Spis treści
- Kościół niczym namiot
- "Na taki kościół czekałem". Polichromie Nowosielskiego w kościele Ducha Świętego
- Kościół w Żwakowie. Stanisław Niemczyk i Jerzy Nowosielski
- Kościół w Tychach. Zdjęcia
Kościół niczym namiot
Nie od razu poznać, że to kościół. To "warowny zamek Boga", ochronny kostel, który bardziej przypomina namiot. Ale też architekt, który go zaprojektował, wymyka się schematom, a czasem nazywany jest "polskim Gaudim" - czyli Stanisław Niemczyk. Historycy sztuki i architektury zastrzegają jednak: to jest ogromne uproszczenie! Na dodatek wnętrza udekorowane są niezwykle barwną polichromią Jerzego Nowosielskiego. Czy już wyobrażacie sobie tę świątynię? Oto kościół Ducha Świętego w Tychach w woj. śląskim. Młodziutki. Powstał przecież na przełomie lat 70. i 80. XX wieku. Wcale nie miał być ikoną, ale za taką jest dziś uważany. Niedawno przyznano mu dotację z Rządowego Programu Ochrony Zabytków na remont poddasza w wysokości 3 430 000,00 zł. Przeznaczenie: pierwszy etap prac konserwatorskich. To 98 proc. kwoty potrzebnej na remont. Finansowanie inwestycji zostało przesunięte z 2024 roku na lata 2025-2026. Tyski magistrat, który przekazał kilka lat temu ponad 100 tys. zł na badania konserwatorskie i ocenę stanu technicznego, szuka właśnie wykonawcy prac.
Zobacz też:
Mały Asyż w Tychach. Projekt: Stanisław Niemczyk. Zdjęcia
A z budową kościoła było tak. Powstał w latach 1978-82 w dzielnicy Żwaków w Tychach - mieście, uważanym wtedy za pustynię kulturalną. Zgoda na budowę została wydana 26 lipca 1976, budowę rozpoczęto 9 maja 1978, a poświęcenie kościoła nastąpiło 11 września 1982. W roku 1983 kościół otrzymał I nagrodę Stowarzyszenia Architektów Polskich za architekturę. Ma kształt namiotu, co stanowi nawiązanie zarówno do czasów biblijnych (ma przypominać o namiocie, który Mojżesz postawił w sercu pustyni na życzenie Boga), jak i do dawnych polskich kościółków drewnianych. Rok później proboszcz parafii wpadł na pomysł, by wnętrze ozdobić ikonami. Opowiedział o tym architektowi, ten pomysł poparł.
"Na taki kościół czekałem". Polichromie Nowosielskiego w kościele Ducha Świętego
Do Jerzego Nowosielskiego napisano list z prośbą o podjęcie się tego zadania. Ten od razu przyjechał do Tychów, zobaczył kościół, zaprojektowany przez Niemczyka, i rzekł: "Na taki kościół czekałem. Po raz pierwszy, po wojnie, spotykam się z architekturą sakralną, bo wszędzie jest tylko budownictwo sakralne" - przypomina Jolanta Pierończyk w artykule dla "Dziennika Zachodniego". Przypomina też, że między Nowosielskim a proboszczem doszło do konfliktu, dotyczącego tego, jak mają być malowane polichromie - ks. Resiak chciał, by były bezpośrednio na boazerii, a artysta - na sklejce, która byłaby mocowana do sklepienia. Stanęło na tym, że na boazerii.
Polichromie powstawały przez kilka lat, do roku 1987. Artysta zatytułował plan swojej polichromii „kosmiczną wizją obecności Ducha Świętego”. Symbolika religijna stylem nawiązuje do malowideł w cerkwiach. Najważniejsze miejsce zajmuje Matka Boska, która umiejscowiona jest za ołtarzem. Na ściance świetlika jest Chrystus w ikonografii bizantyjskiej. Poniżej kopuły są prorocy, święci, asceci, męczennicy. Polichromie są "unikatowym przykładem monumentalnego malarstwa sakralnego w Polsce" - podkreśla historyczka i popularyzatorka architektury Anna Syska (i miejski konserwator zabytków w Tychach).
W 2020 r. świątynia została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego.
Zobacz też:
Cerkiew w Warszawie. Konserwacja polichromii Nowosielskiego. Zdjęcia
Kościół w Żwakowie. Stanisław Niemczyk i Jerzy Nowosielski
Niemczyk urodził się i wychowywał w Czechowicach-Dziedzicach. Ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. W 1968 roku trafił do Tychów, które były wówczas wielkim placem budowy. Pracował w Miastoprojekcie Tychy. Zaprojektował kilka słynnym świątyń, m.in. Ducha Świętego w Tychach, Jezusa Chrystusa Odkupiciela w Czechowicach-Dziedzicach oraz kościół św. Franciszka z Asyżu i św. Klary.
Jerzy Nowosielski to malarz, rysownik, scenograf, filozof i teolog prawosławny. Uważany za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy ikon, przedstawianych w metafizycznych kompozycjach figuralnych i pejzażach. Urodził się w Krakowie w 1923 roku, zmarł również w Krakowie w 2011.
