Mozaiki w Zielonej Górze 7

i

Autor: Maciej Lulko 5, 6, 7 | Motyw biblioteki na ścianie frontowej Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida, al. Wojska Polskiego, autor Zygmunt Pranga, 1969

Zielonogórskie mozaiki

Cztery mozaiki rodem z PRL w Zielonej Górze. Dzisiaj niemodne, były wówczas dekoracyjnym hitem

2023-12-28 14:30

Mozaiki to popularna w okresie PRL forma dekoracji architektury. Te w Zielonej Górze autor tekstu zna od dzieciństwa. O realizacjach Witolda Cichacza, Henryka Krakowiaka, Stanisława Cieśli, Zygmunta Prangi i Haliny Maszkiewicz pisze Łukasz Wojciechowski. Zdjęcia: Maciej Lulko.

Artykuł pochodzi z archiwum Architektury. Opublikowany pierwotnie w sierpniu 2023 roku

Nowe życie domu podcieniowego na Żuławach. Odbudowa budynku z historią

Spis treści

  1. Mozaika na dawnej piekarni w Zielonej Górze
  2. Mozaika na ścianie auli Uniwersytetu Zielonogórskiego
  3. Mozaika Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zielonej Górze
  4. Mozaika na fasadzie biblioteki publicznej w Zielonej Górze

Mozaika na dawnej piekarni w Zielonej Górze

Betonowe pudła jedenastokondygnacyjnych sztab utrzymane są w odcieniach szarości przechodzących w kolor piasku. Zielone balustrady balkonów ani trochę nie ożywiają monotonii bloków. Napór betonu jest tu wyraźnie odczuwalny. Jakby w wyniku tego ścisku, między ścianami prostopadłościennego, wąskiego kanionu, ponura rzeczywistość pęka, wyrzucając na powierzchnię kolorową lawę z innego wymiaru. Tak mogłaby się zaczynać zielonogórska wersja serialu Stranger Things, a filmowa Eleven mogłaby mieszkać na 11 piętrze… Na ścianach szczytowych parterowego pawilonu, stojącego między blokami z początku lat 70. XX wieku, znajdują się migoczące, kolorowe mozaiki autorstwa Haliny Maszkiewicz. Przedstawiają abstrakcyjne kompozycje wzbogacone o element asamblażu – w obu wyraźna jest poświata drabiny technicznej, która rzeczywiście znajduje się na jednej ze ścian i prowadzi na płaski dach budynku. Znowu narzucają się skojarzenia z ucieczką od szarej rzeczywistości blokowiska. W czasach PRL mozaiki te były jednym z niewielu kolorowych elementów Osiedla Łużyckiego i wyróżniały z otoczenia niewielką piekarnię, której magiczny zapach przyciągał okolicznych mieszkańców.

Mozaiki w Zielonej Górze 1

i

Autor: Maciej Lulko 1 | Jurij Gagarin – detal mozaiki na ścianie auli Uniwersytetu Zielonogórskiego autorstwa Witolda Cichacza i Henryka Krakowiaka, 1974

Mozaika na ścianie auli Uniwersytetu Zielonogórskiego

Kolejna mozaika nie z tej ziemi powstaje na uskokowej – skierowanej na zachód – ścianie auli Wyższej Szkoły Inżynierskiej (obecnie Uniwersytet Zielonogórski), znajdującej się na zwieńczeniu ponad 140 metrowego budynku, wpisanego w pagórkowatą topografię. Mural został wykonany w 1974 roku na cześć upamiętnienia pobytu Jurija Gagarina w mieście 22 lipca 1961 i przedstawia głowę kosmonauty w kasku orbitującą wokół Słońca. Mozaikę autorstwa Witolda Cichacza i Henryka Krakowiaka najlepiej oglądać o zachodzie, wtedy świetlne kręgi mienią się najpełniej.

Mozaiki w Zielonej Górze 2

i

Autor: Maciej Lulko 2 | Mozaika na ścianie auli Uniwersytetu Zielonogórskiego

Mozaika Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zielonej Górze

Również zachodnia, szczytowa ściana ośrodka sportowego Novita (obecnie Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji) została ozdobiona unikatową mozaiką. Przestawia ona trzech pływaków w horyzontalnej kompozycji. Dzieło Stanisława Cieśli wyróżniało się na tle przeciętnego, peerelowskiego budynku, dziś przerobionego w manierze przetargowego eklektyzmu.

Mozaiki w Zielonej Górze 3

i

Autor: Maciej Lulko 3, 4 | Mozaika na ścianie dawnego ośrodka sportowego Novita przy ul. Staszica autorstwa Stanisława Cieśli, 1969

Mozaika na fasadzie biblioteki publicznej w Zielonej Górze

Bardziej tradycyjna, bo przedstawiająca historię druku, jest mozaika zdobiąca południową ścianę frontową Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida. Zaprojektowana przez Zygmunta Prangę jest jednym z niewielu zachowanych elementów budynku zrealizowanego w 1975 roku. Znajdująca się wzdłuż nieco uniesionej platformy łączącej wejście główne i mniejsze – do biblioteki dziecięcej – jest wyraźna zarówno z ulicy, jak i może być odczytywana (i dotykana) z bliska. Warto zauważyć, że Pranga jest również autorem ceramicznej mozaiki w zielonogórskim kościele św. Krzyża na Osiedlu Słowackiego, która połyskuje we wnętrzu dzięki licznym przeszkleniom. Zielonogórskie mozaiki tworzyli lokalni artyści, którzy na co dzień zajmowali się innymi formami sztuki.

Mozaiki w Zielonej Górze 4

i

Autor: Maciej Lulko 3, 4 | Mozaika na ścianie dawnego ośrodka sportowego Novita przy ul. Staszica autorstwa Stanisława Cieśli, 1969
Metryka

Mozaika na ścianie auli Wyższej Szkoły Inżynierskiej (obecnie Uniwersytet Zielonogórski) ul. Podgórna Autor: artysta plastyk Witold Cichacz; współpraca: artysta plastyk Henryk Krakowiak Realizacja: 1974

Ośrodek sportowy Novita (obecnie Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji) ul. S. Staszica Autor: artysta plastyk Stanisław Cieśla Realizacja: 1969

Mozaika na fasadzie Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida ul. Aleja Wojska Polskiego Autor: artysta plastyk Zygmunt Pranga Realizacja: 1975

Mozaika na piekarni Osiedle Łużyckie, ul. Rydza-Śmigłego Autor: artysta plastyk Halina Maszkiewicz Realizacja: lata 70. XX wieku

Mozaiki w Zielonej Górze 5

i

Autor: Maciej Lulko 5, 6, 7 | Motyw biblioteki na ścianie frontowej Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida, al. Wojska Polskiego, autor Zygmunt Pranga, 1969
Mozaiki w Zielonej Górze 6

i

Autor: Maciej Lulko
Mozaiki w Zielonej Górze 8

i

Autor: Maciej Lulko 8 | Mozaika - motyw drabiny na piekarni, ul. Rydza Śmigłego, autorka: Halina Maszkiewicz, 1969
Źródło: Cztery mozaiki rodem z PRL w Zielonej Górze