Punktem wyjścia do rozmowy było tworzenie opowieści o mieście i architekturze. Artur Celiński zwrócił uwagę na niebezpieczną kwestię sprowadzenia architektury do zdjęć, które często nie tylko nie pokazują pełnej rzeczywistości, ale zdarza się im po prostu oszukiwać odbiorcę. Grzegorz Piątek uważa, że rzeczywiście sposób opowiadania o architekturze, w której głównym medium są zdjęcia, jest dla architektury zagrożeniem, bo tworzy nierealistyczne oczekiwania wobec architektury.
---
Czy architektura wychodzi lepiej na zdjęciach? W jaki sposób uczciwie portretować budynki w czasach Instagrama? - Nie ma dziś dobrej opowieści o architekturze bez odpowiedniej jakości zdjęć. Jednocześnie rzadko dajemy głos fotografom, przyjmując, że ich rola jest neutralna. Czy tak jest w rzeczywistości? Jaka jest dziś rola fotograficznej interpretacji w projektowaniu i informowaniu o architekturze? Zapraszamy do lektury dyskusji ze współpracującymi z nami fotografami.
---
Ja to trochę porównuję do pornografii – mówi Piątek – gdyby mieć pojęcie o seksie wyłącznie na jej podstawie, to człowiek robi się bardzo rozczarowany. To są wszystko rzeczy bardzo starannie wyreżyserowane, zmontowane i często ledwie możliwe do wykonania albo niemożliwe bez odpowiedniego treningu, z odpowiednim make-upem, oświetleniem i wszystkim. I podobnie jest trochę z tą architekturą - ona jest bardzo pornograficzna na zdjęciach, bardzo kusząca, ale w realu potem często rozczarowuje i też stwarza takie nierealistyczne oczekiwania wobec tego, co chcemy, żeby było zbudowane. Przez to tracimy z oczu trochę jej praktyczność, to, jak się ona starzeje - że ona na przykład świetnie wygląda w tym momencie otwarcia tylko, a jeszcze jest sfotoszopowana.
Fotografia i modernizm
Dostępność takich mediów jak Instagram z pewnością nasiliła skalę wyzwania, ale warto być świadomym, że trudna relacja zdjęć i architektury wpływa na nasze postrzeganie konkretnych budynków czy przestrzeni od dawna.
Mit przedwojennej Gdyni, w którym my żyjemy, też właściwie bierze się ze zdjęć. Fotografowano głównie Śródmieście i Port, czyli to, co było reprezentacyjne i nowoczesne. Głównie zresztą, przy dobrej pogodzie. I to daje kompletnie fałszywy obraz miasta
- mówi Piątek.
Skąd się to wzięło? Zdaniem Piątka to efekt nierozerwalnego połączenia modernizmu i nowoczesnej architektury z rozwojem fotografii. Na początku XX wieku fotografia zaczęła już być na tyle powszechna i na tyle też dobrze reprodukowana, że wyrosły kolejne pokolenia architektów, które robiły już taką architekturę, jakbyśmy chcieli powiedzieć, instagramowalną. Architekci byli świadomi siły nowego medium i projektując budynki brali pod uwagę jego możliwości i wpływ na kreowanie pożądanego wizerunku budynku.
i
Wizualna strona, odczuwana właśnie na zdjęciach reprodukowanych w magazynach, zaczęła dominować rozumienie architektury. Ta była przedtem właściwie głównie doświadczana na własne oczy, a przy okazji innymi zmysłami - się słyszało, wąchało, czuło temperaturę i tak dalej -
dodaje Piątek.
Czy wyzwania klimatyczne dobrze wyglądają na zdjęciach?
Jak sobie poradzić z takim zagrożeniem? Zwłaszcza, gdy na horyzoncie mamy przewartościowanie architektury związane ze zmianą klimatu, co może pociągnąć za sobą zmianę estetyki?
Należy przestać udawać, że budynek jest takim skończonym, zaprojektowanym drobiazgowo produktem, który się wyjmuje z pudełka jak lalkę Barbie albo zestaw Lego, składa według instrukcji -
mówi Piątek.
Zwraca uwagę, że czas na otwarcie się na nową estetykę, w której jest więcej miejsca dla niespodzianki i dysonansu. Zwłaszcza teraz, gdy będziemy musieli używać większej ilości materiałów pochodzących z recyklingu. Trzeba się otworzyć na pewien eklektyzm, który nie jest też przecież w architekturze niczym niespotykanym.
Artur Celiński dopytuje, czy taką nową - niepiękną - architekturę, która za swój priorytet uczyni np. bycie zgodną z klimatycznym wyzwaniem, ludzie nadal będą kochać? Czy będą zachwycać się, widząc ją na zdjęciach i dzielić się tymi zdjęciami z wielkim marzeniem w tle, by kiedyś pojechać na miejsce i zobaczyć dany budynek na własne oczy?
Piątek nie zgadza się na to, by w odniesieniu do takiej architektury używać określenia “niepiękna” czy wręcz brzydka. Zwraca uwagę na zmieniające się kanony estetyczne.
To wymaga czasu po prostu - mówi - Nie chodzi o to, aby zrobić rewolucję, podjąć dekret i z dnia na dzień zmienić definicję tego, co jest piękne. Tak się nigdy nie dzieje. Kanony się zmieniają, ale potrzebują do tego też dobrej opowieści. Wiele więc zależy od osób, które tę opowieść tworzą.
Jak stworzyć taką opowieść? Jak wpłynąć na zmianę estetyczną? Czy architektura oraz architekci i architektki są w stanie taką zmianę wywołać? I czy nowa książka Grzegorza Piątka będzie z tymi tematami w jakiś sposób powiązana? Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy.
Architektura-murator. Podcast 30/30
Nasz redakcyjny podcast znajdziesz we wszystkich dobrych serwisach podcastowych. Wyszukaj “Architektura-murator. Podcast 30/30” i zobacz nasze inne rozmowy - z Robertem Konieczny - o warunkach pracy i międzynarodowym uznaniu; Moniką Arczyńską o architektonicznej odwadze i organizowaniu konkursów; z Markiem Chrobakiem, nowym prezesem SARP, o wyzwaniach, przed którymi stoi architektura; z Aleksandrą Wasilkowską o projektowaniu tego, co unika powszechnemu zainteresowaniu; oraz z Ewą P. Porębską - o tym, jak przeszłość miesza się z przyszłością polskiej architektury.
Podcast 30/30 to nasz redakcyjny podcast jubileuszowy. To rozmowy o doświadczeniach z przeszłości i wyzwaniach z przyszłości. Komentujemy tu architektoniczne słowa i czyny, przyglądamy się zmianom technologicznym oraz szukamy definicji piękna w niezwykle niespokojnych czasach. Architektura-murator od 30 lat towarzyszy polskiej architekturze. Prezentujemy najlepsze obiekty, inspirujemy do dyskusji i śledzimy kluczowe zmiany.
Partnerami podcastu i 30-lecia "Architektury-murator" są Dyson, Humanscale, Equitone, Fakro, Arhend oraz Isover, Weber i Rigips.
