Spis treści
|
Zespół sanatoryjny tzw. piramidy w Dzielnicy Leczniczo-Rehabilitacyjnej |
Ustroń Zawodzie |
| Autorzy: | architekci Henryk Buszko, Aleksander Franta, Tadeusz Szewczyk, Pracownia Projektów Budownictwa Ogólnego w Katowicach |
| Konstruktor: | Konrad Korpys |
| Projekt: | 1966-1967 |
| Realizacja: | 1967-1982 |
Zespół sanatoryjny w Ustroniu-Zawodziu
Budowa zespołu sanatoryjnego w Ustroniu-Zawodziu wiąże się z brakiem infrastruktury wypoczynkowej dla masowego ruchu turystyczno-leczniczego w tym regionie po wojnie. Realizowane inwestycje były niewydolne, szczególnie że Jastrzębie-Zdrój, największe śląskie uzdrowisko, nie mogło się rozwijać z powodu rozpoczętej tam eksploatacji węgla kamiennego. Animatorem budowy w nowym miejscu był Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach Jerzy Ziętek przy aplauzie tamtejszego I sekretarza KW PZPR Edwarda Gierka. W 1958 roku zatwierdzili oni plan rozwoju Beskidu Śląskiego, a rok później ideę koncentracji inwestycji rekreacyjno-wypoczynkowych w Ustroniu na południowym i zachodnim stoku Równicy, na prawym brzegu Wisły i wpadającego do niej potoku Jaszowiec.
i
Pierwszym etapem były ośrodki wypoczynkowe dzielnicy Jaszowiec, których realizację rozpoczęto na podstawie konkursu z 1960 roku. Kolejnym stała się Dzielnica Leczniczo-Rehabilitacyjna na Zawodziu, zaprojektowana w 1966 roku przez architektów: Henryka Buszkę, Aleksandra Frantę i Tadeusza Szewczyka oraz konstruktora Konrada Korpysa z Pracowni Projektów Budownictwa Ogólnego w Katowicach. Towarzyszył jej zespół mieszkaniowy z domami szeregowymi dla lekarzy oraz willami Ziętka i Gierka, zlokalizowany po drugiej stronie rzeki, skąd przedstawiciele władzy mogli w pewnym sensie kontrolować swoje dzieło.
Transatlantyki w morzu zieleni
Duet głównych projektantów zrealizował wcześniej Dom Wczasowy dla Nauczycieli w Jaszowcu oraz obiekty podobnego typu, w tym sanatorium Górnik w Szczawnicy, Ośrodek Wypoczynkowy Buk koło Kuźni Raciborskiej, Hotel Turystyczny w Chorzowie, Pawilon Leczniczy w Reptach, ośrodek wczasowy w Łebie czy dwa domy wypoczynkowe Nimfa i Posejdon w Świnoujściu. Dlatego to właśnie im powierzono zadanie z pominięciem konkursu, inaczej niż w przypadku Jaszowca. Kompleks zabudowy składa się z dwóch typów wolno stojących budynków. Recepcja, sanatorium Równica, szpital reumatologii i zakład przyrodoleczniczy to prostopadłościenne gmachy z płaskim dachem – przypominają transatlantyki w morzu zieleni.
Piramidy w Ustroniu
Piramidy, czyli 17 domów wypoczynkowo-rehabilitacyjnych, to z kolei czworościany o spadzistych dachach. Dryfują niczym łodzie o podwójnych żaglach po zielonych stokach. Ich elewacje są zróżnicowane. Południowe i wschodnie mają horyzontalne ciągi balkonów, zachodnie i północne wertykalne słupy z krótkimi balkonami, a połacie dachów skosy okien. To symbole otaczającego krajobrazu: wody, drzew i gór. Dominuje tu estetyka stylu międzynarodowego i rzeźbiarskiego krytycznego regionalizmu. Dwóch piramid nie dokończono, część sprywatyzowano, zamieniając na hotele. Jedna została opuszczona. Mimo to w latach 1977-2009 były w herbie miasta, a w 2012 roku trafiły do publikacji The Phaidon Atlas of 20th-Century World Architecture, jako jeden z 14 obiektów reprezentujących Polskę.
