Muzeum Pieców / Jingdezhen

Miasto Jingdezhen w chińskiej prowincji Jiangxi zostało założone w III wieku naszej ery, jednak jego początków można się doszukiwać przeszło dwa tysiące lat temu, z którego to czasu pochodzą pierwsze udokumentowane wzmianki o osadzie skupionej wokół pieców ceramicznych nad jednym z dopływów rzeki Jangcy. Były one dominującymi elementami siedliska i to wokół nich powstawała siatka ulic tworzącego się miasta. Nazywane ono było Porcelanową Stolicą, ponieważ przez znaczną część swojej historii stanowiło najważniejszy ośrodek produkcji najwyższej jakości porcelany.

Od niedawna historię ceramiki i pieców ceglanych można zgłębić w otwartym w 2021 roku Cesarskim Muzeum Pieców. Autorem obiektu jest architekt Zhu Pei (Studio Zhu-Pei) – dziekan i profesor Wydziału Architektury w Centralnej Akademii Sztuk Pięknych w Pekinie. Jego projekt pozwala dosłownie odkryć korzenie miasta, jakimi są udostępnione dla zwiedzających historyczne ruiny pieców pochodzących z czasów dynastii Ming (stanowiące część wystawy), na które natrafiono podczas budowy.

Obiekt o powierzchni 10 370 m² powstał w historycznej części miasta, w sąsiedztwie tradycyjnych domów, fabryk, a także budynków mieszkalnych z lat 90. Muzeum rozplanowane jest na dwóch poziomach – na parterze, gdzie zlokalizowano główne wejście i foyer, oraz w podziemiu. Sale ekspozycyjne zaprojektowano wewnątrz łukowatych przestrzeni o zróżnicowanej wielkości, nawiązujących formą do pieców ceramicznych. W budynku oprócz części wystawowej znalazła się księgarnia, kawiarnia i herbaciarnia. Ścieżka zwiedzania ekspozycji stałej biegnie przez dwa piętra. Dwie sale wystaw czasowych mogą pozostać niezależne lub stać się częścią ekspozycji stałej. Budynek administracyjny ze strefą rozładunku, położony w południowo-wschodniej części kompleksu, formą nie różni się od pozostałych obiektów.

Czytaj też: Biblioteka Maya Somaiya w Indiach |

Przeplatanie się nowej i starej tkanki było jedną z idei, wokół której powstała koncepcja muzeum. Dualistyczna natura obiektu przejawia się także w zatartej granicy pomiędzy wnętrzem a zewnętrzem. Podłużne sklepienia tworzą korytarze połączone ze sobą zielonymi dziedzińcami. Dają one zwiedzającym nie tylko ochronę przed słońcem, ale też, dzięki otwarciu na środowisko zewnętrzne i wykorzystaniu naturalnej wentylacji pozwalają schłodzić wnętrza. Z uwagi na upalne lata aspekt ten był starannie analizowany już na etapie projektu. Kształtując geometrię sklepień i ich rozmieszczenie, architekci zwrócili szczególną uwagę na ich aerodynamikę oraz efekt kominowy. Dodatkowo osie tunelu zorientowano w stronę północ-południe, czyli dominujący kierunek wiatru latem.

Czytaj też: Brick Award 2021: wyniki konkursu |

Aby budynek harmonijnie wtapiał się w otoczenie, został zagłębiony poniżej poziomu terenu na około 12 m. Ze wspólnego, dwukondygnacyjnego podziemia o konstrukcji żelbetowej wyłaniają się paraboliczne ceglane łuki, z których każdy ma niepowtarzalną geometrię, a ich wysokość sięga 8 m. Materiał, z którego je wykonano, podobnie jak forma nawiązuje do tradycyjnych pieców, w których dawniej wypalano ceramikę. Z uwagi na skalę muzeum sklepienia wymagały zastosowania konstrukcji żelbetowej (w oryginalnym piecu ceglane sklepienia były wykonane bez zastosowania spoiwa), które obłożono cegłami, zarówno nowymi, jak i tymi pochodzącymi z rozebranych okolicznych pieców, do dzisiaj wykorzystywanych w tym rejonie. Rozbiórka pieców ceglanych jest rutynowym działaniem, ponieważ z czasem (po 2-3 latach) ich pojemność cieplna maleje, a dalsza eksploatacja odbiłaby się na jakości wypalanego produktu lub byłaby niemożliwa. Cegła z rozbiórek była powszechnie stosowanym budulcem w Jingdezhen i jest charakterystycznym elementem architektury miasta. Kolejnym założeniem projektu było maksymalne wykorzystanie światła naturalnego. Stąd też otwarcia obu końców sklepień, poziome szczeliny i podcięcia ścian oraz cylindryczne świetliki. Naprzemienne rozmieszczenie otworów tworzy rytmiczną grę światła i cienia podczas zwiedzania muzeum. Otwarte dziedzińce mają zapewniony dostęp światła naturalnego przez co zapomina się, że znajdują się one poniżej poziomu terenu. Każdy z nich wyróżnia się innym motywem przewodnim nawiązującym do chińskiej filozofii oraz techniki wyrabiania porcelany. Są nimi złoto, drewno, woda, ogień i ziemia.

Czytaj też: Muzeum dizajnu w Shenzen |

Ważnym aspektem projektu jest wykorzystanie światła naturalnego. Rozmieszczone naprzemiennie poziome szczeliny, podcięcia i świetliki tworzą rytmiczną grę światła i cienia