O konkursie Hrubieszowski dom i ogród z klimatem
Organizatorem konkursu była Katedra Architektury Krajobrazu Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Jego cele były ściśle powiązane z hasłem stanowiącym nadrzędną narrację funduszy EOG i funduszy norweskich – Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej oraz oficjalnym mottem lidera projektu, Hrubieszowa – Miasta z Klimatem. Zadanie konkursowe to kompleksowa bio-klimatyczna koncepcja zagospodarowania działki siedliskowej z domem jednorodzinnym i ogrodem dla jednej z trzech proponowanych lokalizacji:
- dom miejski,
- dom podmiejski
- dom nad rzeką
Nagrody i wyróżnienia
I nagrodę zdobył Mateusz Binda z Politechniki Krakowskiej. Poza nagrodą pieniężną w wysokości 6 000 zł na zwycięzcę czeka publikacja pracy w Katalogu 10+1 modelowych koncepcji hrubieszowskich domów i ogrodów z klimatem
W uzasadnieniach Jury czytamy:
Projekt otrzymuje pierwszą nagrodę za nawiązującą do tradycji i tożsamości miejsca, a zarazem oryginalną i twórczą interpretację archetypu domu hrubieszowskiego. Zwarta bryła i proporcje domu, geometria dachu, kolorystyka, lokalne materiały (drewno, cegła) oraz charakterystyczne elementy (szerokie okapy, podcienia, dekoracyjny fryz, pionowe szalowanie elewacji), a także orientacja na działce i dyspozycja wnętrza domu (osiowość, podział na strefę dzienną i nocną) sprawiają, że dom jest silnie osadzony w krajobrazie i niezwykle trafnie nawiązuje do tradycji budownictwa hrubieszowskiego. Zadbano o powiązania widokowe, co szczególnie dobrze pokazują wizualizacje z wnętrz domu otwierających się na ogród. Oryginalna forma świetlika dachowego stanowi nowoczesny akcent dynamicznie przełamujący przysadzistą, tradycyjną formę budynku, nie zaburzając widoków elewacji i zarazem funkcjonalnie doświetlając przestronne wnętrza.
Wysoko oceniono zrównoważony, pro-środowiskowy, funkcjonalny i wpisujący się w lokalne tradycje ogrodowe sposób zagospodarowanie działki i ogrodu przydomowego. Pracę wyróżnia czytelny podział funkcjonalny ogrodu z wydzielonymi strefami (przedogródek, strefa izolacyjna, gospodarcza, wypoczynkowa, owocowa, wodna) oraz powiązania widokowe i funkcjonalne między domem i ogrodem. Walorem projektu jest swobodna, nieformalna kompozycja ogrodu oraz zrównoważony i zasadniczo właściwy dobór gatunków, głównie rodzimych i występujących lokalnie, co w sumie tworzy sielski klimat ogrodu rodzinnego, pięknego i użytecznego. W ogrodzie zastosowano liczne gatunki drzew i krzewów owocowych, w tym przyciągające użyteczne owady. W nawiązującym do lokalnego kolorytu przedogródku – byliny, rośliny kwietne i zioła. Istotną częścią zagospodarowania terenu jest ogród deszczowy wspierający małą retencję. Wszystkie nawierzchnie są naturalne i przepuszczalne.
Jury docenia umiejętne połączenie walorów formalnych i estetycznych projektu z aspektami ekologicznymi oraz zastosowanie zarówno w domu, jak i zagospodarowaniu terenu wielu zrównoważonych, ekologicznych i przyjaznych dla klimatu rozwiązań. Są one widoczne szczególnie w doborze materiałów budowlanych (produkty lokalne, prefabrykaty drewniane, wykorzystanie cegły z recyklingu), rozwiązaniach zwiększających efektywność energetyczną (naturalne doświetlenie pomieszczeń – rozkład okien, świetlik, podcień, instalacja fotowoltaiczna na ścianach i dachu budynku gospodarczego), jak również rozwiązaniach z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury w ogrodzie.
Na podkreślenie zasługuje wyróżniająca estetyka prezentacji pracy wskazująca na umiejętności projektowe i graficzne oraz wrażliwość plastyczną Autora.
II miejsce zajęła Joanna Kasperowicz z Sopockiej Akademii Nauk Stosowanych. Za swoją pracę studentka dostała 4 000 zł.
Pracę nagrodzono za prostotę, bezpretensjonalność i zarazem nawiązanie do lokalnych tradycji budowlanych poprzez proporcjonalną bryłę budynku oraz zastosowanie elementów charakterystycznych dla dawnych domów w Hrubieszowie – uproszczonego w formie ganku, subtelnych drewnianych detali zdobniczych, czy klasycznego płotu. Pomysłowym współczesnym i zarazem inspirowanym tradycją elementem projektowym są pergole będące podporami na pnącza, tworzące pro-klimatyczne, zielone ściany zacieniające ganek, taras i przeszklone wnętrze pokoju dziennego otwierającego się na ogród oraz kameralny taras rekreacyjny nad rzeką. Na podkreślenie zasługuje ekonomika zastosowanych rozwiązań i realność wykonawcza, a także zwrócenie uwagi na dostępność (pomieszczenia na poziomie parteru, zastosowanie pochylni). Dzięki temu projekt stanowi uniwersalną propozycję domu dostępnego i funkcjonalnego odpowiadającego na zróżnicowane potrzeby współczesnej rodziny.
Za wzorcowy pod względem kompozycyjnym, funkcjonalno-użytkowym i ekologicznym uznano plan zagospodarowania terenu i ogrodu przydomowego. Ogród ma czytelnie wydzielone strefy – użytkową (uprawną, ogród warzywno-ziołowy, sad) bliżej domu, oraz rekreacyjną – w części działki bliżej rzeki, co idealnie wykorzystuje walory topograficzne i ukształtowanie terenu. Bardzo dobry, nawiązujący do lokalnych tradycji ogrodowych dobór gatunków rodzimych w pełni odpowiada warunkom siedliskowym, stanowisku oraz nadrzecznej lokalizacji współtworząc biofiliczny ogród wpisujący się w klimat miejsca.
Jury docenia rozwiązania pro-ekologiczne, zarówno low-, jak i high tech, zastosowane w projekcie domu, w tym: optymalizację zużycia energii dzięki zastosowanie dodatkowej izolacji, instalacji fotowoltaicznej, rekuperacji, wykorzystania deszczówki i odzysku szarej wody, właściwemu usytuowaniu względem stron świata, rozkładowi otworów okiennych oraz inteligentnego sterowania instalacjami w budynku. Za modelowe uznano wprowadzenie szeregu korzystnych dla środowiska rozwiązań pro-ekologicznych w ogrodzie przydomowym, w tym: maksymalizację powierzchni biologicznie czynnej, rozwiązania oparte na przyrodzie i z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury, małej retencji, wykorzystujące recykling, redukcję odpadów i oszczędzanie zasobów, jak m.in. uprawy przydomowe, łąka kwietna, redukcja powierzchni intensywnie koszonych, zbiornik retencyjny gromadzący deszczówkę do podlewania ogrodu, kompostowniki, deski i cegła z odzysku. Wszystkie nawierzchnie w ogrodzie są przepuszczalne, wykorzystują naturalne materiały i są poprzerastane roślinnością.
III nagrodę oraz 2000 zł otrzymała Anna Raczyńska z Politechniki Świętokrzyskiej.
Nagrodę przyznano za kreatywną i atrakcyjną dla współczesnych użytkowników formę domu i ogrodu, stanowiącą zarazem syntezę charakterystycznych elementów bryły i detalu tradycyjnego domu hrubieszowskiego. Prosta, lapidarna, zwarta bryła budynku zawiera twórcze przetworzenia tradycyjnych motywów, jak ganek z ławeczką, podcienia, drewniane elewacje, kształt dachu i tradycyjne pokrycie z blachy na rąbek, drewniany płot. W bryle budynku usytuowano pracownię garncarską, jako pomysł na przywrócenie dawnych tradycji rzemieślniczych. Na uwagę zasługuje uzyskanie nowoczesnej, a zarazem tradycyjnej, wygodnej i estetycznej przestrzeni do życia i pracy, przy jednoczesnym zastosowaniu szeregu zrównoważonych rozwiązań projektowych i technicznych.
Wysoko oceniono prostotę i adekwatność do miejsca koncepcji zagospodarowania działki i ogrodu z zasadniczo dobrze dobranym zestawem rodzimych roślin, tradycyjnie stosowanych w ogrodach przydomowych. W ogrodzie wprowadzono gatunki drzew, takie jak jesion, lipa, jabłoń, wiśnia, a w jego południowej części – ogródek użytkowy i ziołowy, część trawnikową z barwną rabatą bylinową.
Jury docenia efektywność zastosowanych rozwiązań ekologicznych i pro-klimatycznych, takich jak: wykorzystanie orientacji względem stron świata w usytuowaniu domu na działce, logicznym rozplanowaniu wnętrz i ich doświetleniu, oraz dążenie do minimalizacji strat ciepła poprzez kształtowanie zwartej bryły budynku, zastosowanie podcieni, wykorzystanie w konstrukcji – systemu MHM z litego drewna o wysokich parametrach cieplnych, wprowadzenie zintegrowanego dachu fotowoltaicznego, pomysłowe rozwiązanie „paneli kinetycznych” w celu optymalizacji komfortu cieplnego i klimatycznego. W elewacji zastosowano drewno rozbiórkowe. Rozwiązania ekologiczne zlokalizowane w ogrodzie to gruntowy wymiennik ciepła i zbiornik na wodę opadową.
Na uwagę zasługują czytelnie przedstawione w diagramach ideowych uzasadnienia przyjętych rozwiązań formalnych i pro-środowiskowych.
Jury zdecydowało też o przyznaniu 5 wyróżnień po 600 zł każde:
- Zespół Katarzyna Jamioł, Małgorzata Pięciorak, Krzysztof Pryt z Politechniki Krakowskiej. Pracę wyróżnia umiejętna i osadzona w lokalnym klimacie koncepcja bioróżnorodnego i biofilicznego ogrodu dopełniającego zabudowę siedliskową. W udany sposób łączy ona rustykalny charakter ze współczesną ideą ogrodu naturalistycznego o zróżnicowanych funkcjach, przybliżających użytkowników do natury, jak: sad sensoryczny, pasieka, strefa leśna, łąkowa, ogród deszczowy. Jury docenia wnikliwe studia regionalnych form i detali architektonicznych, analizy siedliska przyrodniczego oraz atrakcyjną prezentację graficzną pracy.
- Weronika Roemer, Politechnika Wrocławska. Pracę wyróżnia przyjęcie prostej archetypicznej formy domu w postaci zwartej bryły budynku, co wraz z próbami nawiązania do tradycyjnych detali drewnianej snycerki zastosowanych w ganku i płocie – stanowi czytelne odniesienie do lokalnego pejzażu. Przywołaniem lokalnych tradycji budowlanych jest drewniana konstrukcja szkieletowa z wypełnieniem ze słomy. Jury szczególnie docenia budowanie nastroju tradycyjnego domu hrubieszowskiego poprzez stworzenie klimatycznego przedogródka i kameralnego ogrodu na tyłach domu z werandą, ławeczkami, nawierzchniami z cegły, oraz udane zagranie doborem roślin w nasyconych kolorach, kultywujących lokalne tradycje ogrodowe. Za wartościowe rozwiązania ekologiczne i pro-klimatyczne należy uznać podcienia i zielony dach.
- Wiktoria Kiełbasa, Politechnika Krakowska, Joanna Skępiec, Piotr Wojciechowski Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Jury wyróżnia kreatywne podejście do projektu ogrodu, które przejawia się w dynamicznym rzucie, stanowiącym barwną mozaikę nawiązań do pejzażu okolic Hrubieszowa. Trafny dobór gatunków do nasadzeń w ogrodzie skutkuje efektownym kolażem funkcji i kolorów, przywołującym skojarzenia z pasami pól uprawnych i barwnością rustykalnych ogrodów. Ciekawa, plastyczna próba interpretacji tradycyjnych faktur i kolorów z przywołaniem pamięci znanych z historii miasta postaci architektów. Walorem pracy są atrakcyjne schematy i diagramy ideowe wyjaśniające przyjęte rozwiązania projektowe.
- Wiktoria Chłopek, Angelika Kukla, Politechnika Krakowska. Pracę wyróżnia zrównoważone podejście do programu funkcjonalnego zarówno domu, jak i ogrodu, prostota, racjonalność przyjętych rozwiązań, w tym ekologicznych w obrębie budynku (drewniana konstrukcja szkieletowa, orientacja budynku w terenie, półotwarte przestrzenie buforowe przy budynku, osłony zacieniające, zielona ściana, pompa ciepła, zintegrowane panele fotowoltaiczne), a także na działce, jak ogród deszczowy, ogrody użytkowe o zróżnicowanych formach, pozwalające na uprawę żywności na własny użytek. Wysoko oceniono oryginalną koncepcję pawilonu snycerskiego, otwierającego się na ogród warsztatu – pracowni jako przestrzeni integrującej życie, pracę i hobby mieszkańców w ramach tradycyjnego rzemiosła i sztuki. Ciekawymi pod względem plastycznym rozwiązaniami małej architektury są ażurowe przesłony, nawiązujące do koronkowych detali drewnianej snycerki ganków hrubieszowskich, dopełniające artystyczny klimat domu i ogrodu.
- Zespół Zuzanna Dąbrowska, Armina Gevorgyan, Nicole Kwiatanowska-Nawrocka z Politechniki Rzeszowskiej. Pracę wyróżnia ujmująca prostota rozwiązań z interesującą współczesną interpretacją tradycyjnego motywu domu z gankiem (wzorowanego na domu rodzinnym profesora Wiktora Zina), szczególnie trafna w przypadku spójności formalnej rozwiązania ganku i ogrodzenia. Udana jest koncepcja klimatycznego, cienistego ogrodu wśród drzew z tarasowym dojściem do rzeki i drewnianym pomostem, sadem owocowym i ogrodem deszczowym, co umiejętnie pokazuje prezentacja graficzna. W ogrodzie zlokalizowano funkcje użytkowe – pracownię, szklarnię, budynek gospodarczy oraz pasiekę. W technologii budynku pojawiają się liczne rozwiązania ekologiczne (optymalne wykorzystanie orientacji budynku, półotwarte przestrzenie buforowe, fotowoltaika, słoma jako materiał izolacyjny).
Przyznano także wyróżnienia honorowe w postaci dyplomów dla prac zespołów:
- Angelika Duda, Tomasz Jaróg, Natalia Rudnik, Maja Sobczak-Rzewnicka Politechnika Krakowska. Praca wyróżniona za estetykę i jakość układu kompozycyjnego i zróżnicowany program funkcjonalny ogrodu otaczającego dom oraz interesujący pomysł ogrodzenia z wykorzystaniem tradycyjnych elementów drewnianych i podpór na pnącza.
- Marta Gryc, Karolina Sadowska, Szymon Siwicki Politechnika Białostocka. Praca wyróżniona za udaną interpretację tradycyjnych form budownictwa regionalnego Hrubieszowa, wyrażoną w proporcjach, bryle, detalu i materiałach zastosowanych w projekcie domu oraz wnikliwe analizy i diagramy ideowe wyjaśniające przyjęte rozwiązania architektoniczne.
Więcej informacji znajdziecie na stronie rozwojlokalny-hrubieszow.pk.edu.pl
