z entuzjazmem, jak i z oporem.

Czytaj też: Bal architektek na biennale w Wenecji |

Coraz rzadziej wieś stanowi obietnicę autonomii i ucieczki od miasta, a coraz częściej staje się przestrzenią magazynową, miejscem na obwodnice, hale produkcyjne, fermy, całą tę infrastrukturę, bez której życie w dużych aglomeracjach byłoby niemożliwe – mówi Robert Witczak z zespołu kuratorskiego PROLOG +1. Wynika to przede wszystkim z przekonania o służebnej roli wsi, zgodnie z którym stanowi ona zaplecze miast. Chcemy tę perspektywę odwrócić, przestać myśleć o prowincji z „mieszczańskiego” punktu widzenia. Zależy nam na tym, żeby pokazać wieś nie jako przestrzeń zamkniętą, podzieloną, sprywatyzowaną, ale jako przestrzeń idei — wspólnotowości, na której kształt ma wpływ każdy z mieszkańców – dodaje.

Wystawa „Trouble in Paradise” była pokazywana w pawilonie polskim na 17. biennale architektury w Wenecji. Do udziału organizatorzy zaprosili 6 zespołów z całej Europy: Atelier Fanelsa, pracownię GUBAHÁMORI + Filip + László Demeter, KOSMOS, Rural Office for Architecture, kwartalnik „RZUT” i biuro Traumnovelle. Wszyscy uczestnicy projektu musieli zmierzyć się z hasłem przewodnim zeszłorocznej edycji Biennale: Jak będziemy żyć razem?. Rezultatem ich pracy są modele architektoniczne, kolaże i rysunki prezentowane na tle panoramy wsi. Różnorodność punktów widzenia i zestawienie odmiennych perspektyw spajała refleksja na temat skutków eksploatacji terytorium wiejskiego, klęsk klimatycznych czy globalnych kryzysów — także tych, których wpływ na los planety i obszarów wiejskich dopiero poznamy.

Czytaj też: Biennale architektury w Wenecji 2021: miniprzewodnik Marcina Bratańca i Urszuli Forczek-Brataniec |

Wystawa „Trouble in Paradise”
Kiedy: 18 lutego – 8 maja 2022 roku
Gdzie: Muzeum Architektury we Wrocławiu, ul. Bernardyńska 5