Od dzielnicy biedy po gdański Montmarte. Biskupia Górka pyszni się po rewitalizacji za 90 mln zł

Spis treści

1. Biskupa Górka - gdański Montmarte
2. Historia Biskupiej Górki w Gdańsku
3. Dawne schronisko młodzieżowe - dziś Policja
4. Rewitalizacja Biskupiej Górki
5. Kamienice na Biskupiej Górce po rewitalizacji i przed nią - zdjęcia
6. Inne „Metamorfozy na Plus”. Zobacz najbardziej spektakularne przemiany!

Biskupa Górka - gdański Montmarte

Jeszcze kilka lat temu była dzielnicą, do której lepiej było nie wchodzić. A jednak - wizytę tu zarekomendował mi w palarni kawy we Wrzeszczu miłośnik dzieł Stanisława Szukalskiego. To miało być miejsce poza turystycznymi szlakami warte zobaczenia. Tak samo jak Stocznia Cesarska. Obie rekomendacje były doskonałe, a miejsca mnie urzekły. Nie tylko dlatego, że pięknie widać stąd panoramę Gdańska. I nie tylko mnie urzekły.

- Zakochałam się w zaniedbanych kamienicach, w niemieckim bruku, w głośnej ciszy, która zapada tam w samo południe dnia powszedniego - pisała Gosia Fraser, autorka bloga Okruchy Kultury.

Biskupią Górkę opisała też w książce "Królowa Salwatora autorka Emma Popik: Gnieździmy się w mieszkaniach, pokrytych zgnilizną, nawet szafki na ścianach zarosły pleśnią - czytamy w niej. Jednak najbardziej znanym mieszkańcem Biskupiej Górki jest pisarz Brunon Zwarra, który napisał pięciotomowe „Wspomnienia gdańskiego bówki” o życiu w Wolnym Mieście Gdańsk. Urodził się na Biskupiej Górce i tam od kilku miesięcy ma swój pomnik. A o Biskupiej Górce mówi się dziś: gdański Montmarte.

– W cyklu „Metamorfozy na Plus” prezentujemy przedsięwzięcia, dzięki którym zapomniane historyczne obiekty i wnętrza otrzymują drugie życie za sprawą pasjonatów, racjonalnych biznesmenów, rzetelnych samorządowców, czy wreszcie – niespokojnych dusz... Wszyscy oni ożywiają dzięki swoim wizjom dorobek umysłów i rąk pokoleń architektów, inwestorów i budowniczych, którzy na placu budowy zostawili przed laty nadzieję, że ich dzieło ucieszy w odległej przyszłości jeszcze niejedno oko…

Historia Biskupiej Górki w Gdańsku

Wzniesienie, które dziś nazywamy Biskupią Górką, w XIII wieku było rozległą przedmiejską wsią zwaną Górką - czytamy w publikacji "Biskupia Górka i Stary Chełm. Przewodnik"

Swoim zasięgiem obejmowała znacznie większy teren niż obecnie. W XIV wieku na szczycie wzgórza zbudowano dwór, który stał się siedzibą biskupów. - Tereny dzisiejszej Biskupiej Górki i okolic były ważnym zapleczem rolniczym, a potem rzemieślniczym Gdańska. Wśród gęstej zabudowy działały tu cegielnie, rozwijało się skórnictwo, browarnictwo, kramarstwo i garncarstwo - czytamy w przewodniku. I dalej:

W XVII rozpoczęto budowę regularnych fortyfikacji, które otoczyły wzgórze. W 1919 roku powstało Wolne Miasto Gdańsk i wojsko opuściło obiekty militarne. Wybudowano osiedla mieszkaniowe: Kolonię Postęp, Kolonię Przyszłość i Kolonię Studentów, a także nieistniejącą już dziś Słoneczną Dolinę.

 Po wojnie Biskupia Górka stała się terenem, na którym zamieszkali ludzie biedni. Ale przy ul. Zaroślak, Na Stoku, Biskupia czy Salwator zachowały się budynki z przełomu XIX i XX wieku, które nie uległy zniszczeniom wojennym. - Ich styl oddaje charakter miejskiej zabudowy dawnego Gdańska. Interesujące detale architektoniczne, pozostałości po gazowym oświetleniu ulic, oryginalna stolarka okienna, unikatowe klatki schodowe przedwojennych kamienic – to wszystko sprawia, że spacer po uliczkach Biskupiej Górki staje się podróżą w czasie - to kolejny fragment "Przewodnika".

Dawne schronisko młodzieżowe - dziś Policja

- Na szczególną uwagę zasługuje jeden z najmłodszych budynków na Biskupiej Górze, czyli obiekt dawnego schroniska młodzieżowego z 1938 roku - opisuje budynek Ryszard Kopittke na stronie poświęconej Biskupiej Górce (stronę biskupiagorka.pl prowadzi stowarzyszenie). - Gazety pisały, że obiekt będzie wybudowany z półtora miliona cegieł, które ułożone kolejno – jedna obok drugiej, połączyłyby Gdańsk z Rzeszą. Wokół tarasu umieszczono trzynaście rzygaczy – głowy potworów, znane z gdańskich ulic Głównego i Starego Miasta. W narożniku umieszczono rzeźbę Neptuna, autorstwa Wilhelma Hausmana. Wybudowano liczącą 25 metrów wysokości wieżę. Miała być ona najwyższym punktem w mieście, przewyższającym Bazylikę Mariacką. W budynku po wojnie mieścił się dom studencki Politechniki Gdańskiej, potem Milicja, a dzisiaj Policja.

W cyklu „Metamorfozy na Plus” prezentujemy przedsięwzięcia, dzięki którym zapomniane historyczne obiekty i wnętrza otrzymują drugie życie za sprawą pasjonatów, racjonalnych biznesmenów, rzetelnych samorządowców, czy wreszcie – niespokojnych dusz. Wszyscy oni ożywiają dzięki swoim wizjom dorobek umysłów i rąk pokoleń architektów, inwestorów i budowniczych, którzy na placu budowy zostawili przed laty nadzieję, że ich dzieło ucieszy w odległej przyszłości jeszcze niejedno oko.

Rewitalizacja Biskupiej Górki

Po wojnie przez lata kamienice niszczały, bruk był krzywy, podwórka zaniedbane, a Biskupia Górka została odcięta od centrum ruchliwymi arteriami. Dopiero w XXI wieku razem ze Starym Chełmem stała się jednym z czterech obszarów, które zostały objęte programem rewitalizacji.

Zakres prac na Biskupiej Górce i w Starym Chełmie to:

• remont kamienic we współpracy ze wspólnotami mieszkaniowymi
• przebudowa dróg na długości 1,5 km
• modernizacja infrastruktury podziemnej

Wartość projektu „Rewitalizacja Biskupiej Górki i Starego Chełmu” oszacowano na 28 064 810 złotych. Tak zakładano. Ostatecznie inwestycja została przeprowadzona przy wsparciu środków unijnych oraz Funduszu Dopłat Banku Gospodarstwa Krajowego i pochłonęła ponad 90 mln zł.

Prace rozpoczęły się pod koniec 2022 roku. W 2,5 roku Gdańskie Nieruchomości wyremontowały kompleksowo 13 gminnych kamienic przy ul. Biskupiej 8A, 11, 17 i 27, ul. Na Stoku 12B, 15, 23, 25, 35, 39 i 40, ul. Rogaczewskiego 45 oraz ul. Salwator 7. Tu opisywaliśmy remont kamienic przy ul. Na Stoku 23 i 25.

To budynki, które powstały na przełomie XIX i XX wieku, są ważnym elementem historycznego krajobrazu Gdańska i są wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków.

- Wykonane zostały wszelkie niezbędne prace - izolacyjne, konstrukcyjne, instalacyjne i wykończeniowe. Budynki zostały podłączone do miejskiej sieci ciepłowniczej. Remonty kamienic zostały przeprowadzone zgodnie z programem prac konserwatorskich. Dziś, spacerując po Biskupiej Górce, możemy podziwiać zabytkowe napisy i inne detale architektoniczne. Lokale mieszkalne również zostały wyremontowane kompleksowo. Są nowe tynki, podłogi, drzwi i okna, łazienki zostały wyposażone w urządzenia sanitarne - informują Gdańskie Nieruchomości.

W kamienicach zamontowano także instalacje Building Management System, pozwalające na monitorowanie zużycia energii i mediów. Wykorzystując potencjał lokalizacji, w kamienicy przy ul. Na Stoku 40 powstał lokal użytkowy na wynajem komercyjny do dyspozycji przedsiębiorców. - Nowe elewacje, odnowione kamienice i zupełnie odświeżona przestrzeń miejska sprawiają, że ta część miasta znów tętni życiem Za te wyjątkowe projekt rewitalizacji otrzymał tytuł „Top Inwestycji Komunalnych 2025” w konkursie Portalu Samorządowego. A 5 kwietnia 2025 odbyło się Święto Biskupiej Górki.

Z okazji święta dzielnicy powstała plenerowa wystawa "Biskupia Górka z rodzinnego albumu" (przy wjeździe na Biskupią Górkę, ul. Biskupia 35) oraz na płocie przy ul. Biskupia 25 (punkt widokowy na szczycie).

Kamienice na Biskupiej Górce po rewitalizacji i przed nią - zdjęcia

Inne „Metamorfozy na Plus”. Zobacz najbardziej spektakularne przemiany!

W naszym cyklu „Metamorfozy na Plus” odwiedzamy miejsca, w których współcześni wizjonerzy i inwestorzy przywracają do świetności dorobek swoich poprzedników. Do tej pory zwróciliśmy uwagę m.in. na takie obiekty jak odrestaurowane dworce kolejowe, pałace, dworki, budynki fabryczne, świątynie, kamienice i domy jednorodzinne.

Chcesz zobaczyć więcej niezwykłych przemian budowli z całej Polski? Poznaj inne artykuły z cyklu „Metamorfozy na Plus”.