Centrum Aktywności / Rybnik

Stworzenie Centrów Aktywności Lokalnej w Rybniku to pomysł śp. Wojciecha Studenta – architekta współprowadzącego przez lata znaną na Śląsku pracownię projekt3, a później wiceprezydenta miasta odpowiedzialnego za inwestycje. Do ich zaprojektowania zaprosił jako autorkę Marlenę Wolnik – niegdyś współzałożycielkę KWK Promes, obecnie prowadzącą biuro MWArchitekci.

Koncept stworzony został z myślą o mieszkańcach mniej reprezentacyjnych dzielnic, w których brakowało przestrzeni organizującej życie społeczne. Dzięki nim zyskują miejsce imprez, spotkań, wspólnego spędzania czasu. Pierwszy z tych obiektów zrealizowano na przedmieściu Kłokocin, planowane są jednak kolejne dwa – w dzielnicach Ochojec i Paruszowiec.

CAL w Kłokocinie to dwa niezależne budynki. Połączone są półkolistym placem – o nawierzchni z kostki poprzerastanej trawnikiem – który służy jako miejsce festynów, przedstawień czy organizowanych zawodów. Flankują go ściany, które w części uformowane zostały na kształt widowni. W jednym z obiektów mieści się wielofunkcyjna sala na kilkadziesiąt osób oraz niewielki lokal gastronomiczny z zapleczem sanitarnym. Drugi to po prostu wiata – miejsce pierwotnie przewidziane na magazyn stołów, ławek, rowerów, w którym jednak użytkownicy szybko odkryli wielki potencjał dla różnych aktywności. W efekcie można się w niej schronić przed deszczem, śniegiem lub słońcem i oddawać się wszystkiemu, co tylko dopuszcza prawo i surowy śląski dobry obyczaj. Przedłużeniem CAL jest sekwencja otwartych przestrzeni – plac zabaw, plenerowa siłownia i mały skatepark – łącząca je z niewielkim zbiornikiem wodnym.

Centrum w Kłokocinie jest zrealizowane w całości z drewna, które i na zewnątrz, i wewnątrz budynku podkreśla rzeźbiarskość bryły. Każdy architekt doceni fakt, że również konstrukcja jest drewniana. Podłoga i ramy przeszkleń też mogłyby być z tego samego materiału, ale tu śląska praktyczność i oszczędność zwyciężyły z architektoniczną ideowością. Prostota budynków jest zwodnicza – geometria przekręconych kalenic powoduje, że mamy do czynienia z powierzchniami trzeciego stopnia, kunsztownie zaprojektowanymi w klejonym drewnie. Świetnie to widać w wiacie, która uwolniona od funkcji staje się popisem formalnej maestrii – szczególnie jej wnętrze, z wachlarzowo rozkładającymi się ramami drewnianej konstrukcji cieszy oko piękną, dynamiczną formą, nieoczekiwanym powiewem architektonicznego luksusu w prostym, skromnym obiekcie.

Czytaj też: Skwer Gwary Warszawskiej – nowe centrum aktywności lokalnej w stolicy |

Powstanie Centrum wydawać by się mogło sprawa błaha. Obiekt jest niewielki, lokalny – jego zasięg oddziaływania to przecież nieduże przedmieście niezbyt znanego śląskiego miasta. Uważam jednak, że stała się tutaj rzecz bardzo ważna, która może posłużyć za wzór znacznie bardziej eksponowanym i prestiżowym lokalizacjom. Miasto poprzez świadome, rozważne działanie zaproponowało rozwiązanie realnego problemu – braku przestrzeni publicznej w okolicy, która tego potrzebowała. Nie powstał tu przypadkowy obiekt wybrany w przetargu ze względu na najniższą cenę. Pojawiła się mała perła architektury, do powstania której doprowadziła harmonijna współpraca władz miasta ze świetnymi lokalnymi architektami bardzo dobrze rozumiejącymi kontekst i uwarunkowania tematu. Odczytuję ten budynek jako prostą, bezpretensjonalną, ale tym silniejszą deklarację wiary w architekturę, która może zmieniać rzeczywistość na lepsze. Okazuje się, że wszyscy, niezależnie od miejsca zamieszkania i zasobności, mogą mieć prawo do architektury najwyższej jakości – mądrze zaprojektowanej, finezyjnej, wykonanej z dobrych materiałów. Dzieciaki z Kłokocina, bawiąc się pod misternym sklepieniem drewnianej wiaty lub wspinając na sprytnie skonstruowane na paraboloidalnej ścianie siedziska, mogą mimochodem, intuicyjnie uczyć się geometrii, plastyki czy estetyki. Może w efekcie, za kilkanaście lat, pójdą w ślady architektów z MWA, których nieduży budynek z przedmieść Rybnika właśnie zawędrował do wielkiego świata architektonicznej ekstraklasy.

Czytaj też:  Sala koncertowa w Rybniku |

Założenia autorskie

Centrum Aktywności Lokalnej to projekt, którego celem było stworzenie przestrzeni scalającej życie mieszkańców dzielnicy i umożliwiającej im integrację. Architektura jest skromna i wtapiająca się w otoczenie, bardziej kreująca przestrzeń, niż sama będąca widoczną kubaturą. Jest to miejsce dostępne dla każdego, zachęcające, by wyjść z domu i ze sobą pobyć, by wzmacniać więzi zarówno te międzyludzkie, jak i – poprzez symbolikę miejsca i kształt budynków – dzielnicy z miastem.

Projekt swym zakresem ma objąć większość rejonów Rybnika, ale w pierwszej kolejności dokonano wyboru trzech: Kłokocin, Ochojec, Paruszowiec. Każda z lokalizacji ma swój specyficzny charakter, dlatego wyzwaniem było stworzenie uniwersalnego budynku – symbolu, identyfikującego miasto z dzielnicą – ale także na tyle elastycznego, aby można go było dostosować do kontekstu określonego miejsca. Przedstawiony projekt spełnia te oczekiwania na kilku poziomach – głównie formy i funkcji, które mogą być modyfikowane w zależności od potrzeby i sytuacji.

Bryła budynku oparta jest na planie prostokąta ze skręconą płaszczyzną dachu. Spełnia on również funkcję użytkową poprzez zaprojektowane na nim siedziska wykorzystywane zarówno w czasie plenerowych wydarzeń jako trybuny, jak i w trakcie codziennego odpoczynku.

Pozioma krawędź dachu elewacji z jednej strony obiektu nawiązuje do zabudowy z płaskimi dachami, podczas gdy uzyskany poprzez skręcenie bryły skos do budynków o spadzistym zwieńczeniu. Możliwość swobodnego kształtowania formy, a także wzajemnego ustawienia obiektów względem siebie, przy jednoczesnym utrzymaniu charakteru i wyrazu, pokazuje uniwersalność projektu i potencjał dla jego adaptacji w każdej lokalizacji.

Marlena Wolnik

Bryła budynku oparta jest na planie prostokąta ze skręconą płaszczyzną dachu. Spełnia on również funkcję użytkową poprzez zaprojektowane na nim siedziska