Tutaj aż chce się uczyć! Z okazji Dnia Nauczyciela przedstawiamy 5 nowych polskich szkół otwartych w tym i ubiegłym roku

Projektowanie szkół to zawsze wyjątkowe wyzwanie. Przestrzeń edukacyjna musi sprostać wielu wymaganiom – od funkcjonalności i bezpieczeństwa, przez komfort użytkowania, aż po efektywność energetyczną i dostępność dla wszystkich dzieci. Szkoła często staje się także charakterystycznym punktem okolicy, który kształtuje wrażenia mieszkańców i wpływa na otoczenie. Jej forma sama w sobie może edukować, pokazując, jak budować z poszanowaniem kontekstu, zieleni i zasad projektowania architektonicznego. Istotne są też detale i kolorystyka – pozwalają one na tworzenie przestrzeni przyjaznej, uniwersalnej i inspirującej, odpowiadającej potrzebom dzieci w różnym wieku. Jak współcześnie projektuje się polskie szkoły?   

Szkoła na warszawskiej Białołęce. Boisko na dachu i "bryła w drzewach"

Konkurs na projekt szkoły podstawowej na warszawskiej Białołęce ogłoszono na początku 2020 roku. Zwyciężyła pracownia Bujanowki Architekci, proponując budynek prosty w formie i głęboko zakorzeniony w kontekście miejsca. Szkołę otwarto w 2024 roku. Dwukondygnacyjna bryła z szarej cegły mieści 32 klasy dla uczniów I–VIII i cztery oddziały przedszkolne, w tym integracyjny. Obiekt zaprojektowano na 900 uczniów, a jego program uzupełniają zielone dziedzińce, boisko na dachu, zespół boisk zewnętrznych, plac zabaw i parking.

Czytaj także: Zatopiona w zieleni szkoła w Białołęce zachwyca internautów. Jest najnowocześniejsza w Polsce. Projekt: Piotr Bujnowski.

Jak przyznają architekci, trudności zaczęły się już na etapie konkursu. Architekci musieli dostosować układ do istniejącego drzewostanu i ukształtowania terenu, tak by nie naruszyć kilkunastu starych dębów. W efekcie bryłę wpisano pomiędzy drzewa, rezygnując z geometrycznej regularności na rzecz harmonii z krajobrazem. Zaowocowało to wrażeniem, że budynek stoi tu od dawna.

Projekt wymagał rozdzielenia funkcji. Poszczególne części - przedszkole, klasy młodsze, klasy starsze - mają swoje indywidualne wejścia, place i ogrody. Centralny hall spaja całość i stanowi jednocześnie serce całego założenia. Wnętrza wyposażono w praktyczne rozwiązania: w każdej klasie są szafki i umywalki, a sale od strony dziedzińców chronią sterowane elektrycznie zasłony. Na polanie przy lesie zaplanowano zieloną klasę, która umożliwia prowadzenie zajęć na świeżym powietrzu. 

Szkoła w Rudzie Śląskiej. Modułowy kampus na planie szachownicy

Szkoła Podstawowa nr 17 w Rudzie Śląskiej to realizacja grupy TKHolding. Autorami koncepcji są architekci z pracowni Hornik Chmura Architektura.

Poprzednia placówka jeszcze niedawno mieściła się w prefabrykowanym budynku z czasów PRL-u. Lata eksploatacji górniczej prowadzonej pod jej fundamentami sprawiły jednak, że konstrukcja budynku została poważnie zdeformowana. Remont nie miał sensu - konieczne było wzniesienie zupełnie nowego obiektu, zdolnego sprostać wciąż aktywnym i nieprzewidywalnym ruchom gruntu.

Architekci zaproponowali rozwiązanie nietypowe: modułowy kampus o rozproszonej strukturze, rozplanowany w formie szachownicy. Każda sala lekcyjna stała się niezależnym, parterowym segmentem z własnym zielonym atrium. Taki układ zapewnia dostęp do światła dziennego i kontakt z naturą, a przede wszystkim pozwala łatwo reagować na ewentualne deformacje podłoża: pojedynczy moduł można skorygować, przemieścić czy podnieść, czego nie dałoby się zrobić w przypadku masywnego, wielokondygnacyjnego gmachu. Całość spaja podłużny pawilon wzdłuż ulicy, mieszczący administrację, stołówkę, świetlicę, przedszkole i szatnie.

Decyzja o rozproszonej formie okazała się nie tylko technicznie uzasadniona, lecz także wartościowa dydaktycznie - zamiast dominującego gmachu powstało założenie urbanistyczne w skali dostosowanej do dziecka, z kameralnymi wnętrzami, zielonymi dziedzińcami i przestrzenią, którą można eksplorować w ruchu. Szkołę otwarto w 2024 roku.

Szkoła w Gdańsku interpretowana jest jako „miejskie wzgórze”

Projekt otwartej w 2025 roku szkoły na Morenowym Wzgórzu świadomie wykorzystuje spadek działki: od południa budynek otwiera się na panoramę miasta i otaczającą zieleń, podczas gdy od północy parter został częściowo schowany pod ziemią. Ograniczyło to wizualną skalę obiektu i zapewniło odpowiednie doświetlenie sąsiednich zabudowań. Za projekt szkoły odpowiadają dwa zaprzyjaźnione biura: 2L Architects z Wilna i Firma Projektowo-Budowlana APB z Sopotu. 

Czytaj także: Szkoła w kolorze terakoty i szampana. "Gimnastyka" dobiegła końca, na Morenowym Wzgórzu powstała nowa placówka

Bryła szkoły jest klarowna i zwarta - trzy części otaczają wewnętrzny dziedziniec. Tworzą ją: parterowa galeria, dwukondygnacyjny segment północny i hala sportowa po stronie zachodniej. Kompozycja współgra z rzeźbą terenu, a w zestawieniu z sąsiednimi budynkami daje wrażenie „miejskiego wzgórza”. W elewacjach dominują odcienie terakoty, jasnego piasku i szampańskiego beżu, które nawiązują do naturalnych barw gliny i dachów w okolicy.

Różnorodne przestrzenie we wnętrzu sprzyjają zarówno nauce w skupieniu, jak i aktywności. Naturalne światło wpada z trzech stron, a układ pomieszczeń podporządkowano logice funkcji i rytmowi dnia. Główne przestrzenie wspólne, jak stołówka, biblioteka czy zielony dziedziniec, znajdują się na parterze. Sale lekcyjne rozmieszczono przy zewnętrznych ścianach i od strony dziedzińca, co zapewnia optymalne doświetlenie. Sala gimnastyczna wraz z zapleczem technicznym została ukryta poniżej poziomu gruntu.

W projekcie szkoły przewidziano panele fotowoltaiczne, system retencji i wykorzystania wody szarej, ogrody deszczowe, otwarty zbiornik retencyjny i ponad sto nowych nasadzeń drzew i krzewów. Otoczenie podzielono na pięć stref. Od wschodu znalazło się zaplecze techniczne i parkingi, od zachodu boisko z bieżnią i siatką ograniczającą hałas. Centralny plac, miejsce spotkań i szkolnych uroczystości, sąsiaduje z terenem zielonym przeznaczonym na lekcje plenerowe. Południowa część działki pozostała rezerwą pod przyszłą rozbudowę.

Szkoła we Wrocławiu przy ul. Cynamonowej. Biel, lastryko i drewno

Otwarty w 2024 roku zespół szkolno-przedszkolny na wrocławskiej Lipie Piotrowskiej (proj. Maćków Pracownia Projektowa) tworzą cztery bryły wpisane w układ okolicznych ulic. Dwie z nich mieszczą sale lekcyjne, kolejne – halę sportową od strony ul. Cynamonowej i przedszkole od ul. Melisowej – obrócono o kilkanaście stopni, by dopasować zabudowę do nieregularnych działek. Tak ukształtowana forma definiuje przestrzeń zewnętrzną: publiczny plac wejściowy, półpubliczne tarasy przy placu zabaw i boisku oraz skwery wypełnione zielenią i parkingami o przepuszczalnej nawierzchni.

Wnętrza oparto na prostym układzie z centralnym „placem”, od którego rozchodzą się szerokie korytarze z rzędami szafek i patia. Powstała sekwencja przestrzeni sprzyjających życiu społecznemu uczniów, choć potencjał ten nie został w pełni wykorzystany. Dominuje oszczędna kolorystyka – biel, lastryko, drewno i zielonkawoszare detale. Charakter nadają bordowe drzwi z okrągłymi oknami, betonowe prefabrykowane klatki schodowe i odsłonięte instalacje, które tworzą elegancką, industrialną estetykę.

Szkoła na Mokotowie. Inspiracją były szkoły skandynawskie

Nowa szkoła podstawowa przy ul. Konstruktorskiej na Mokotowie została otwarta we wrześniu 2025 roku. Trzykondygnacyjny obiekt powstał dzięki współpracy Grupy Echo Investment i władz miasta - inwestor w zamian za zgodę na budowę osiedla Modern Mokotów sfinansował całą inwestycję. Szkoła mieści sale dla 450 uczniów, bibliotekę, stołówkę i nowoczesną salę gimnastyczną.

Architekci z WWAA zaprojektowali przestrzeń klas w formie klastrów – po trzy sale wychodzące na wspólną, niewielką przestrzeń rekreacyjną. Układ może być rocznikowy lub mieszany, w systemie inspirowanym szkołami skandynawskimi. Każda grupa ma własną strefę do odpoczynku, a wspólne pomieszczenia – hol, stołówka, biblioteka - spajają całe środowisko uczniów. Projekt uwzględnia rozwiązania proekologiczne, m.in. panele fotowoltaiczne i system wykorzystania wody szarej do spłukiwania toalet i podlewania zieleni. Szkoła stała się nową siedzibą istniejącej SP nr 119 im. 3. Berlińskiego Pułku Piechoty i od pierwszego dnia funkcjonowania przyjmuje uczniów.

Równolegle w sąsiedztwie powstaje osiedle Modern Mokotów - w pierwszym etapie trzy budynki z 1600 mieszkaniami, zielonymi dziedzińcami i przestrzenią usługową, zaprojektowane przez BBGK Architekci, tworząc spójne połączenie edukacji i miejskiego życia.

Co przyniesie przyszłość? Nową szkołę na Białołęce zaprojektują JEMS-i

Konkurs na projekt szkoły podstawowej na Białołęce wygrała pracownia JEMS Architekci. Działka o powierzchni 2,55 ha, dotąd zajęta przez dawne zabudowania PGR Lewandów i prowizoryczne magazyny, wymaga całkowitej rozbiórki istniejących obiektów. Nowa szkoła ma pomieścić 24 oddziały klas I–VIII oraz 8 oddziałów specjalnych z zapleczem terapeutycznym, a także boiska, place zabaw, tereny rekreacyjne i parkingi, w tym podziemne.

Projekt odpowiada na wszystkie te wymagania, kładąc nacisk na efektywność energetyczną i rozwiązania niskoemisyjne. Elewacje utrzymano w stonowanej kolorystyce, a dachy i ich załamania obsadzono zielenią, co pozwala harmonijnie wpisać bryłę w krajobraz. Architekci podkreślają społeczny charakter inwestycji – szkoła została pomyślana jako lokalne centrum życia, miejsce edukacji, integracji i wspólnoty. Koncepcja JEMS łączy prostotę formy z ambicją stworzenia budynku, który nie tylko spełnia wymagania planu miejscowego, ale przede wszystkim odpowiada na realne potrzeby mieszkańców.