Za nami czternasta edycja konkursu na najlepiej zagospodarowane przestrzenie publiczne w Polsce. Towarzystwo Urbanistów po raz kolejny zorganizowało go wspólnie ze Związkiem Miast Polskich. Jury, w którego skład weszli przedstawiciele zarządu głównego oraz prezesi oddziałów terenowych TUP, prezes Izby Architektów RP Małgorzata Pilinkiewicz oraz prezes SARP Bohdan (Biś) Lisowski, nominowało 18 realizacji. Nagrody i wyróżnienia sędziowie przyznali w trzech kategoriach: przestrzeń w zieleni, zrewitalizowana przestrzeń w zieleni i zrewitalizowana przestrzeń miejska. Grand Prix tegorocznej edycji przypadło rozbudowie infrastruktury turystycznej na terenie Geoparku Kielce. Projekt obejmował m.in. urządzenie nowych ścieżek edukacyjnych wraz z elementami małej architektury, punktami widokowymi, zabezpieczeniem skarp i realizacją kładki dla pieszych w obrębie dawnego kamieniołomu Kadzielnia (proj. 2Gstudio Wojciech Gwizdak) oraz zagospodarowanie Międzygórza Wschodniego w rezerwacie Wietrznia (proj. PC Architektura Paweł Czarnecki). Jak uzasadniało jury, w wyniku inwestycji tereny dawnej odkrywkowej eksploatacji surowców skalnych przekształcono w obszar turystyczno-edukacyjny w pełni wykorzystujący potencjał przyrodniczy miejsca. Podkreśliło też wieloaspektowy charakter przedsięwzięcia, które przyczynia się do podniesienie świadomości ekologicznej zwiedzających, a jednocześnie służy ochronie przyrody.
i
Za najlepszą przestrzeń publiczną w zieleni 2020 roku jury uznało Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu (proj. NarchitekTURA, „A-m” 02/2020). Miejsce, w którym do 1939 roku stała główna bożnica miasta, zostało w symboliczny sposób zaaranżowane poprzez niesymetrycznie rozmieszczenie kamiennych płyt . Założenie powstało dzięki inicjatywie Centrum Żydowskiego, lokalnej organizacji pozarządowej, która opiekuje się jedynym zachowanym w Oświęcimiu domem modlitwy, a środki na realizację, blisko 300 tys. zł, udało się pozyskać od darczyńców, organizując m.in. publiczne zbiórki poprzez portal zrzutka.pl. Jury zwróciło uwagę, że uniwersalna symbolika parku odzwierciedla różne wyznania, stanowiąc przestrzeń refleksji o wielokulturowym dziedzictwie miasta nieopodal Auschwitz.
i
Wyróżnienie w tej kategorii przypadło nowemu zagospodarowaniu bulwarów w Lublińcu (proj. Gramar), zrealizowanemu na odcinku od ulicy Grunwaldzkiej do Sportowej w ramach gminnego programu „Rzeka Lublinica jako oś rekreacji rodzinnej”. W tym przypadki sędziowie docenili urbanistyczną czytelność założenia parkowego, kompozycyjny podział na strefy aktywności oraz strefy ciszy i odpoczynku, a także dużą dbałość o rozwiązania materiałowe.
i
W kategorii zrewitalizowana przestrzeń publiczna w zieleni przyznano dwie nagrody i jedno wyróżnienie. Pierwszą nagrodą uhonorowano nowe zagospodarowanie trzech parków w Świdnicy: parku im. Władysława Sikorskiego (proj. iKropka oraz Progress), Parku Centralnego (proj. Archiprojekt) oraz skweru na placu 1000-lecia Państwa Polskiego (proj. Sztuka Ogrodów L'Art Des Jardins). W wyniku rewaloryzacji utworzono miejsca integrujące społeczność lokalną, przeznaczone dla odpoczynku, rekreacji oraz rozrywki – uzasadniało jury.
i
Druga nagroda przypadła rewitalizacji parku na Podzamczu w Łęcznej (proj. Kanska Biuro Projektowe, Argo Atelier i Piotr Hardecki Architekt, „A-m” 11/2019). Autorzy zaproponowali m.in. odtworzenie XVIII-wiecznego ogrodu włoskiego wraz z nowym układem ścieżek i placów, zachowanie resztek obiektów gospodarczych w formie malowniczych ruin porośniętych parkową roślinnością i zaadaptowanie dawnej suszarni na wieżę widokową. Przewidzieli też realizację polany piknikowej, dwóch przystani kajakowych w dolinie Wieprza oraz nowego mostu przez Świnkę, który ułatwiłby dostęp do parku od strony łęczyńskiego Starego Miasta. Jury zwróciło uwagę, że starannemu odtworzeniu kwaterowego ogrodu włoskiego oraz dziewiętnastowiecznego parku romantycznego towarzyszyło przystosowanie całego założenia do współczesnych potrzeb, doceniło dobór gatunkowy roślin i różnorodność wprowadzonych tam nowych funkcji. Dawne Podzamcze przekształcono w salon miasta o starannym zagospodarowaniu, interesującym układzie przestrzennym, wysokim stopniu bezpieczeństwa oraz dużej aktywności społecznej – czytamy w uzasadnieniu.
i
Wyróżnienie w tej kategorii zdobyła modernizacja parku miejskiego w Starogardzie Gdańskim (proj. Ecozet), przeprowadzona w ramach projektu „Zachowanie wartości przyrodniczych i krajobrazowych korytarza ekologicznego doliny Wierzycy przez ochronę bioróżnorodności oraz ukierunkowanie wykorzystania tego obszaru”. Kapituła doceniła działania władz miasta związane z uporządkowaniem kompozycyjnym przestrzeni oraz aktywizację społeczną, kulturową i edukacyjną. W tym przypadku także wyeksponowano elementy historycznego układu przestrzennego, a jednocześnie wprowadzono zupełnie nową ofertę programową. Przestrzeń wzbogacono o miejsca rekreacji indywidualnej, elementy edukacyjne dla różnych grup wiekowych, liczne nasadzenia drzew, krzewów i kwiatów oraz nowe elementy małej architektury. Rewitalizacja uczytelniła publiczną rolę rzeki Wierzycy oraz zbudowała lepszą jakość użytkową i estetyczną parkowej przestrzeni w centrum miasta – uzasadniali sędziowie.
i
W kategorii zrewitalizowana przestrzeń miejska jury przyznało jedną nagrodę i dwa wyróżnienie. Tę pierwszą otrzymało zagospodarowanie dawnych terenów kolejowych w Pleszewie. Projekt pod nazwą Pociąg do kultury obejmował m.in. adaptację historycznego dworca na nową siedzibę biblioteki publicznej i parowozowni na dom kultury (proj. Łukasz Trafas, Mariusz Kończal), przebudowę pobliskiej ulicy Kolejowej oraz zagospodarowanie terenów przyległych (proj. Piotr Kołaski, Lech Marciniak, Magdalena Sobczak, Jadwiga Pieńczewska i Jakub Kubiak). Jak czytamy w uzasadnieniu, jury doceniło pomysłowość rozwiązań przestrzennych, precyzję w zachowaniu wartości historycznych oraz jakość społeczną wprowadzonych zmian w procesie rewitalizacji.
i
Pierwsze wyróżnienie w tej kategorii zdobyła rewitalizacja rynku w Orzegowie w Rudzie Śląskiej (proj. Jacek Leśko). W ramach inwestycji autorzy poddali odnowie cały kwartał miejski, podkreślając historyczny podział na „plac górny”, o funkcji rekreacyjnej, oraz „plac dolny”, przeznaczony do aktywności społecznych i działań kulturalno-rozrywkowych. Jury podkreśliło trafne i estetyczne wykorzystanie przestrzeni do realizacji celów społecznych, nadanie miejscu funkcji centrotwórczych oraz wykształcenie przestrzeni o wysokiej jakości użytkowej dla mieszkańców.
i
Drugie wyróżnienie przypadło woonerfowi na ulicy Abrahama w Gdyni (proj. NANU i A2P2 architecture & planning): pierwszej tego typu przestrzeni w całym Trójmieście. Dzięki inicjatywie aktywistów ze stowarzyszenia Miasto Wspólne, których pomysł zwyciężył w lokalnym budżecie obywatelskim, na odcinku między 10 Lutego a Batorego ulica zyskała m.in. nową zieleń i nawierzchnię z dwóch rodzajów betonowych płyt (geometryczny wzór posadzki nawiązuje do detalu na klatce schodowej jednej z modernistycznych kamienic w sąsiedztwie). Ruch samochodowy jest tam teraz co prawda dozwolony, ale pierwszeństwo mają piesi i rowerzyści. Sędziowie zwrócili uwagę na pomysłowość przyjętych rozwiązań i aktywne włączenie lokalnej społeczności w proces przekształceń.
i
Newsletter „Architektury-murator”co tydzień nowa porcja najświeższych architektonicznych newsów z Polski i ze świata!
