Idea budowy teatru w samym centrum Lublina sięga lat 60. XX wieku. Początkowo planowano jednak obiekt niewielki, z salą na zaledwie 500 osób, dopiero w 1972 roku Wojewódzka Rada Narodowa i Komisja Planowania podjęły decyzję o wzniesieniu ogromnego gmachu teatru operowego z salą widowiskowo-kongresową na 1000 osób. Budynek pełnić miał ważną kulturotwórczą rolę w całym regionie, na którego rozwoju PRL-owskie władze skupiały wówczas szczególną uwagę. Nieprzypadkowa była też jego lokalizacja – przy Alejach Racławickich, głównej ulicy miasta, dokładnie naprzeciw siedziby Komitetu Wojewódzkiego PZPR, w bliskim sąsiedztwie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, którego bryłę przyćmić miał swoją wielkością. Realizację obiektu według konkursowego projektu Stanisława Bieńkuńskiego, wieloletniego dziekana WA PW, współautora licznych gmachów publicznych w Warszawie, rozpoczęto w 1974 roku.
i
Ostatecznie, na powierzchni ponad 40 tys. m2, przewidziano w nim pomieszczenia dla teatru dramatycznego, z widownią na 1000 miejsc i obrotową sceną, oraz dwie sale koncertowe dla lubelskiej filharmonii, mogące pomieścić łącznie 1300 osób. Z powodu ogromnych kosztów inwestycji prace posuwały się jednak wolno, a pogłębiający kryzys lat 80. wymusił w końcu ich wstrzymanie. Nieukończony obiekt pozostawał w stanie surowym do połowy lat 90., kiedy to jego południową część zaadaptowano dla potrzeb filharmonii i Teatru Muzycznego (projekt elewacji, foyer i sali teatralnej opracował architekt Stanisław Fijałkowski). W 2007 roku władze województwa zdecydowały o utworzeniu w pozostałej części gmachu tzw. Centrum Spotkania Kultur, wielofunkcyjnego ośrodka, w którym odbywałyby się spektakle operowe, baletowe i dramatyczne, a także koncerty, recitale, spotkania autorskie czy konferencje. Rok później we współpracy z Fundacja Moniki i Janusza Palikotów zorganizowały międzynarodowy konkurs na przebudowę „ruiny” – całkowita powierzchnia obiektu wynosiła wówczas 24 tys. m2, z czego ok. 9 tys. m2 pozostawało niewykończone.
i
W jury, pod przewodnictwem Stanisława Fiszera, zasiedli architekci Jacek Gurbiel, Andrzej Gałkowski, Włodzimierz Mucha i Roger Riewe, a także reżyser teatralny Janusz Opryński, wicemarszałek województwa lubelskiego Jacek Sobczak, historyk sztuki Tadeusz Zielniewicz oraz polityk i przedsiębiorca Janusz Palikot, który ufundował nagrody w konkursie. Uczestnicy oprócz adaptacji gmachu, w którym przewidziano dużą salę widowiskową na 1000 osób, trzy mniejsze (kinową, baletową i kameralną) oraz bibliotekę z mediateką, mieli zaproponować modernizację pomieszczeń Teatru Muzycznego i filharmonii, a także zagospodarowanie przyległego placu, który sięgałby aż do rektoratu Uniwersytetu Medycznego po drugiej stronie Alej Racławickich. Istniejąca konstrukcja i urządzenia powinny być zachowane, z wyjątkiem miejsc i obszarów w których ich wymiana okaże się niezbędna ze względu na stan techniczny lub też zdezaktualizowanie się rozwiązań – czytamy w regulaminie.
i
Do konkursu zakwalifikowano 41 zespołów. Pierwsze miejsce i 150 tys. zł przyznano pracowni Stelmach i Partnerzy, drugie i 90 tys. zł otrzymało konsorcjum firm Dedeco i Gray International, a trzecie i 60 tys. zł – biuro Blond & Roux Architectes z Paryża. Zdobywcy czwartego, piątego i szóstego otrzymali po 20 tys. zł. Inwestycję rozpoczęto w 2012 roku. Choć zwycięski projekt bazował na zachowaniu oryginalnej substancji z lat 70. i 90., zakładając wyeksponowanie ceglanych ścian i stalowej konstrukcji, które miały stanowić o tożsamości tej przestrzeni, szybko okazało się, że ze względu na zły stan część obiektu, mieszczącą dużą salę z obrotową sceną, trzeba będzie wyburzyć. Architekt podjął jednak decyzję, aby ściany wokół nowej sali i holu wymurować z pozyskanej w ten sposób cegły rozbiórkowej. Uroczyste otwarcie CSK odbyło się w grudniu 2015 roku.
