Jak podaje za eurostatem Urząd ds. Cudzoziemców, Polska jest europejskim liderem pod względem liczby wiz długoterminowych oraz zezwoleń pobytowych dla cudzoziemców z państw trzecich (spoza UE) wydanych w związku z pracą. Według danych Eurostatu w 2016 roku takie dokumenty w naszym kraju otrzymało 494 tys. osób, co stanowi 58% wszystkich zezwoleń związanych z pracą wydanych w Unii Europejskiej. Najczęściej do Polski przybywają obywatele Ukrainy. Liczba obywateli tego kraju posiadających ważne zezwolenia na pobyt przekroczyła w tym roku 150 tys. osób. Na przestrzeni ostatnich trzech lat liczba ta wzrosła więc trzykrotnie.
Na sytuację żyjących w Polsce imigrantów i ich relacje z sąsiadami zwraca uwagę tegoroczna Warszawa w Budowie. Kuratorowanie festiwalowi tym razem powierzono kijowskiej organizacji VCRC (Visual Culture Research Center – Centrum Badań nad Kulturą Wizualną), a samo wydarzenie po raz pierwszy zorganizowano w dwóch miastach: od 28 sierpnia do 23 września w Kijowie, a od 13 października do 11 listopada w Warszawie. Postanowiliśmy ukazać relacje między Polakami i Ukraińcami, ale nie tylko – także szerzej, między przyjezdnymi i społecznością lokalną, między przybyszami a rdzennymi mieszkańcami. Zależało nam też, aby zwrócić uwagę, że imigracja z Ukrainy do Polski nie jest symbolem naszych wzajemnych stosunków, ale ogólnie, kryzysu współczesności i Unii Europejskiej. Mówi się o otwieraniu granic, ale ci przybysze są potrzebni do ciężkiej fizycznej pracy, której nie chcą wykonywać obywatele Unii. Czy cudzoziemcy tworzą społeczności narodowe, czy nową klasę robotniczą? – pytała prowokacyjnie Oksana Briuchowecka z VCRC podczas konferencji prasowej zapowiadającej festiwal.
W ramach tegorocznej edycji tradycyjnie zaplanowano cykl dyskusji wokół tematów związanych z głównym hasłem festiwalu. Przewidziano też kampanię reklamową Jestem Ukrainką, ukazującą wizerunki ukraińskich kobiet pracujących w Polsce, które wykonali Oksana Briuchowecka, Ksenia Hnyłycka, Walentyna Petrowa i Dawid Cziczkan. Wystawę główną zorganizowano natomiast w dawnym pawilonie Cepelii u zbiegu ulicy Marszałkowskiej i Alej Jerozolimskich. Jej symbolem, widocznym przez szybę z przestrzeni ulicy, jest mural Oksany Briuchoweckiej, w którym artystka wykorzystała polskie i ukraińskie barwy narodowe. Mieszając je, uzyskała błękitno-pomarańczowy znak, na który naniosła słowa Has Not Died Yet – angielską, czyli międzynarodową wersję pierwszych wersów rozpoczynających hymny obu krajów.
Na wystawie zobaczymy m.in. wideoinstalację Wieża niemieckiej artystki Hito Steyerl. Wzorowana na symulatorach do szkoleń wojskowych, skupia się na działalności firmy informatycznej z Charkowa, która tworzy wizualizacje luksusowych nieruchomości, a jednocześnie produkuje komputerowe strzelanki. Formę gry komputerowej jako medium wykorzystuje też Nikita Filonienko, występujący pod pseudonimem Marginal Act – gracz wciela się w niej w rolę starszej kobiety również z rejonu Charkowa, poszukującej swego zaginionego męża. Problemy współczesnej Ukrainy w nieco innym wymiarze ukazuje prezentacja dokonań Ołeksija Bykowa, historyka architektury, który gromadzi materiały archiwalne dotyczące m.in. słynnego kijowskiego „latającego talerza”, czyli dawnego teatru światła i muzyki projektu Floriana Jurijewa. Ten późnomodernistyczny gmach z 1971 roku, podobnie jak wiele polskich przykładów architektury tego okresu, staje się dla Bykowa symbolem walki o zachowanie „źle urodzonego” dziedzictwa myśli architektonicznej. Więcej o wystawie i programie towarzyszącym tu.
Warszawa w Budowie 10
13 października – 11 listopada 2018
Kuratorzy: VCRC (Visual Culture Research Center – Centrum Badań nad Kulturą Wizualną), Anna Kraweć, Justyna Krawczuk, Ołeksij Radynski, Rusłana Kozijenko, Serhij Kłymko, Wasyl Czerepanyn, Natalia Heszeweć, Oksana Briuchowecka, Hanna Cyba
Kurator ze strony Muzeum Sztuki Nowoczesnej: Szymon Maliborski
Artyści: Babi Badalov, Oksana Briuchowecka, Ołeksandr Burłaka, Ołeksij Bykow, Dawid Cziczkan, Phil Collins, Ksenia Hnyłycka, Nikita Kadan, Taras Kamennoj, Gal Kirn i Fokus Grupa, Dana Kosmina, Marginal Act, Maryna Napruszkina, Walentyna Petrowa, Aleka Polis, Serhij Popow i Mykoła Ridnyj, Oliver Ressler, Santiago Sierra, Anna Sorokowaja, Hito Steyerl, Łukasz Surowiec we współpracy z Martą Romankiw i Ołeksandrą Owsianikową, TV Kryzys, Piotr Wysocki, Alina Jakubenko, Florian Jurijew, Artur Żmijewski.
Architektura wystawy: Tomasz Świetlik
współpraca: Michał Kulesza
Menedżer projektu: Julia Kern-Protassewicz
Produkcja: Julia Kern-Protassewicz, Aleksandra Nasiorowska. Współpraca: Gabriela Flisińska (Muzeum Sztuki Nowoczesnej), Matylda Dobrowolska, Elżbieta Petruk, Klementyna Świeżewska (Muzeum Warszawy)
Identyfikacja festiwalu: Pilar Rojo
Opracowanie typograficzne wystawy: Katarzyna Łygońska, Maciej Chodziński
