Statki w gigantycznej wannie jadą windą 36 metrów w górę. Tak działa podnośnia Niedorfinow

Podnośnia Niedorfinow - inżynieryjny majstersztyk pod Szczecinem i przykład użytkowej architektury wodnej

Nowa podnośnia Niedorfinow Północ powstawała bardzo długo. Miała być gotowa w 2016 roku, ale okazało się to niemożliwe. Oddano ją do użytku dopiero osiem lat później w 2022 roku. Cała budowa trwała 14 lat i okazała się dużo droższa od pierwotnych założeń. Miała kosztować 285 mln euro, a skończyło się 520 mln euro.

• Czytaj też: Muzeum Getta Warszawskiego, logistyczny koszmar czy majstersztyk? Tak postępuje gigantyczna inwestycja w sercu miasta

Szlak wodny Odra-Hawela. Podnośnia Niedorfinow pełni tu  ogromną rolę

Jest to urządzenie, bez którego nie byłoby możliwe funkcjonowanie toru wodnego Odra-Hawela o długości około 135 km, który łączy Łabę z Odrą. Zaczyna się w północno-zachodnim Berlinie przy śluzie Spandau i wpada do Odry w pobliżu Friedrichsthal na pograniczu Niemiec i Polski. To też droga wodna łącząca port morski w Szczecinie z Berlinem. Odgrywa ważną rolę, zwłaszcza jeśli chodzi o ciężki transport między Europą Zachodnią i Wschodnią.

Nowa podnośnia unosi statki w wannie w trzy minuty

Nowoczesne urządzenie to prawdziwy cud inżynierii wodnej choć działa na podobnej zasadzie jak stojąca obok niej stara podnośnia. W trzy minuty unosi statki płynące kanałem Odra-Hawela na wysokość 36 metrów, tak by mogły dalej korzystać z wodnego traktu pomimo różnicy wysokości. Stara podnośnia robiła to o 2 minuty dłużej. Różnica wysokości między kanałem Odra-Hawela i Odrą wynosi bowiem aż 36 metrów. Hawela jest dopływem Łaby, która kończy bieg w Morzu Północnym. Odra płynie z kolei do Bałtyku.  

• Polecamy też: Akademia Muzyczna w Katowicach z nową siedzibą z czerwonej cegły. Ambitny projekt z „oknem” na świat

Historia i działanie podnośni Niedorfinow

Stara podnośnia Niedorfinow została oddana do użytku 21 marca 1934 roku i jest najstarszą wciąż działającą konstrukcją tego typu w Niemczech. Zbudowano ją w latach 1927–1934, a jej stalowa konstrukcja do dziś zachwyca inżynierów i turystów. Działa dzięki silnikom o mocy zaledwie 55 kW każdy, co jest dowodem na to, jak efektywna jest wciąż konstrukcja z przeciwwagami. Nowa podnośnia wykorzystuje nowoczesną technologię cyfrową, ale opiera się na tej samej, niezawodnej zasadzie działania.

• Zobacz też: Gigantyczny most wiszący ma połączyć Sycylię z resztą kontynentu. Są na to pieniądze i decyzja włoskiego rządu

Podnośnia Niedorfinow Północ – to nowoczesna konstrukcja

Nowa konstrukcja jest większa (115 m długości wanny, 9850 ton wagi z wodą) i pozwala na obsługę większych statków. Wanna podnośni, która waży około 10 tys. ton, jest kontrolowana przez urządzenia zabezpieczające i przytrzymujące. Porusza się jak w windzie. Zasada przeciwwagi z linami stalowymi i krążkami odchylającymi, która od dziesięcioleci stosowana jest w przemysłowej technice wyciągów szybowych, umożliwia pokonanie oporów systemowych około 20 tys. ton masy za pomocą minimalnej siły napędowej.

Dzięki zastosowaniu przeciwwag, moc napędów służących do opuszczania i podnoszenia koryta o ciężarze około 9800 ton mogła być ograniczona do minimum. Cztery jednostki napędowe zapewniają moc o łącznej wartości 1280 kW. Właśnie dzięki temu podnoszenie statku na wysokość 36 m trwa tylko około 3 minut.

Największe podnośnie dla statków w Europie i na świecie

W Europie działa wiele podobnych konstrukcji. Najważniejsze i największe z nich to:

Podnośnia Strépy-Thieu (Belgia)

Stoi na Kanale Centralny (Canal du Centre) w Belgii. Jest to największa podnośnia w Europie, pokonująca różnicę wysokości 73,15 metra. Otwarta w 2002 roku, zastąpiła cztery mniejsze podnośnie i dwie śluzy z XIX wieku. Jej ogromna wanna ma wymiary 112 m długości i 12 m szerokości, a waga z wodą sięga 8500 ton. Umożliwia transport statków o ładowności do 1350 ton.

Podnośnia Ronquières (Belgia)

Miesci się na Kanale Charleroi-Bruksela w Belgii. Pokonuje różnicę wysokości 67,73 metra, działając na zasadzie pochylni z ruchomą wanną. Otwarta w 1968 roku, ma dwie wanny o długości 91 m każda, poruszające się po torach o długości 1430 m. Proces podnoszenia trwa około 22 minut, a każda wanna waży 5200 ton z wodą. Używana głównie do transportu towarów, ale także popularna wśród turystów.

Podnośnia Falkirk Wheel (Szkocja, Wielka Brytania)

Łączy Kanały Union i Kanał Forth and Clyde w Szkocji. Jest to jedyna obrotowa podnośnia na świecie, otwarta w 2002 roku. Pokonuje różnicę wysokości 24 metrów, łącząc dwa kanały w zaledwie 4 minuty. Działa na zasadzie koła, które obraca się o 180 stopni, przenosząc statki w dwóch wannach. Każda wanna ma pojemność 600 ton, a napęd wymaga zaledwie 22,5 kW dzięki zasadzie Archimedesa.

Na świecie największą podnośnię mają Chiny

Podnośnia Goupitan (Chiny)

Mieści się na rzece Wu, dopływie Jangcy, w prowincji Guizhou w Chinach. Maksymalna wysokość podnoszenia to aż 199 metrów. Może ponosić statki o wyporności do 500 ton, każda z trzech wind ma zdolność podnoszenia 1800 ton. Długość całkowita systemu to 2,3 km, składa się z trzech hydraulicznych wind połączonych kanałami wodnymi. Ukończona w 2021 roku, jest największą podnośnią na świecie pod względem wysokości podnoszenia. Każda winda porusza się z prędkością 8 m/min, podnosząc statek w około 10 minut.

Warto też wspomnieć o innej podnośni w Chinach, która również jest uznawana za największą.

Podnośnia przy Tamie Trzech Przełomów (Three Gorges Dam Ship Lift, Chiny)

Stoi na rzece Jangcy w prowincji Hubei. Maksymalna wysokość podnoszenia to 113 metrów. Udźwig: statki o wyporności do 3000 ton. Wanna ma 120 m długości, 18 m szerokości, 3,5 m głębokości. Całkowita waga podnoszonego ładunku (z wodą) to 15 500 ton. Uznawana za największą pod względem skali inżynieryjnej i tonażu, zanim Goupitan przejęła rekord wysokości w 2021 roku. Cały proces podnoszenia trwa około 40 minut.