Biennale Architektury 2020 roku rozpoczyna się już 23 maja, w tym roku pod hasłem W jaki sposób będziemy żyć razem? (How will we live together?). Jego kuratorem generalnym jest libański architekt Hashim Sarkis. Polskę reprezentować będzie wystawa „Trouble in Paradise” opracowana przez kolektyw Prolog +1 w składzie: Mirabela Jurczenko, Bartosz Kowal, Wojciech Mazan, Bartłomiej Poteralski, Rafał Śliwa i Robert Witczak.
Biennale Architektury 2020: konkurs na projekt wystawy w pawilonie polskim
Konkurs na projekt wystawy w pawilonie Polski w ramach Biennale Architektury 2020 w Wenecji zorganizowały Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki. Wyniki oraz skład jury ogłoszono jesienią ubiegłego roku. W skład komisji oceniającej, powołanej przez ministra Piotra Glińskiego, znaleźli się architekci Jerzy Bogusławski, Małgorzata Kuciewicz, Natalia Paszkowska i Bolesław Stelmach, historycy sztuki Marta Karpińska Aleksandra Kędziorek, Tomasz Wendland, Gabriela Świtek i Andrzej Szczerski, a także Mateusz Adamkowski, dyrektor Departament Mecenatu Państwa, Agnieszka Komar-Morawska, dyrektor Departamentu Narodowych Instytucji Kultury MKiDN, David Crowley, brytyjski krytyk i publicysta, Andrzej Piotrowski oraz Hanna Wróblewska, dyrektor galerii Zachęta.
Sędziowie za najlepszą uznali pracę „To co znane, niekoniecznie jest poznane. Wieś, formy zamieszkania i produkcji” przygotowana przez kolektyw Prolog +1, w składzie: Mirabela Jurczenko, Bartosz Kowal, Wojciech Mazan, Bartłomiej Poteralski, Rafał Śliwa i Robert Witczak. Za projekt rezerwowy, przeznaczony do realizacji, gdyby zwycięski z przyczyn losowych nie mógł zostać zaprezentowany na Biennale Architektury 2020 w Wenecji, uznano „Post-linearny system ciągły”, przygotowany przez kuratorkę Agnieszkę Tarasiuk z udziałem fotografa Szymona Rogińskiego.
i
Koncepcja polskiej wystawy na Biennale Architektury 2020
Nagradzając projekt „To co znane, niekoniecznie jest poznane”, jury zwróciło uwagę na poruszenie w nim bardzo aktualnego tematu wykorzystania potencjału przestrzeni wiejskich. Projekt wpisuje się w szerszą debatę na temat urbanizacji terenów pozamiejskich, wprowadzając do dyskusji głos z kraju, w którym 93% zajmują obszary wiejskie. Pyta o przyszły, wspólnotowy charakter życia i pracy na wsi – czytamy w informacji prasowej. Poniżej publikujemy fragmenty założeń polskiej wystawy na Biennale Architektury 2020:
„Obszary wiejskie, zgodnie z przyjętym przez Główny Urząd Statystyczny podziałem terytorialnym stanowią 93% powierzchni kraju. Pomimo tego, zagadnienia związane z nimi pozostają w Polsce poza głównym nurtem architektoniczno-przestrzennego dyskursu. Ich marginalizacja w wielu aspektach postępuje od momentu przemian gospodarczo-politycznych roku 1989. Dodatkowo postrzegane są przez pryzmat uproszczeń lub w ogóle pozostają niewidoczne. W kontekście obecnego regresu post-socjalistycznego miasta, migracji wewnętrznych w stronę wsi, postępującego chaosu przestrzennego, stałego problemu mieszkaniowego i kryzysu klimatycznego, naszym zdaniem uwaga powinna zostać przekierowana w stronę wsi. Stąd zainteresowanie tej propozycji skupione jest na zrozumieniu, jakie modele zamieszkania i pracy działały na terytorium, jakie obecne są dziś, a jakie mogą zaistnieć, ponieważ to one definiują sposób i jakość życia na wsi. W efekcie, jak te informacje pozwalają nam lepiej zrozumieć i zdefiniować, historię, przyszłość, problemy i wyzwania polskiej wsi, a zarazem post-socjalistycznej wsi wschodnioeuropejskiej w ogóle?
Próba odpowiedzenia na te pytania skonstruowana jest głównie wokół analizy Państwowych Gospodarstw Rolnych i innych spółdzielni pracowniczych. Towarzyszącej im infrastruktury społecznej, technicznej i osiedli mieszkaniowych. Naszym zdaniem, te zrealizowane w drugiej połowie XX wieku modele, mogą być traktowane jako anomalia w ciągłej historii polskiej wsi. Radykalny projekt polityczny starający się realizować kolektywne formy życia i pracy, modernizować wieś i walczyć z powojennym kryzysem mieszkaniowym. Jego architektoniczna, przestrzenna i społeczna inność działa na zasadzie lustra. W nim wyraźnie jesteśmy w stanie zobaczyć jak różne były formy poprzedzające i te które nastąpiły po.
i
Badany model i związana z nim problematyka stanowią punkt wejścia w szerszą tematykę wsi. Pozwalają na wgląd w ciągłą historię polskiej ‘wiejskości’. Oferowana perspektywa umożliwia spojrzenie na całość z punktu widzenia radykalnego modelu, który stanowi wyrwę w feudalnej historii polskiej wsi i zaniechaną próbę realizacji kolektywnych form poprzedzających okres neoliberalnego, zindywidualizowanego podejścia ery lat 90. Architektoniczna analiza tych problemów pozwala na poznanie modelu, który pomimo swojej skali i rozproszenia pozostaje dziś nadal niepoznany. Zamierzeniem jest spojrzeć na to co znane i wszechobecne w nowy, pozbawiony uprzedzeń i uproszczeń sposób. Wystawa chce postawić peryferia w centrum, podjąć próbę rekonceptualizacji terminów związanych z wsią, w końcu realizować analizę bez popadania w dychotomiczną narracje wieś-miasto, a traktować wieś ostatnich stu lat jako niezależny obszar badań.
„To, co znane, niekoniecznie jest poznane. Wieś, formy zamieszkania i produkcji” – to wystawa o polskiej wiejskości. Jest próbą zrozumienia jej specyfiki, wyzwań i potencjałów, poprzez analizy mające w centrum model uspołecznionych form produkcji i zamieszkania obecny na terytorium Polski w drugiej połowie dwudziestego wieku. Wystawa została podzielona na dwie części – analityczną i projekcyjną. Rozdział służy za ideowe ramy badań, które odzwierciedlone zostały w przestrzennej organizacji wnętrza pawilonu. Widz odwiedzający Pawilon napotyka panoramę, która została uformowana wewnątrz jako niedomknięta elipsa. Jej kształt rozdziela przestrzeń na dwie strefy. Zewnętrze zajmuje się problematyką pierwszej – analitycznej części, natomiast wnętrze dotyczy części drugiej – projekcyjnej.
i
Część analityczną opowiadamy liniowo. Goście zaczynają poznawać problematykę wystawy, idąc wzdłuż, rozciągniętej po zewnętrzu elipsy, panoramy. Wypełniona jest ona elementami charakteryzującymi Polską wieś, z których każdy opisuje konkretny aspekt istotny dla danego okresu. Krok za krokiem widz przemierza dystans między przeszłością a teraźniejszością. Panorama funkcjonuje we wnętrzu pawilonu jako wizualna oś czasu – wprowadzenie.
Część projekcyjna jest plastyczna. Widzowie docierają do niej po zapoznaniu się – wcześniej – z charakterystycznymi elementami polskiej wsi. To co pewne, czyli niezmieniony naturalny krajobraz wsi, nadrukowane jest na wewnętrznej ścianie elipsy. Proponowane przez zaproszonych do współpracy architektów scenariusze – interpretacje, istnieją we wnętrzu, jako ruchome monochromatyczne modele. Wchodzą one w dialog z zastanym krajobrazem i proponują interwencje w różnych skalach.
i
Różnica między częściami wystawy podkreślona jest poprzez charakter wytwarzanych przez eliptyczny ekran przestrzeni. Formalne decyzje determinują percepcję części analitycznej w bardziej indywidualny sposób. Zewnętrzna płaszczyzna elipsy spowita jest w cieniu, który przełamany jest światłem reflektorów, podkreślającym wybrane elementy kolażu. Część projekcyjna, znajdująca się w rozświetlonym światłem świetlika wnętrzu instalacji, odczytywana jest kolektywnie.
Całość ma na celu, prezentację wyczerpującego argumentu dotyczącego polskiej wsi. Jest próbą przemyślenia tego czym konkretnie ona jest? Gdzie się zaczyna, a gdzie kończy? Co ją konstytuuje i czy w ogóle jeszcze istnieje? Założeniem jest aby goście po zapoznaniu się z wystawą mieli szerszą wiedzę na temat tego „niewidocznego” terytorium, które wydaje się wszystkim znajome, lecz nie jest tak naprawdę poznane”.
Biennale Architektury 2020: kim są autorzy zwycięskiej pracy
Kolektyw Prolog tworzą młodzi architekci Mirabela Jurczenko, Bartosz Kowal, Wojciech Mazan, Rafał Śliwa i Bartłomiej Poteralski, w większości absolwenci Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej. W 2018 roku wspólnie zajęli II miejsce w konkursie na projekt Międzynarodowego Centrum Muzyki w Żelazowej Woli, a rok wcześniej, również II miejsce, w konkursie na opracowanie koncepcji zagospodarowania obszaru Międzyodrza w Szczecinie. Mirabela Jurczenko i Rafał Śliwa są ponadto autorami jednej z koncepcji wyróżnionych w 13. edycji konkursu Europan.
Mirabela Jurczenko, współtworzy Prolog od 2015 roku. Studiowała na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej i Universidade do Minho (Portugalia). Obecnie mieszka i pracuje w Rotterdamie. Współpracowała przy projektach badawczych na Technische Universität Berlin i Technische Universität München.
Bartosz Kowal, współtworzy Prolog od 2015 roku. Pracował jako architekt w Szwajcarii, Niemczech i w Polsce. Członek SIA. Ukończył studia magisterskie na Uniwersytecie w Liechtensteinie. Wcześniej studiował w Monachium, Stambule i we Wrocławiu.
Wojciech Mazan, współtworzy Prolog od 2015 roku, obecnie studiuje w ramach programu Projective Cities na Architectural Association School of Architecture w Londynie. Studiował na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej i Rotterdam Academy of Architecture and Urban Design. Pracował jako badacz w Royal College of Art w Londynie i realizował konkursy w biurach architektonicznych w Madrycie, Rotterdamie, Mexico City i Grazu.
Bartłomiej Poteralski, współtworzy Prolog od 2015 roku. Studiował na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, doświadczenie zdobywał w pracowniach w Polsce, Hiszpanii i Austrii. W ramach pracy w Atelier Thomas Pucher pracował przy projektach siedziby Sinfonii Varsovii w Warszawie i Universitätsbibliothek w Grazu.
Rafał Śliwa, współtworzy Prolog od 2015 roku. Studiował architekturę na portugalskich uczelniach Universidade do Minho w Guimarães, Universidade de Coimbra oraz Universidade do Porto. Obecnie realizuje pracę magisterską na Politechnice Wrocławskiej i współpracuje przy koncepcjach konkursowych w biurze ANALOG.
Robert Witczak studiował na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Niedawno ukończył studia magisterskie na Technische Universiteit w Delft. W pracy dyplomowej podejmował problemy przestrzenne suburbanizacji w Polsce. Laureat licznych konkursów architektonicznych. Doświadczenie zawodowe zdobywa przy koncepcjach konkursowych w biurach architektonicznych w kraju i zagranicą.
i
