Muzeum Getta Warszawskiego to jedna z najtrudniejszych budów w Warszawie. Wyzwanie goni wyzwanie

2025-02-04 12:42

To jedna z najtrudniejszych budów ostatnich lat w samym centrum Warszawy. Trzy kondygnacje podziemne, budowane w ścisłej zabudowie, wśród zabytkowych kamienic. Trzeba było wzmocnić grunt i zabezpieczyć pobliskie budynki. Jet grouting i ściany szczelinowe zrobiły tu robotę. Oczywiście na takim wyjątkowym placu budowy nie mogło zabraknąć archeologicznych niespodzianek. Oto, jak wygląda budowa Muzeum Getta Warszawskiego.

Spis treści

  1. Muzeum Getta Warszawskiego. Realia budowy w śródmieściu stolicy
  2. Trzy kondygnacje podziemne Muzeum Getta Warszawskiego
  3. Bez jet groutingu i ścian szczelinowych nie byłoby podziemi
  4. Jeden wykonawca buduje, odrestaurowuje i przygotowuje wystawę stałą
  5. Logistyka na budowie w centrum stolicy jest najważniejsza
  6. Archeologiczne niespodzianki na placu budowy Muzeum Getta Warszawskiego
  7. Co konkretnie odkryto podczas budowy podziemnych części Muzeum?
  8. Zielony dach Muzeum Getta Warszawskiego
  9. Nowe nie będzie dominowało nad starym
  10. Jakie będzie nowe muzeum Getta Warszawskiego?
  11. Kiedy otwarcie Muzeum Getta Warszawskiego?

Muzeum Getta Warszawskiego. Realia budowy w śródmieściu stolicy

Budowanie dużych obiektów w centrum miasta nigdy nie jest łatwe. Tym bardziej, jeśli dojazd na plac budowy odbywa się często wąskimi miejskimi uliczkami, a sąsiadujące z potężnym wykopem zabytkowe kamienice nie mogą nawet drgnąć podczas budowy. No i plac budowy jest ograniczony, nie można tu składować za wiele, a dowóz materiałów może się odbywać tylko w wyznaczonych godzinach.

Takie są realia budowy jednego z ważniejszych obiektów w Warszawie – mowa o Muzeum Getta Warszawskiego. To inwestycja, która powstaje na terenie kompleksu dawnego Szpitala Dziecięcego fundacji małżeństwa Bersohn i Bauman przy ul. Siennej 60/Śliskiej 51 w Warszawie. Autorem projektu jest KB – Projekty Konstrukcyjne sp. z o.o. Nowe muzeum to 3 400 m kw. powierzchni użytkowej na potrzeby wystawy stałej. Scenariusz tej wystawy stworzył profesor Daniel Blatman oraz zespół kuratorów Muzeum Getta Warszawskiego.

Czytaj też: Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego w Łebie już po odbiorach. Kiedy otwarcie?

Generalnym wykonawcą Muzeum Getta Warszawskiego jest konsorcjum spółek Adamietz Warszawa sp. z o.o. oraz Adamietz sp. z o.o. Konsorcjum wykonuje zarówno prace budowlane, instalacyjne, jak i finalnie wystawę, która znajdzie się w obiekcie.

Organizacja logistyki na takiej budowie jest jednym z kluczowych aspektów. Z uwagi na ograniczoną przestrzeń do składowania materiałów, niezwykle istotne jest precyzyjne zarządzanie dostawami. Konieczne jest opracowanie harmonogramu dostaw materiałów i elementów budowlanych, aby zapewnić ich terminowe dostarczenie bez powodowania zatorów i utrudniania ruchu lokalnego. Transport na budowę musi odbywać się w określonych godzinach, dostosowanych do pory najmniejszego natężenia ruchu, co pozwala na uniknięcie problemów komunikacyjnych oraz zmniejszenie uciążliwości dla mieszkańców i użytkowników dróg. Kluczowe jest zachowanie równowagi między sprawnym realizowaniem robót a zapewnieniem komfortu życia dla osób mieszkających w pobliżu oraz płynności ruchu miejskiego – opowiada Karol Pluta, kierownik projektu z Adamietz Warszawa.

Rozmowa z Joanną Mytkowską, dyrektor Muzeum Sztuki Nowoczesnej

Trzy kondygnacje podziemne Muzeum Getta Warszawskiego

Szczególnie wymagająca jest budowa części podziemnej muzeum. Trzy kondygnacje poniżej poziomu ziemi sięgają w głąb na 32 metry. W sytuacji, gdy obok stoją rzędy zabytkowych kamienic, budowa takiego podziemnego giganta nie należy do prostych.

Wykonanie trzykondygnacyjnych kubatur podziemnych wymagało ogromnego wysiłku i ciężkiej pracy zarówno podczas prac projektowych, jak i podczas realizacji robót, które aktualnie trwają. Prace związane z wykonaniem posadowienia budynku, sięgającego około 32 metrów poniżej poziomu terenu, były możliwe dzięki zastosowaniu technologii ścian szczelinowych oraz podbicia fundamentów istniejących budynków zabytkowych metodą jet grouting – mówi Joanna Dudelewicz, zastępca dyrektora Muzeum Getta Warszawskiego ds. ekonomiczno-organizacyjnych i Inwestycyjnych.

Bez jet groutingu i ścian szczelinowych nie byłoby podziemi

Budowa podziemnej części muzeum jest nie lada wyzwaniem. Bezpośrednio pod obiektami zaprojektowano i wykonano łącznie 206 kolumn w technologii jet grouting. Parametry kolumn dostosowano do różnych głębokości wykopów zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków.

Rozwiązanie obejmowało wykonanie ścian szczelinowych o grubości 80 cm i 100 cm.

Ściany szczelinowe mają pełnić dwie role - są obudową wykopu trakcie budowy, a w fazie eksploatacji stanowić będą ściany zewnętrzne podziemia budynku i razem z płytą denną pełnić rolę fundamentu budynku. Na potrzeby wykonania wykopu ściany szczelinowe wymagają zabezpieczenia ich stateczności w dwóch formach: tymczasowego rozparcia w 2 i 3 poziomach oraz stropów rozporowych w 2 poziomach.

W celu zabezpieczenia budynków dawnego Szpitala oraz budynku Okulistyki zastosowaliśmy podbicie fundamentów w technologii iniekcji wysokociśnieniowej strumieniowej jet grouting. Technologia ta polega na formowaniu kolumn „gruntobetonowych” powstających na skutek mieszania tłoczonego pod wysokim ciśnieniem iniektu – zaczynu cementowego z gruntem rodzimym – dodaje inż. Karol Pluta.

Iniekcja „jet grouting” polegała na formowaniu kolumn „gruntobetonowych” powstających na skutek mieszania tłoczonego pod wysokim ciśnieniem (30-40 MPa) iniektu – zaczynu cementowego z gruntem. Kolumny wykonywane były z zewnątrz istniejących budynków. Kolumny, stanowiące palisadę podbicia istniejących fundamentów, formowano z zachowaniem przerw technologicznych – „co czwarta kolumna”, czyli po wykonaniu pierwszej kolumny w danym przekroju pomijano trzy kolejne kolumny i wykonywano piątą, następnie dziewiątą, itd.

Docelową konstrukcją zapewniającą stateczność oraz szczelność podziemną jest żelbetowa konstrukcja wewnętrzna, tzw. ściana dociskowa, która została wykonana bezpośrednio na styku z wyrównanym cementogruntem. Ściany wraz z płytą podziemia i stropami pośrednimi będą stanowić docelową konstrukcję.

Czytaj też: Pokropkowana dla ptaków szklana elewacja i sale koncertowe na amortyzatorach – taki jest nowy kampus Akademii Muzycznej w Bydgoszczy

Jeden wykonawca buduje, odrestaurowuje i przygotowuje wystawę stałą

Wykonawca ma dość trudne zadanie, także z innego względu, ponieważ zakres inwestycji obejmuje również adaptację budynków zabytkowych, budowę nowych kubatur naziemnych i podziemnych oraz realizację wystawy stałej. Dla inwestora, czyli Muzeum Getta Warszawskiego to rozwiązanie optymalne z punktu widzenia realizacyjnego, jak i ekonomicznego. Tak przyjęty schemat realizacji inwestycji pozwala na lepszą współpracę między wykonawcą, projektantem, nadzorem inwestorskim oraz zamawiającym. Rozwiązywanie problemów jest przez to szybsze, co pozwala dynamicznie realizować inwestycję. Przy tak określonych założeniach inwestycyjnych wykonawca może bowiem wykonywać pewne prace związane z wystawą stałą jeszcze na etapie budowy obiektu.

Wielokroć przy wielu analogicznych inwestycjach budowlano-wystawienniczych prace realizowane są przez różne podmioty. Po zakończeniu prac budowlanych prace rozpoczyna drugi podmiot realizujący wystawę stałą. Taki schemat również jest praktykowany natomiast, może on wygenerować dużo większą ilość problemów na stykach koordynacyjnych podczas prac, a w późniejszym okresie eksploatacji obiektu większe wątpliwości w zakresie dotrzymania warunków gwarancji i rękojmi przez poszczególne podmioty - mówi Joanna Dudelewicz.

Logistyka na budowie w centrum stolicy jest najważniejsza

Wykonawca nie kryje, że jednym z największych wyzwań na placu budowy w centrum miasta jest właśnie logistyka. Bo jak na przykład przetransportować w środku dnia na budowę cały zabytkowy wagon tramwaju?

Czytaj też: Muzeum Sztuki Nowoczesnej: biały beton to ogromne wyzwanie

Karol Pluta, reprezentujący firmę Adamietz Warszawa przyznaje, że wyzwaniem na tej budowie jest złożoność i różnorodność prac, które wymagają najwyższej precyzji oraz skrupulatnego podejścia do każdego etapu realizacji. Po pierwsze, jednym z kluczowych zadań jest zaprojektowanie oraz wykonanie elementów wystawy stałej, w tym ścian żelbetowych z betonów barwionych. Tego typu elementy wymagają nie tylko doskonałej jakości materiałów, ale również wyjątkowej precyzji wykonania, aby efekt końcowy spełniał najwyższe standardy estetyczne. Wykonanie takich detali, które mają pełnić rolę ekspozycyjną, musi odbywać się zgodnie z rygorystycznymi normami, co stanowi istotne wyzwanie w kontekście zapewnienia odpowiedniej trwałości oraz estetyki.

Poważnym wyzwaniem jest transport elementów wielkogabarytowych, takich jak np. odrestaurowany wagon, do części podziemnej budynku. Ze względu na gabaryty oraz wagę tych elementów, precyzyjne zaplanowanie logistyczne i zastosowanie odpowiednich technologii transportowych jest kluczowe. Istotnym utrudnieniem jest ograniczona przestrzeń na terenie budowy, co wymaga szczególnego podejścia do organizacji transportu oraz odpowiedniego zabezpieczenia tych elementów podczas ich wprowadzania do budynku – podkreśla kierownik projektu z Adamietz Warszawa.

Jak mówi, równocześnie jednym z trudniejszych zadań jest modernizacja budynków zabytkowych. Wymaga to nie tylko znajomości przepisów ochrony zabytków, ale także dużej odpowiedzialności, by podejmowane decyzje były zgodne z wymogami konserwatorskimi. Wszystkie te wyzwania komplikowane są przez utrudnioną logistykę, wynikającą z braku dostępnych placów składowych na terenie budowy.

- To wymaga od nas wyjątkowej organizacji pracy, aby uniknąć opóźnień oraz zapewnić ciągłość realizacji poszczególnych etapów budowy – dodaje.

Polecamy także: Wielkie otwarcie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Thomas Phifer, Rafał Trzaskowski i Joanna Mytkowska zapraszają do korzystania z obiektu

Archeologiczne niespodzianki na placu budowy Muzeum Getta Warszawskiego

Oczywiście na placu budowy w centrum Warszawy nie mogło zabraknąć niespodzianek. W sumie to nic w tym dziwnego, że podczas prac ziemnych znaleziono to i owo. Jak podkreślają przedstawiciele inwestora, w trakcie prac zostało odkrytych kilka bardzo ciekawych artefaktów. Prace prowadzone są oczywiście pod stałym nadzorem archeologicznym oraz saperskim. W momencie ujawnienia obiektów i nawarstwień archeologicznych były one dokumentowane fotograficznie, rysunkowo, pomiarowo i fotogrametrycznie, zgodnie ze współrzędnymi geodezyjnymi. W trakcie badań uchwycono relikty murowe oraz drewniane wraz z kontekstem stratygraficznym.

Co konkretnie odkryto podczas budowy podziemnych części Muzeum?

Po stronie wschodniej budynku szpitala odsłonięto fundamenty wybudowanego w II poł. XIX wieku, budynku gospodarczego. Były to mury ceglane, wylewane posadzki cementowe, przewody kominowe, schody oraz stratygrafia nawarstwień ziemnych.

Po stronie zachodniej budynku szpitala zarejestrowano relikty ceglanej studni, fragmentarycznie zachowane mury, w tym pochodzące z rozebranego ryzalitu piętrowego oraz dwa mury ceglane. Była to studnia wodna, przypuszczalnie abisynka, która nie została zasypana – widoczne było lustro wody. W namulisku, w części przydennej znaleziono żeliwny smok ssawny, a konstrukcja ceglana posadowiona była na podwalinie drewnianej w obręczy metalowej o średnicy ok. 185 cm.

Poza konstrukcjami murowymi, na badanym obszarze uchwycono relikty czterech drewnianych studni – dwóch wodnych i dwóch chłonnych, przy czym studnie wodne widoczne były na planach z końca XIX wieku. Studnie były całkowicie zasypane.

Pierwsza z nich, zlokalizowana po stronie południowej budynku szpitala, była to studnia czerpalna. Uchwycona na głębokości 2,7 m poniżej powierzchni terenu i rozpoznana do posadowienia. Druga – usytuowana w części wschodniej obszaru inwestycji – była to studnia z pompą ręczną tłokową, w której w części centralnej znajdował się wydrążony w środku słup drewniany. Z wypełnisk studni drewnianych pozyskano bogaty materiał zabytkowy, w postaci fragmentów ceramiki naczyniowej, ceramiki budowlanej, kości zwierzęcych, skór i metali, etc., w tym dwie monety - ze studni wodnej ze słupem - monetę miedzianą: 2 kopiejki z okresu Rosji Imperialnej z datą 1889 oraz z XIX-wiecznej studni chłonnej – srebrne 10 groszy z Królestwa Kongresowego z wybitą datą 1838 i symbolem mennicy warszawskiej MW.

Zielony dach Muzeum Getta Warszawskiego

Ale wróćmy do samego obiektu. Muzeum Getta Warszawskiego będzie się składało zarówno z części zabytkowej, będącej kiedyś szpitalem, jak i z zupełnie nowej stanowiącej nowoczesne obiekty architektoniczne.

To właśnie na nowo wznoszonych budynkach został zaprojektowany zielony dach, z którego w przyszłości będą mogli korzystać również odwiedzający Muzeum.

Będzie taka możliwość, ponieważ na ostatniej kondygnacji nowego budynku znajdzie się sala konferencyjna z lobby. To będzie miejsce umożliwiające organizację małych seminariów, konferencji, czy nawet do wynajmu, więc jak najbardziej, będzie możliwość wyjścia na dach – potwierdza Joanna Dudelewicz.

Nowe nie będzie dominowało nad starym

Stara część muzeum będzie odrestaurowana. Budynkom zostanie przywrócona dawna świetność. Nowe budynki nie będą tu dominowały. Będą wykonane z surowego betonu, w surowej, monumentalnej architekturze. Z prostym detalem architektonicznym po to, by podkreślić jeszcze urok zabytkowych budynków poddanych renowacji.

Oczywiście pod zabytkowymi budynkami dawnego szpitala nie będzie kondygnacji podziemnych. Te znajdą się tylko pod nową bryłą muzeum. Podziemna część budynku Muzeum rozciągać się będzie praktycznie przez całą długość nieruchomości. Taki układ funkcjonalny komunikuje ze sobą zarówno budynki zabytkowe, jak i nowo projektowane. Podziemna część muzeum to nie tylko komunikacja między budynkami, ale przede wszystkim przestrzeń wystawy stałej, magazyny zbiorów, pracownie konserwatorskie oraz wiele pomieszczeń uzupełniających.

Całe otoczenie muzeum także będzie się zmieniało. Będzie tu sporo zieleni. W tym jedno przedwojenne drzewo.

Tak. Jest tam jedno, jedyne drzewo przedwojenne. Głóg pośredni. Ono zostanie przed budynkiem szpitala. Tam powstanie ogród pamięci. W sąsiedztwie ogrodu pamięci zakopana została kapsuła czasu. Chcemy przywracać zieleń, którą wspominają dawni mieszkańcy czy krewni pracowników szpitala - dodaje Dudelewicz.

Jakie będzie nowe muzeum Getta Warszawskiego?

Zwiedzający będzie wchodził do muzeum – czyli do nowego budynku kubaturowego. To będzie wyższy budynek. Parter będzie strefą wejścia dla zwiedzającego. Tam będzie kawiarnia lub bistro. Stamtąd będzie się dopiero schodziło na poziom minus jeden.

Poziom minus jeden – będzie miejscem, gdzie znajdziemy informację, kupimy bilet, gdzie znajdziemy audioprzewodnik oraz gdzie będzie się mieściła księgarnia muzealna. Tu też będzie strefa szatni i toalet.

Stamtąd zwiedzający będzie szedł albo na wystawę czasową, albo do centrum edukacji.

Oglądanie wystawy będzie się rozpoczynało na ostatniej kondygnacji. Historia będzie więc mówić o XIX-wiecznej warszawie, o szpitalu, o społeczności żydowskiej, aspektach kultury, religii. I będzie potem schodzić w dół – wybuch II wojny światowej, powstanie getta.

Z poziomu minus jeden będzie przejście na poziomy minus dwa i minus trzy już pod dziedzińcem wewnętrznym. Tam zobaczymy najtrudniejszą historię, czyli powstania, Treblinkę.

Zwiedzający może też przejść do mediateki. To będzie interaktywna przestrzeń, która połączy ze sobą centrum informacji, miejsce, gdzie można się będzie zapoznać ze zbiorami bibliotecznymi czy też zdigitalizowanymi zbiorami albo obejrzeć dziesiątki filmów, ikonografii, ale też gdzie będzie można się też zapoznać z różnymi nowymi technologiami. Będą tu różne kolekcje – np. kolekcja sztuki współczesnej, ścieżka kobiet, czy szpitala.

W mediatece będzie można uzupełnić wiedzę zarówno w zakresie historii getta, jak i w zakresie architektury budynków, w którym powstaje Muzeum Getta Warszawskiego. Mediateka to swoista przestrzeń multimedialna wyposażona w elementy infrastruktury IT, skierowana do szerokiego spektrum odbiorców, w celu urozmaicenia odbioru treści historycznych poprzez współczesne zabiegi audiowizualne.

- Na tym też nam zależy. Chcemy, by ludzie mieli głębsze doświadczenie znaczenia tych obiektów i historii z nimi związanych. Dlatego jeszcze przed rozpoczęciem prac zrealizowany został skaning 3D tych budynków. Zamierzenie związane z opracowaniem przestrzennego modelu bryły kompleksu muzealnego, poprzez skaning 3D, zamierzamy powtórzyć również po zakończeniu prac. Z tego wszystkiego powstanie film 3D, bazujący na starych ikonografiach. Umożliwienie wirtualnego wejścia do szpitala, w różnych okresach jego istnienia, to cel, jaki chcemy osiągnąć poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii multimedialnych  – zapowiada dyrektor Dudelewicz.

Kiedy otwarcie Muzeum Getta Warszawskiego?

Kiedy do Muzeum Getta Warszawskiego będą mogli wejść zwiedzający?

Jak się dowiedzieliśmy, zakończenie prac przy kondygnacjach podziemnych jest przewidywane w II kwartale 2025 roku. Planowana data zakończenia wszystkich prac budowlanych przewidywana jest na rok 2026. Zapytaliśmy: czy to realna na dziś data zakończenia tej inwestycji?

- Utrudnienia związane z dojazdem do inwestycji, a także dokonane odkrycia archeologiczne na terenie placu budowy spowodowały konieczność aktualizacji pierwotnych założeń harmonogramowych. Pomimo wielu utrudnień założenia związane z planowanym zakończeniem robót w roku 2026 zdają się być bardzo realne – potwierdza Joanna Dudelewicz.

Sedno sprawy
W. DĄBROWSKI: Muzeum Sztuki Nowoczesnej to świetna architektura. Władze nie wspomniały o inicjatorach muzeum. SEDNO SPRAWY
Architektura Murator Google News
Autor: