Spis treści
„Małe Błonia” tworzą analogię do prezbiterium świątyni
Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się” zostało zaprojektowane na terenach poprzemysłowych Krakowskich Zakładów Sodowych „Solvay” (tzw. „Białe Morza”) w krakowskich Łagiewnikach. Za projekt centrum odpowiada krakowski architekt Andrzej Mikulski. Budowa rozpoczęła się w 2008 roku, a zakończyła w 2014.
Urbanistyka założenia opiera się na osi prowadzącej od głównego Placu w kierunku sąsiedniego Sanktuarium Bożego Miłosierdzia, które pełni rolę punktu orientacyjnego i kompozycyjnego. Plac Jana Pawła II jest jednocześnie łącznikiem pomiędzy strefami publicznymi, bardziej kameralnymi funkcjami duchowymi, edukacyjnymi i parkingiem.
Główne dojścia do Centrum prowadzą od parkingu oraz od pozostałej części „Białych Mórz”. Plac znajduje się na lekkim wzniesieniu w stosunku do otoczenia. Układ urbanistyczny wyraźnie dzieli teren na strefy: zachodnia część – to parking; centralna – reprezentacyjny Plac Jana Pawła II; wschodnia – cichsze obszary edukacyjne i rekolekcyjne.
Małe Błonia przed placem pełnią rolę przestrzeni zgromadzeń polowych. Ich kształt i ukształtowanie terenu wpisują się w geometrię całego placu, tworząc analogię do prezbiterium świątyni, z placem jako jego centralną częścią i kaplicą Jana Pawła II jako punktem kulminacyjnym. Układ ten nie tylko ułatwia orientację przestrzenną, ale także wprowadza elementy „naw” i „dziedzińców” w skali całego zespołu.
i
Ostatecznie teren na zachód od placu przekształcono w parking
Materiały użyte w projekcie to w dużej mierze cegła i biały wapień. Takie zestawienie odnosi się do tradycji architektury Krakowa, w tym katedry wawelskiej, kościołów klasztornych i historycznych gmachów edukacyjnych. Budynki wchodzące w skład założenia są - jak na skale przedsięwzięcia, i sakralny charakter - stosunkowo niskie, ale przy tym zróżnicowane w wysokości i objętości, co w połączeniu z dziedzińcami, mostkami i uliczkami tworzy skalę przyjazną człowiekowi. Wyjątkiem jest pojedyncza wieża, nazwana Fatimską.
Czytaj także: Kurczące się kościoły. "Szyte na miarę" świątynie XXI wieku rezygnują z przepychu, witraży i wysokich wież
W centrum układu stoi kościół – prostokątny budynek zamykający oś placu. W pierwotnej wersji wokół niego miały zostać rozmieszczone cztery pozostałe funkcje: muzeum, centrum konferencyjne, instytut dialogu międzykulturowego oraz centrum szkolenia wolontariatu, a każdy obiekt miał zająć inny narożnik placu. Ostatecznie jednak teren na zachód od placu przekształcono w parking.
i
Dominantą architektoniczną jest Wieża Fatimska, usytuowana nad kaplicą. Jej wysokość i wyraźna forma sprawiają, że pełni rolę punktu odniesienia w całym zespole. Budynek kaplicy, w centrum placu, jest zamknięciem osi widokowej i głównym akcentem przestrzeni. Elementy architektoniczne, takie jak zachowane przyczółki dawnych mostów technologicznych czy istniejąca kładka stalowa, włączono do układu jako część ciągów komunikacyjnych i platform widokowych.
Przestrzenie pomiędzy budynkami – dziedzińce, uliczki i place – są zaprojektowane tak, aby tworzyć „święte miasto” w skali człowieka. Różnice poziomów oraz układ przestrzenny wprowadzają subtelną hierarchię przestrzeni, przy zachowaniu spójnej kompozycji całego zespołu.
Święte miasto położone na górze
Symbolika jest tu obecna na każdym kroku. Cztery funkcje placu nazwano zgodnie z wartościami nauczania papieża: Fides (wiara), Ratio (rozum), Veritas (prawda), Caritas (miłość). Nazewnictwo i funkcje zostały tak dobrane, by jednoznacznie wskazywać rolę każdego elementu w narracji Centrum. Oprócz tego, jak czytamy na stronie Centrum Jana Pawła II:
Pielgrzymi przybywający od strony Białych Mórz i od strony parkingu pokonują wzniesienie od kilku do kilkunastu metrów. Podążają więc do „świętego miasta położonego na górze”, do symbolicznego miejsca spotkania z Panem Bogiem.
Jak również:
Szacunek dla miejsca pracy Karola Wojtyły i jego przyjaciół robotników w Solvayu w czasie wojny wyraża się zachowaniem istniejącej kładki stalowej (niegdyś mostu technologicznego służącego do transportu odpadów) łączącej tereny Centrum z pozostałą częścią Białych Mórz, uszanowaniem kierunku ciągu pieszego, który ona wyznacza oraz uwzględnieniem go w rozplanowaniu geometrii zespołu.
i
