Willa Pniewskiego w Warszawie. W dawnej loży masońskiej dziś jest Muzeum Ziemi. Mieszkał tu znany architekt

Spis treści

1. Willa Pniewskiego. Od pałacu i loży masońskiej do Muzeum Ziemi
2. Wnętrza willi Pniewskiego - co się zachowało?

Willa Pniewskiego. Od pałacu i loży masońskiej do Muzeum Ziemi

Budynek stoi na skarpie pośród parku. Jako Pałac Letni powstał już w XVIII wieku według projektu wybitnego architekta Szymona Bogumiła Zuga na zlecenia ks. Kazimierza Poniatowskiego. Stanowił część zabudowy wspaniałego ogrodu romantycznego "Na Górze". Późniejszym właścicielem był m.in. Dominik Radziwiłł. Spotkania loży masońskiej miały się tu odbywać początkiem XIX wieku. Od 1849 roku majątkiem zarządzała Róża z Potockich Branicka. Rozpoczęcie w budynku działalności muzealnej to zasługa Ksawerego Branickiego, który otworzył tu Muzeum Zoologiczne.

Zobacz też: Architekt inspirował się Nowym Jorkiem, Zurychem, Wiedniem. Biblioteka SGH w Warszawie była "pierwszą tak nowoczesną w Polsce"

W latach 30. podupadający pawilon kupił Bohdan Pniewski z zamiarem adaptacji na dom własny oraz pracownię. Remont trwał rok (1934-1935). Oryginalne elementy pałacu (m.in. klasycystyczne kolumny) bardziej widoczne są od tyłu budynku. Dobudowany funkcjonalistyczny front ozdobił Pniewski napisem ciosanymi kamieniami i łacińskim SCANDIVS DD AR FX TAMRC+, oznaczającym prawdopodobnie Pnący się przebudował świątynię masonów i zamieszkał w niej.

W trakcie powstania warszawskiego w willi trwały walki - krew powstańcza, która wsiąkła kamień schodów i parapetu jest dziś przykryta szkłem; budynek wciąż nosi ślady pocisków. Po wojnie Pniewski odzyskał dom, z którego został wcześniej wraz z rodziną wysiedlony; konieczny był remont uszkodzonej bryły. Po śmierci architekta w 1965 r. willa została wpisana do rejestru zabytków. Rok później kupiła ją Polska Akademia Nauk, która otworzyła tu Muzeum Ziemi.

Obecnie zarówno budynek, jak i skarpa, na której stoi, wymagają remontu. PAN oszacował jego koszt na 80 milionów, co przekracza możliwości instytucji. Podjęto działania w celu zorganizowania alternatywnej siedziby dla zbiorów i rozpoczęto poszukiwania kupca zabytkowej willi. PAN utrzymuje, że priorytetem jest zachowanie spuścizny Pniewskiego, jednak jako potencjalnych nabywców sugeruje instytucje rządowe. Wywołało to sprzeciw środowiska architektów, jako że w ten sposób willa najprawdopodobniej przestanie być budynkiem publicznym, a dostęp do niej zostanie ograniczony.

Wnętrza willi Pniewskiego - co się zachowało?

Najprawdopodobniej to niepewna przyszłość willi skłoniła prof. Jakuba Lewickiego, Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, do wszczęcia procedury wpisu wnętrz do rejestru zabytków. Wpis nie gwarantuje oczywiście, że dostęp do nich będzie możliwy, oznacza jednak, że zostanie nad nimi roztoczona opieka prawna. Urząd konserwatora ma wkrótce przeprowadzić oględziny wnętrz oraz kwerendę.

Najbardziej charakterystycznym pomieszczeniem w willi jest gabinet Pniewskiego znajdujący się na parterze - sufit został wyłożony zatopionymi w tynku talerzami huculskimi. Wciąż znajdują się tu oryginalne meble oraz kamienny regał na książki. W pozostałych pomieszczeniach zachowana jest stolarka, kamienne kominki, metaloplastyka

Zobacz także: Modernistyczny drapacz chmur w Krakowie - historia kontrowersyjnego wieżowca Komunalnej Kasy Oszczędnościowej