Trwają prace nad scenicznym dramatem muzycznym upamiętniającym wysiłek odbudowy Warszawy po II wojnie światowej. Libretto oparte będzie na książce Grzegorza Piątka „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949”. Organizatorem przedsięwzięcia jest Sinfonia Varsovia, która pracuje nad nim wraz z instytucjami partnerskimi: Teatrem Wielkim – Operą Narodową, Międzynarodowym Festiwalem Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” i Muzeum Warszawy. Jestem zachwycony tym pomysłem. „Najlepsze miasto świata” to nie tylko opowieść o architekturze i o architektach, ale też o miłości do miasta, woli życia i o tym, że po najgorszej katastrofie można się podnieść i wyobrazić sobie lepszy świat. Myślę, że to najbardziej uniwersalny wymiar tej opowieści – mówi Grzegorz Piątek.
Zaplanowano, że opera będzie wykonywana na wielkiej scenie z dużą obsadą: orkiestrą symfoniczną, solistami, chórem, tancerzami, którym towarzyszyć będą elektronika i projekcje audiowizualne. Zostanie napisana przy użyciu nowych środków wyrazu właściwych dla współczesnego języka muzycznego, a jej forma innowacyjnie nawiązywać będzie do tradycyjnej formy operowej. Czas trwania utworu szacowany jest na 120 minut. Najlepsze miasto świata zostało odbudowane dzięki determinacji, sile i solidarności ludzi. Dzieło operowe, które w przyszłości powstanie, opowie nam o micie założycielskim naszego miasta. Efekty trwających już prac zobaczymy za ponad dwa lata na deskach Teatru Wielkiego – mówiła Aldona Machnowska-Góra, zastępczyni prezydenta m.st. Warszawy, podczas konferencji prasowej zapowiadającej projekt.
Właśnie poznaliśmy twórców opery. Zostali wybrani przez dwa składy sędziowskie. Muzycznemu przewodniczył dyrektor „Warszawskiej Jesieni”, kompozytor Jerzy Kornowicz, a literackiemu dramaturg Piotr Gruszczyński.
Libretto Opery o Warszawie
Za treść literacką Opery o Warszawie odpowiadać będzie Beniamin Bukowski, reżyser i dramaturg, którego teksty realizowali m.in. András Dömötör, Carlo Brandt, Julia Szmyt, Tomasz Kaczorowski, Katarzyna Kalwat. Z tą ostatnią stworzył m.in. „Powrót do Reims” (Nowy Teatr/Łaźnia Nowa), „Staff Only” (Biennale Warszawa), „Marię Klassenberg” (TR Warszawa), „Art of Living” (Narodowy Stary Teatr w Krakowie). Jego dramaty były tłumaczone na język angielski, niemiecki, francuski, białoruski, ukraiński, gruziński i węgierski.
Jury literackie doceniło wieloaspektowość i syntetyczność wyróżnionego konceptu libretta. W uzasadnieniu podano, że odbudowa Warszawy, zobaczona została przez autora nie jako zdarzenie historyczne, ale jako proces, którego konsekwencje dotykają warszawiaków do dziś. To czyni z odbudowy wydarzenie żywe, także w przestrzeni społecznej i politycznej.
Zamówienia na współczesną operę zdarzają się rzadko, a pomysł na utwór z takim epickim rozmachem jest imponujący – mówił podczas ogłoszenia wyników Piotr Gruszczyński, przewodniczący jury. Wielkim zobowiązaniem był też autorytet organizatora konkursu, czyli Sinfonii Varsovii. Zdecydowaliśmy się na konkurs zamknięty, do którego zaprosiliśmy najmocniejszych autorów młodszej generacji piszących dla teatru. Ostatecznie wybraliśmy autora, który naszym zdaniem jest obietnicą dramaturgicznie silnego i pasjonującego libretta. Gotowi wspierać rozwój utworu czekamy bardzo na jego premierę – dodał.
Partytura Opery o Warszawie
Muzykę do opery napisze kompozytor Cezary Duchnowski, laureat Międzynarodowej Trybuny Muzyki Elektroakustycznej UNESCO (Rzym 2004) i Konkursu Wykonawstwa Muzyki Współczesnej „Gaudeamus” w Holandii, profesor Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Komponuje muzykę wokalną, symfoniczną i kameralną, elektroakustyczną i polimedialną, które wykorzystuje w instalacjach dźwiękowych oraz teatrze. Ważne miejsce w jego twórczości zajmuje improwizacja.
W uzasadnieniu napisano, że koncepcja Duchnowskiego charakteryzuje się wybitnym warsztatem kompozytorskim, opanowaniem różnych środków wyrazu, w tym elektroniki, orkiestracji, użycia chóru, jak również wnosi element emocjonalny. Premiera spektaklu finansowanego ze środków m.st. Warszawy planowana jest na jesień 2025 roku.
Książka „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949” ukazała się w 2020 roku nakładem Wydawnictwa W.A.B. Publikacja zdobyła m.in. Nagrodę Literacką m.st. Warszawy i była nominowana do Nagrody Literackiej „Nike”.
