Spis treści
- Willa Atma. Tu mieszkał Karol Szymanowski
- Budowa willi przy ul. Kasprusie w Zakopanem
- Utworzenie muzeum i remont Atmy
- Muzeum Karola Szymanowskiego. Zdjęcia
Oto nareszcie pierwszy wieczór siedzę u siebie! Skromny góralski dom (niedaleko Czerwonego Dworu), ale b. miły i przytulny. Mam 4 pok. Sypialny, jadalny, gabinet i mały gościnny. Oprócz tego porządny pokoik dla Felka i kuchnia. W gabinecie sofa dla jeszcze jednego ewentualnie gościa. Bardzo mi się tu podoba. Z dala od ulicy więc cicho, a przy tym nie bardzo daleko od "miasta" Jeszcze muszę się zakrzątnąć koło pianina i będzie wszystko w porządku" - pisał Karol Szymanowski w liście do matki.
Willa Atma. Tu mieszkał Karol Szymanowski
Pisał to, siedząc w willi Atma w Zakopanem. To tu odwiedzali go Jarosław Iwaszkiewicz, Zofia Nałkowska, Artur Rubinstein, Antoni Słonimski czy Julian Tuwim. Dziś Szymanowski jest tu obecny na portretach. W gablotach są m.in. ołówek, którym pisał II koncert skrzypcowy i flakonik po perfumach Guerlain, których używał kompozytor. Wszystko to możemy oglądać przy ulicy Kasprusie w Zakopanem, bo jest tu Muzeum Karola Szymanowskiego, oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Niestety, nie zachowało się oryginalne umeblowanie z czasów, kiedy był tu Szymanowski. Jednak zachowało się kilka fotografii, na których widać wnętrza. Znajdziecie je w naszej galerii.
Budowa willi przy ul. Kasprusie w Zakopanem
Powstała pod koniec XIX wieku, kiedy to do Zakopanego coraz chętniej zaczęli przyjeżdżać letnicy. Budynek ufundował w 1893 roku Józef Kaspruś Stoch - był on też jednym z budowniczych willi Koliba. Przypuszcza się, że on też dom zaprojektował. Ale początkowo nie wyglądał tak okazale - była to zwykła parterowa góralska chałupa z werandą. Dopiero w 1926 dobudowano do niej pomieszczenia na poddaszu z mansardowymi okienkami.
Pojawiły się: kanalizacja, prąd elektryczny, piece. Wtedy zyskała styl zakopiański. Wcześniej nie nazywała się też Atma - tę nazwę podobno nadali jej letnicy. Oznacza "duszę" i pochodzi z sanskrytu. Szymanowski był tu po raz pierwszy w 1923 r. Od jesieni 1930 do 1935 mieszkał tu i tworzył - wynajął dom, choć miał kłopoty z finansami. Zakopane nie tylko dawało mu spokój, ale i miało pomóc w leczeniu gruźlicy i choroby krtani (nie pomogło - kompozytor zmarł w Szwajcarii w 1937).
Na stronie zabytek.pl jest dokładny opis budowli. Oto on:
Obiekt reprezentuje odmianę „nowego regionalizmu”. Willa zwrócona jest frontem na południe, założona na rzucie wydłużonego prostokąta, parterowa z mieszkalnym poddaszem, w części środkowej piętrowa, częściowo podpiwniczona. Nakryta dachem siodłowym z półszczytami. Obiekt posadowiony jest na kamiennej podmurówce, drewniany, konstrukcji zrębowej, ściany z zewnątrz i od wewnątrz odeskowane. Więźba dachowa krokwiowo-jętkowa, połacie kryte gontem. Elewacja frontowa, niemal symetryczna, poprzedzona jest piętrową werandą. W południowej połaci dachu trzy facjaty w formie „dymników”. W szczycie elewacji wschodniej znajduje się drewniany balkon. Wewnątrz stropy belkowe. Detal dekoracyjny jest typowy dla budownictwa podhalańskiego, głównie w formie nakładanych, profilowanych olistwowań, dekoracja szczytów i balustrad w formie „słonecka” - to fragment opracowania Olgi Dyby.
Utworzenie muzeum i remont Atmy
Pomysł, by utworzyć w „Atmie" Muzeum Szymanowskiego narodził się już w 1937. Po II wojnie starania w tym kierunku podjęła siostrzenica Szymanowskiego. Kolejna próba nastąpiła w 1967 roku. Pisarz Jerzy Waldorff założył społeczny komitet na rzecz wykupienia „Atmy”. Ludzie wpłacali pieniądze. W 1972 Warszawskie Towarzystwo Muzyczne wykupiło „Atmę”.
Dwa lata póżniej, w1974 roku dom przekazano Muzeum Narodowemu w Krakowie, a dwa lata później, w marcu 1976, udostępniono willę publiczności. Wcześniej, przez dwa lata trwał tu remont konserwatorski. Wymieniono posadowienie i podmurówkę, założono izolację, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową oraz pokrycie dachowe. Prace toczyły się według projektu architekta Wacława Karpiela (Karpiele to ród architektów z Zakopanego).
Zobacz też:
Willa pod Jedlami przyćmiła inne domy
Większość eksponatów pochodzi z daru siostrzenicy artysty, Krystyny Dąbrowskiej. Odtworzono - na podstawie zachowanych zdjęć i opisów - gabinet kompozytora.
Kolejny remont miał miejsce w latach 1989-1990 (odgrzybienie i impregnacja), zaś w latach 2011-2013 przeprowadzono w willi remont generalny i adaptacyjny. Zabytkowy budynek wymagał tego od dawna.
Zobacz też:
Willa Koliba w Zakopanem. To ona była pierwsza
- Niezbędne prace remontowe, pozwalające na stworzenie tam muzeum odpowiadającego współczesnym standardom, były prowadzone bez naruszenia zabytkowej substancji, z zachowaniem specyficznego klimatu góralskiej willi - zapewniają przedstawiciele Muzeum Narodowego w Krakowie.
Do Atmy zaś przyjeżdżają turyści nie tylko z Polski, ale i całego świata. Zobaczyć, gdzie kończył "Harnasi".
Muzeum Karola Szymanowskiego. Zdjęcia
