Spis treści
|
Wiata przystankowa PKP |
Szczecin Pogodno |
|
Autorka: |
architektka Danuta Lisiecka |
|
Konstrukcja: |
Henryk Kowalczyk |
| Realizacja: | 1973 |
21 żelbetowych kielichów
Przystanek kolejowy Szczecin Pogodno jest częścią wyłączonej z ruchu pasażerskiego linii Szczecin Główny – Trzebież. Znajduje się na peronie wyspowym zlokalizowanym między parkiem a pasmem ogródków działkowych oddzielających tory od terenów kompleksu sportowego stadionu Pogoni. Od północy przystanek skomunikowany jest schodami z Mostem Akademickim, po którym wiedzie ulica Adama Mickiewicza, jedna z arterii szczecińskiej dzielnicy Pogodno. Zabudowę przystanku wzniesiono w roku 1973 wedle projektu architektki Danuty Lisieckiej i konstruktora Henryka Kowalczyka.
i
Wiata peronowa składa się z 21 żelbetowych, cienkościennych kielichów. Tworzą one charakterystyczne, pozginane niczym origami zadaszenie. Sztywność osiągnięta jest tutaj nie przez grubość powłoki, ale poprzez synergię geometrii i materiału. Konstrukcja została wykonana na miejscu, z betonu na kruszywie bazaltowym w trzech oddylatowanych modułach po siedem kielichów każdy. W betonowych powierzchniach wiaty widoczne są odciśnięte ślady deskowania. Nagi beton górnej powierzchni zadaszenia zabezpieczono preparatem bitumicznym. Każdy kielich miał indywidualne odwodnienie rurą spustową przymocowaną do jego żelbetowej, zwężającej się delikatnie ku podstawie nóżki. Wzdłuż zewnętrznych krawędzi zadaszenia, od spodu wykonano w betonie wyżłobienie – kapinos.
i
Prototyp z Pogodna
W tej formie zamierzano budować inne szczecińskie przystanki, ale ich elementy miały być prefabrykowane. Wiata z Pogodna była więc w założeniu prototypem, a w praktyce jedynym wykonanym egzemplarzem.
Przystanek funkcjonował do roku 2002. Od tego czasu jego opuszczona zabudowa niszczała. Z biegiem lat wyburzono obmurowaną ciosanym piaskowcem kubaturę kas i poczekalni, zniknęły także instalacje oświetlenia i odwodnienia oraz wkomponowane pomiędzy słupy ławki. W roku 2018 nietypową ruiną zainteresowała się grupa młodych architektów: Igor Klyus, Krzysztof Żywucki i Sebastian Łabędź. Z gotową koncepcją reanimacji wiaty i uratowania jej przed wyburzeniem w kontekście planowanej budowy Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej przyszli do mnie. Wtedy na blogu Architektura w Szczecinie zamieściłem krótki, ale zaangażowany emocjonalnie tekst ilustrowany zdjęciami stanu istniejącego przystanku oraz wizualizacjami wspomnianego projektu. Zainicjowało to dyskusję, której efektem było wpisanie wiaty do rejestru zabytków pod koniec roku 2019.
Wartości reprezentowane przez ten skromny obiekt to jedność architektury i konstrukcji oraz innowacyjne zastosowanie popularnej technologii. Pionierami cienkopowłokowych struktur żelbetowych byli genialni konstruktorzy architekci: Pier-Luigi Nervi, Eduardo Torroja, Felix Candela, a na gruncie polskim Wacław Zalewski.
i
