Zwołano okrągły stół w sprawie odbudowy Pałacu Saskiego. Do kogo będzie należeć ostatnie słowo?

Spis treści

1. Decyzję o odbudowie Pałacu podjęto w 2021 roku
2. Powrót do 1939 roku w parze z nadbudową kamienicy
3. Dyskusja skupi się na "roli placu w miejskiej tkance"
4. Organizatorzy świadomie nie zaprosili polityków
5. Autorzy zwycięskiego projektu także wezmą udział w konferencji

Decyzję o odbudowie Pałacu podjęto w 2021 roku

Pałac Saski, klasycystyczna budowla zlokalizowana przy Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie, został zniszczony przez wojska niemieckie w grudniu 1944 roku, po upadku powstania warszawskiego. Decyzja o jego odbudowie zapadła w 2021 roku. W maju 2021 roku Prawo i Sprawiedliwość ogłosiło plan rozpoczęcia odbudowy w 2023 roku. W grudniu tego samego roku powołano spółkę Pałac Saski.

Czytaj także: Pałac Saski z nagrodą. Przypominamy tekst: „Po co rekonstruować kiepską architekturę?” Dyskusja po konkursie na odbudowę Pałacu Saskiego

Przygotowania do odbudowy rozpoczęły się w sierpniu 2022 roku, obejmując teren Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ulicy Królewskiej. Zapowiedziano wtedy, że inwestycja będzie wiązać się z koniecznością wycinki i przesadzenia drzew w Ogrodzie Saskim. W listopadzie 2022 roku spółka Pałac Saski Sp. z o.o. podpisała umowę z SARP na organizację międzynarodowego konkursu architektoniczno-urbanistycznego na koncepcję odbudowy. W październiku 2023 roku ogłoszono zwycięzcę konkursu, którym został projekt warszawskiej pracowni WXCA.

Powrót do 1939 roku w parze z nadbudową kamienicy

Zwycięski projekt pracowni WXCA zakłada odbudowę Pałacu Saskiego w formie zewnętrznej z 1939 roku, z ekspozycją zachowanych oryginalnych elementów dekoracyjnych. Jednym z kluczowych wyzwań było wyodrębnienie Grobu Nieznanego Żołnierza, co zostanie osiągnięte poprzez wyraźną linię styku symbolizującą powojenną wyrwę oraz zróżnicowanie materiałów w kolumnadzie. Projekt uwzględnia również ekspozycję zachowanych piwnic Pałacu Saskiego, wpisanych do rejestru zabytków.

Czytaj także: Pałac Saski. Co się teraz dzieje na placu budowy? Podpisanie umowy na projekt przed nami

Nowym elementem będzie nadbudowa kamienicy przy ul. Królewskiej 8 w formie ażurowej pergoli oplecionej roślinami. Budowla ma powstać z użyciem tradycyjnych materiałów wykończeniowych i tektoniki fasad. Dawne dziedzińce gospodarcze staną się połączonymi przestrzeniami publicznymi o współczesnym charakterze, nawiązującym do historii. Prześwity przedłużą przestrzeń ulic i placów, integrując Pałac z miastem i likwidując bariery urbanistyczne.

Dyskusja skupi się na "roli placu w miejskiej tkance"

11 kwietnia w siedzibie SARP w Warszawie odbędzie się konferencja "Fasadowy pałac, fasadowy plac" poświęcona odbudowie Pałacu Saskiego. Spotkanie rozpocznie się o godzinie 11.00 i przybierze formułę debaty przy okrągłym stole. Uczestnicy spróbują odpowiedzieć na kluczowe pytania dotyczące przyszłości Placu Piłsudskiego i samego pałacu.

Jak czytamy na stronie organizatorów, dyskusja skupi się m.in. na roli placu w miejskiej tkance: czy pozostanie on przestrzenią wykorzystywaną głównie podczas oficjalnych uroczystości, czy może stanie się żywym fragmentem miasta? Uczestnicy spróbują znaleźć odpowiedź na pytanie, czy współczesna architektura może godnie domknąć przestrzeń placu, nadając mu nową tożsamość.

Czytaj także: Nagroda Roku SARP 2024. Architekci i najważniejsze realizacje minionego roku

Konferencja poruszy również kwestię znaczenia odbudowy materialnych śladów historii, zwłaszcza w kontekście zmiany funkcji użytkowych pałacu. Jak zauważają organizatorzy, ze względu na współczesne potrzeby, odbudowane zostaną w zasadzie jedynie fasady historycznych budowli, co trafnie oddaje zaproponowany przez nich tytuł konferencji.

Organizatorzy świadomie nie zaprosili polityków

Na debatę zaproszono szerokie grono ekspertów. Przy okrągłym stole zasiądą przedstawiciele różnych dziedzin, w tym architekci, urbaniści, historycy sztuki, krytycy architektury i przedstawiciele organizacji pozarządowych.

Wśród uczestników znajdą się m.in. arch. Bolesław Stelmach, dr Tomasz Sławiński (członek zarządu TUP), prof. Aleksander Noworól (członek GKUA), dr Marceli Łasocha (prezes oddziału krakowskiego TUP), arch. Grzegorz Piątek, dr hab. Marta Leśniakowska (Instytut Sztuki PAN) czy Bogna Świątkowska (Fundacja Bęc Zmiana). Do dyskusji zaproszono także architektów reprezentujących zwycięskie biuro WXCA - Martę Sękulską-Wrońską i Szczepana Wrońskiego,

Według komunikatu SARP-u, w debacie nie wezmą udziału ani przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ani przedstawiciele spółki Pałac Saski. Jak przyznaje Ryszard Kowalski, członek Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej, który poprowadzi piątkową debatę:

Świadomie nie zaprosiliśmy polityków, gdyż ma to być debata merytoryczna na temat Placu Piłsudskiego i zamierzenia budowy Pałacu Saskiego. O tym co należy zrobić chcemy dyskutować bez ograniczeń politycznych. Grono zaproszonych reprezentujących najróżniejsze dziedziny tworzy szansę na debatę holistyczną, czyli odnoszącą się całościowo do zagadnień (bezpośrednich i pośrednich) wynikających z inicjatywy budowy Pałacu Saskiego. Mam nadzieję, że otworzymy nowy rozdział w refleksji nad przyszłością tego, centralnego przecież, miejsca w Warszawie.

Autorzy zwycięskiego projektu także wezmą udział w konferencji

Architekci z biura WXCA, których projekt zwyciężył w konkursie na odbudowę Pałacu Saskiego, zgadzają się co do wagi tematów, które zostaną poruszone na debacie. Komentują:

Przyjmujemy każde zaproszenie, które pozwala nam porozmawiać merytorycznie o przyszłości Placu Piłsudskiego. To jest jedna z najważniejszych przestrzeni w sercu Warszawy o znaczeniu ogólnopolskim, która dziś pozbawiona jest odpowiednich ram – najważniejsze święta Państwowe toczą się w oprawie foliowych namiotów,  którymi próbuje się przesłonić komercyjną zabudowę hotelu czy biurowca. Odbudowa zachodniej pierzei placu z Pałacem Saskim, Bruhla i kamienicami to pierwszy krok w odtworzeniu jego gabarytów.

Jednocześnie podkreślają, że ich projekt spełnia powyższe założenia:

Jesteśmy przekonani, że inwestycja w formie, jaką zaproponowaliśmy w konkursie godzi potrzebę zachowania ciągłości historycznej tego miejsca z uwzględnieniem jego aktualnych potrzeb. Sekwencja wewnętrznych dziedzińców o współczesnej architekturze, z funkcjami publicznymi i otwarte partery kamienic pozwolą na ożywienie tej części miasta przy zachowaniu powagi bezpośredniego otoczenia Grobu Nieznanego Żołnierza.