Spis treści
- Hala Kapelusz w Chorzowie - dlaczego znów jest o niej głośno?
- Maciej Franta: "nie wolno ufać władzom Parku, które zmieniają dawną wartość w przaśność i kicz"
- Maciej Franta o SARP-ie Katowice: "Gdzie jest i jak reaguje na tego typu sytuacje?"
- SARP odpowiada Francie: popieramy i angażujemy się w ochronę dziedzictwa architektonicznego Górnego Śląska
Hala Kapelusz w Chorzowie - dlaczego znów jest o niej głośno?
Na terenie Parku Śląskiego w Chorzowie znajduje się wciąż mnóstwo architektury wybitnej, stanowiącej pomnik swoich czasów i stworzonej przez czołówkę powojennych architektów związanych z Górnym Śląskiem. Wśród tych realizacji - od lat nieczynna Hala wystawowa Kapelusz proj. J. Gottfrieda, którą ostatnio zarządcy Parku próbują wykreślić z rejestru zabytków, by obniżyć koszty remontu. Budynek został objęty ochroną konserwatorską niemal dekadę temu na wniosek Parku Śląskiego.
Zobacz także: Park Śląski i jego modernizm. Mozaiki, rzeźby i budynki z PRL-u, które trzeba zobaczyć w Chorzowie
Zarządcy zwrócili się z wnioskiem o wykreślenie Kapelusza do Śląskiego Konserwatora, ale wniosek został odrzucony. Park odwołał się więc do Ministerstwa Kultury - Ministerstwo również wydało decyzję negatywną, od czego ostatnio znów odwołali się zarządcy. Koszt remontu szacują na przekraczające ich możliwości 100 milionów złotych. Zdjęcie ochrony z Kapelusza miałoby ten koszt znacząco obniżyć.
W świetle tych wydarzeń rozbudziła się dyskusja o stanie całego Parku Śląskiego, a Kierownik Instytutu Dokumentacji Architektury Biblioteki Śląskiej, prof. dr hab. inż. arch. Magdalena Żmudzińska-Nowak, powiedziała nam, że IDA BŚ będzie dążyć do objęcia całego założenia ochroną konserwatorską, a pierwsze kroki w tym kierunku zostały już poczynione.
Działania Parku mocno wzburzyły środowisko - głos zabrał również architekt Maciej Franta.
Zobacz Kapelusz i Park Śląski na zdjęciach z archiwów IDA BŚ:
Maciej Franta: "nie wolno ufać władzom Parku, które zmieniają dawną wartość w przaśność i kicz"
Cytowany przez serwis Chorzów Nasze Miasto architekt Maciej Franta tak ocenił działania Parku Śląskiego wobec socmodernistycznej architektury i powojennego dziedzictwa:
Listen to "Okna - Plastikowe czy drewniane? MUROWANE STARCIE" on Spreaker.Jeżeli ten budynek [Kapelusz - przyp. red.] zostanie wypisany z rejestru zabytków, to Park w najlepszym wypadku go wyburzy i odbuduje. Każde "potanienie" będzie powodować degrengoladę tej formy, a zmiana formy będzie powodować, że będzie to inny budynek. Na pewno nie wolno ufać władzom Parku, które zmieniają dawną wartość w przaśność i kicz. Spójrzmy jak wygląda np. kąpielisko Fala, gdzie kiedyś z pięknych, modernistycznych rozwiązań niewiele zostało. Są za to super kolorowe zjeżdżalnie, które psują krajobraz. Mogły być białe, szare lub zupełnie inne, ale nikt o to nie dba, ponieważ dla osób zarządzających Parkiem nie stanowi to wartości.
Maciej Franta o SARP-ie Katowice: "Gdzie jest i jak reaguje na tego typu sytuacje?"
W tej samej wypowiedzi architekt ocenił również rolę katowickiego oddziału SARP w procesie ochrony dziedzictwa powojennej architektury Górnego Śląska.
Gdzie jest i jak reaguje na tego typu sytuacje? SARP jako organizacja dbająca o jakość przestrzeni, architektury, o naszą twórczość zawodową powinna stać na straży naszego dziedzictwa i przynajmniej starać się uświadamiać i chronić ją chociażby zabierając głos w ważnych sprawach - zauważa Maciej Franta. - Bezczynność jest również przyczynianiem się do dalszej dewastacji takich budynków - mówił Maciej Franta.
Poprosiliśmy SARP o komentarz.
SARP odpowiada Francie: popieramy i angażujemy się w ochronę dziedzictwa architektonicznego Górnego Śląska
Poniżej publikujemy odpowiedź SARP Oddział Katowice:
Dziękujemy za zaproszenie do dyskusji w ważnym temacie, związanym z naszym lokalnym dziedzictwem architektonicznym. Na początku pragniemy podkreślić, że Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP) zajmuje się popularyzowaniem szeroko pojętej architektury, wspieraniem profesjonalnego rozwoju architektów oraz dbaniem o jakość naszego materialnego otoczenia. Nie jesteśmy organizacją, która angażuje się w bieżącą politykę, nie bierzemy również czynnego udziału w przedsięwzięciach remontowych i inwestycjach budowlanych. Jako SARP zawsze jesteśmy otwarci na debatę w kwestiach związanych z szeroko rozumianą przestrzenią i dziedzictwem kulturowym, współpracę z różnymi podmiotami w zakresie doradztwa architektonicznego, organizację konkursów architektonicznych dla nowych inwestycji i rewitalizacji istniejących obiektów, czy też na udział w panelach eksperckich i konsultacjach społecznych dotyczących takich projektów. [...]
Istniejąca Hala Kapelusz pomimo częściowego zniszczenia wskutek pożaru i przekształceń w jego wyniku została zmodernizowana wg koncepcji J. Gottfrieda, przy współpracy z J. Markiewiczem i A. Wanatowiczem z utrzymaniem zasadniczej konstrukcji nośnej, choć zmieniła się nieco forma zewnętrzna obiektu. Nadal jednak reprezentuje organiczną awangardową strukturę przestrzenną późnego modernizmu i dlatego powinna zostać utrzymana w swoim obecnym charakterze formalnokonstrukcyjnym, co potwierdza jej status: rejestrowego obiektu zabytkowego chronionego prawem na podstawie decyzji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. SARP Oddział Katowice popiera i angażuje się w ochronę dziedzictwa architektonicznego Górnego Śląska. Dzieła Jerzego Gottfrieda, byłego Prezesa SARP O. Katowice w latach 1965-1967 z pewnością do takich należą. SARP O. Katowice zajmuje się propagowaniem i wspieraniem ochrony twórczości architektów dzięki działaniom własnym bądź we współpracy z innymi podmiotami jak choćby Instytut Dokumentacji Architektury przy Bibliotece Śląskiej w Katowicach w postaci wystaw (partner wystaw: Jerzy Gottfried Architekt, Biblioteka Śląska w Katowicach w 2016 r.; Twórczość Aleksandra Franty i Henryka Buszko w 2014 r.), benefisów twórców (partner benefisów z cyklu Twórcy Śląskiej Architektury. Portrety Henryka Buszko i Aleksandra Franty w 2014 r., Jerzego Gottfrieda w 2016 r.), publikacji, ekspertyz, spacerów, konferencji i innych przedsięwzięć.
W oświadczeniu SARP jednoznacznie ocenia również wartość Hali Kapelusz:
Hala Kapelusz to przykład innowacyjnej architektury wystawowej opartej na 4 łukach parabolicznych z wieloma cięgnami linowymi utrzymującymi wiszący dach autorstwa architekta Jerzego Gottfrieda i konstruktora Włodzimierza Feiferka, która została zaprojektowana w 1966 roku w Miastoprojekcie Katowice, zrealizowana w maju 1968 roku i opublikowana w Miesięczniku Architektura nr 10/1970 na stronach 346-349. Ten sam system konstrukcyjny Autorzy zastosowali nieco później w Hali Sportowej w Sosnowcu w 1967 roku, która stale służy organizowaniu imprez sportowych oraz w Jastrzębiu-Zdroju w 1970 roku, która niestety została dawno wyburzona. Dziś zostały tylko dwie hale o tym samym ideowo ustroju konstrukcyjnym w Polsce, każda jednak o indywidualnej formie przestrzennej. Obie reprezentują "(...) eksperymentalne kablowo-linowe przekrycia wiszące, harmonijnie powiązane z podporami w kształcie łuków parabolicznych lub trójkątów przejmujących obciążenia. Jest to z pewnością własna, twórcza interpretacja znanych w świecie metod konstruowania powłok wiszących analogicznych do Paraboleum (J.S. Dorton Arena) w Raleigh, N.C. (Maciej Nowicki, 1950, konstrukcja William Henley Dietrich, 1950-1952) i Hali Kongresowej w Berlinie (Hugh A. Stubbings, 1957) oraz do Pawilonu Philipsa z wystawy EXPO w Brukseli (Le Corbusier, Yannis Xenakis, 1958). Pomysły Jerzego Gottfrieda dorównują im w warstwie ideowej, bez jakiegokolwiek kopiowania form, gwarantując zawsze własny i prekursorski w skali kraju poziom rozwiązań strukturalno-konstrukcyjnych, czego potwierdzeniem stają się dwie ministerialne nagrody, przyznane mu za hale chorzowskiego Kapelusza i opolskiego Okrąglaka". (Ryszard Nakonieczny, Przedstawiciel pokolenia kolumbów [w:] Jerzy Gottfried Architekt, Biblioteka Śląska w Katowicach i SARP oddział Katowice, Katowice 2016, s.30-33).
Zobacz także: Kukurydze - piękne bloki z Osiedla Tysiąclecia, dla którego Katowice oddały Park Śląski. Ich pierwowzór do dziś stoi w Chicago
