Spis treści
- Produkt - nie tylko maszyna do mieszkania
- Podcast 30/30: Produkt mieszkaniopodobny
- Zobacz, jak wygląda wystawa "Produkt mieszkanie"
- Dlaczego nie mamy dobrych danych o mieszkalnictwie?
- Co się wydarzyło w polskim mieszkalnictwie w ciągu ostatnich 30 lat?
- Mieszkanie jest praktycznie zderegulowane
- Jak powinno wyglądać dobre mieszkanie?
- Produkt mieszkanie - wystawa
- Architektura-murator. Podcast 30/30
Produkt - nie tylko maszyna do mieszkania
W warszawskim Zodiaku do połowy lutego można zobaczyć wystawę „Produkt mieszkanie”. Jej autorzy pokazują nam mieszkanie jako produkt złożonego procesu. To nie tylko „maszyna do mieszkania”, której forma zaprojektowana jest tak, aby najefektywniej spełniać swoją funkcję – zapewniać miejsce codziennego życia, wypoczynku czy nawet pracy. Mieszkanie wpisane jest również w systemową strukturę – jego forma jest efektem prowadzonej polityki, uchwalonych regulacji, a jednocześnie służy osiąganiu zysków finansowych.
Przeczytaj więcej o wystawie:
Produkt mieszkanie. Nowa wystawa w ZODIAKU w Warszawie
Podcast 30/30: Produkt mieszkaniopodobny
W mojej rozmowie z kuratorkami tej wystawy - Zofią Piotrowską i Mileną Trzcińską, nie zatrzymujemy się tylko na zdefiniowaniu i zrozumieniu tych systemowych uwarunkowań, ale też:
- zastanawiamy się, dlaczego właśnie teraz mieszkalnictwo stało się jednym z najgorętszych tematów poruszanych w debacie publicznej;
- próbujemy zrozumieć, dlaczego - jako społeczeństwo - dopuściliśmy do tego, by praktycznie pozbawić się realnej alternatywy dla budownictwa prywatnego oferowanego przez deweloperów;
- szukamy sposobów na poprawę sytuacji już teraz - np. zwiększając świadomość na temat tego, czym powinno się charakteryzować dobre mieszkanie.
Średnia powierzchnia mieszkania w Warszawie to 32-33 m²
Najważniejsza część wystawy została zrealizowana w formie kubika wiernie odwzorowującego średnią powierzchnię warszawskiego mieszkania. Autorom wystawy udało się w nim zmieścić wszystko poza łazienką. Tylko czy średnia wartość pokazuje pełny obraz sytuacji? Dlatego jedno z moich pierwszych pytań dotyczyło mediany, która pokazywałaby środkową wartość metrażu, jakim dysponują warszawskie rodziny. Niestety moje rozmówczynie nie znały tej wartości:
Wiemy, jaka mniej więcej jest wielkość średnio teraz budowanych nowych mieszkań, ale to nie jest dobra dana. To też jest konkluzja tej wystawy - zbieramy bardzo mało danych dotyczących mieszkalnictwa. Więc do tej średniej nowo budowanych mieszkań wpadają też na przykład domy jednorodzinne budowane przez deweloperów, bo nie rozróżniamy typów lokali mieszkalnych. Nie badamy tego, jak wygląda budownictwo wielorodzinne. Zamiast tego do jednego worka wrzucamy zarówno budownictwo wielorodzinne, jak i domy jednorodzinne na sprzedaż lub wynajem
- mówi Zofia Piotrowska.
Zobacz, jak wygląda wystawa "Produkt mieszkanie"
Dlaczego nie mamy dobrych danych o mieszkalnictwie?
Taka odpowiedź doprowadziła do kolejnego istotnego wątku i serii pytań o to, dlaczego nie mamy dobrych danych o mieszkalnictwie:
Zofia Piotrowska przekonuje, że to kwestia dosyć komfortowej sytuacji Warszawy związanej z dostępnością nowych mieszkań i demografią:
Wchodzimy tu trochę na tematy polityczne, ale ciężko nie zahaczać o tematy polityczne, mówiąc o mieszkalnictwie. Moim zdaniem Warszawa jeszcze nie ma lub nie dostrzega problemu - jeszcze się nie wyludnia jako miasto, więc nie ma kłopotu z małym zainteresowaniem deweloperów, kupowaniem gruntów, budową mieszkań. Dlatego odpuściła sobie temat mieszkalnictwa. Gminy i samorządy, które mają takie problemy, zaczynają się tym interesować i wprowadzać realne polityki mieszkaniowe.
Milena Trzcińska zdradza, że jako autorzy wystawy zainteresowani zdobyciem pełnych danych musieli szukać ich w firmach prywatnych. Zresztą Urząd Miasta Warszawy robił to samo. Przygotowując projekt nowego studium Warszawy, zakupiono niezbędne dane w jednej z firm doradczych działających na rynku nieruchomości.
To nie jest tak, że nikt nie zbiera danych i nie robi badań itd. Prywatni inwestorzy i deweloperzy mają dobre analizy. Tylko z racji tego, że ten rynek inwestorski jest bardzo jednorodny, czyli tak naprawdę praktycznie budują tylko prywatni deweloperzy, no to te dane są zbierane na ich potrzeby i jakby przez nich. Skoro jest taka monokultura to my nie budujemy tej wiedzy szerszej i nie próbujemy analizować tego pod innymi kątami, które akurat im nie są potrzebne. Rozumiem, że oni jakby nie mają w tym interesu, żeby budować taką bazę wiedzy.
- mówi Trzcińska. Zofia Piotrowska dodaje, że cały czas ma przeświadczenie, że w przypadku mieszkalnictwa zrezygnowaliśmy nie tylko z publicznej aktywności w tej dziedzinie życia, ale też publicznego kontroli prywatnej sfery mieszkalnictwa. Jako przykład wskazuje wielkie trudności i niechęć związaną np. z wprowadzeniem rejestru umów najmu prywatnego.
Co się wydarzyło w polskim mieszkalnictwie w ciągu ostatnich 30 lat?
Podczas podcastu zwróciłem uwagę, że mimo że kwestie mieszkalnictwa jest ważna i odczuwalna praktycznie przez każdą polską rodzinę, temat ten dopiero w ostatnich latach ponownie staje się przedmiotem istotnej debaty publicznej. Dlaczego dzieje się to właśnie teraz?
Zofia Piotrowska sugeruje, że to po części efekt tego, że po epidemii COVIDu bardzo dużo kapitału zostało przeniesione na rynek nieruchomości. W związku z tym mieszkania bardzo szybko przestały być dostępne cenowo dla przeciętnej rodziny.
Mamy bardzo nisko opodatkowany najem - na poziomie 8-12% dochodu. Przy tym też nie mamy też innych tak łatwych form inwestowania posiadanego kapitału z tak dobrą perspektywą zwrotu z inwestycji. Nie inwestujemy w rozwój, w giełdę, w tego typu inwestycje - jak ktoś tylko ma wolny kapitał, to wrzuca go od razu w rynek nieruchomości - bo to jest naprawdę nisko opodatkowane, a dodatkowo to jest bardzo bezpieczne.
- dodaje Piotrowska.
To ma tez swoje przełożenie na jakość tego, co się buduje - mieszkania produkowane jako produkt inwestycyjny odbiegają jakością od tych, które tworzy się z myślą o kliencie zainteresowanym zamieszkaniem w danym lokalu.
Mieszkanie jest praktycznie zderegulowane
Milena Trzcińska zauważa, że w polskim prawie nie mamy zbyt dużo przepisów regulujących standard, jaki powinno spełniać mieszkanie. Stąd być może mamy tak mało dobrych, a tak dużo średniej jakości mieszkań:
U nas prawnie mamy uregulowane tak naprawdę minimalną wielkość mieszkania, którą też udaje się niektórym obejść poprzez lokale użytkowe oraz szerokość korytarza w mieszkaniu. To są dwie rzeczy, które mamy rzeczywiście prawnie uregulowane, cała reszta została zderegulowana
- przekonuje.
Tempo i zakres deregulacji przepisów mieszkaniowych są też jedną z tych kwestii, które mocno zaskoczyły kuratorki tej wystawy. Milena Trzcińska wprost stwierdza:
Jak sobie rozpisaliśmy tabelkę o deregulacjach prawnych, tak obrazowo, bo te deregulacje się działy za czasów, kiedy my projektowaliśmy, pracowaliśmy przez ostatnie 10 lat i one postępowały, więc niby to wiedzieliśmy, ale kiedy to zestawiliśmy jeszcze z normatywami z PRL-u i dostaliśmy taką bardzo obrazową tabelkę, to przyznaję, że to mnie najbardziej zaskoczyło i uderzyło w jakim stopniu zderegulowaliśmy sobie praktycznie prawo mieszkaniowe. I to chyba było dla mnie jakoś najbardziej uderzające, bo mi uzmysłowiło też przyczyny tego, jak to mieszkanie wygląda. Znaczy, że możemy oskarżać oczywiście właśnie czy deweloperów, no głównie deweloperów zazwyczaj wszyscy oskarżają, albo architektów. I oczywiście nie mówię, że ktokolwiek tu jest zupełnie bez winy, no ale jakby ta deregulacja ma największy wpływ tak naprawdę na to, co się dzieje z jakością tych mieszkań.
Jak powinno wyglądać dobre mieszkanie?
Jak więc powinno wyglądać dzisiaj dobre mieszkanie? W jaki sposób można sprawić, żeby zaczęły one powstawać? I co można zrobić, aby ten produkt mieszkaniowy zaczął być mniej jednorodny, a do gry mocniej weszły publiczne podmioty budujące dostępne cenowo i dobrej jakości mieszkania? Tego wszystkiego dowiecie się słuchając całej naszej rozmowy.
Polecam serdecznie!
i
Produkt mieszkanie - wystawa
15.11.24 – 16.02.25
ZODIAK Warszawski Pawilon Architektury
Zespół kuratorski: Zofia Piotrowska, Łukasz Stępnik, Milena Trzcińska
Organizator: Miasto St. Warszawa, Kwartalnik Architektoniczny RZUT
Partnerzy: Habitat for Humanity Poland, Saint Gobain, Stowarzyszenie Mieszkaniowe WSPÓŁ
Architektura-murator. Podcast 30/30
Nasz redakcyjny podcast znajdziesz we wszystkich dobrych serwisach podcastowych. Wyszukaj “Architektura-murator. Podcast 30/30” i zobacz nasze inne rozmowy - z Ewą Kuryłowicz o teorii i praktyce architektury; z Anną Cymer o tym, że architektoniczne dyskusje oparte o samej estetyce nie są zbyt wiele warte; ze Zbigniewem Maćkowem o tym, jak idzie w deweloperkę, z Grzegorzem Piątkiem o słusznym pięknie architektury, z Robertem Konieczny - o warunkach pracy i międzynarodowym uznaniu; Moniką Arczyńską o architektonicznej odwadze i organizowaniu konkursów; z Sylwią Goryczką z Humanscale o tym, czy umiemy dobrze siedzieć; z Markiem Chrobakiem, nowym prezesem SARP, o wyzwaniach, przed którymi stoi architektura; z Aleksandrą Wasilkowską o projektowaniu tego, co unika powszechnemu zainteresowaniu; oraz z Ewą P. Porębską - o tym, jak przeszłość miesza się z przyszłością polskiej architektury.
Podcast 30/30 to nasz redakcyjny podcast jubileuszowy. To rozmowy o doświadczeniach z przeszłości i wyzwaniach z przyszłości. Komentujemy tu architektoniczne słowa i czyny, przyglądamy się zmianom technologicznym oraz szukamy definicji piękna w niezwykle niespokojnych czasach. Architektura-murator od 30 lat towarzyszy polskiej architekturze. Prezentujemy najlepsze obiekty, inspirujemy do dyskusji i śledzimy kluczowe zmiany.
Partnerami podcastu i 30-lecia "Architektury-murator" są Dyson, Humanscale, Equitone, Fakro, Arhend oraz Isover, Weber i Rigips.
----
Dziękujemy, że tu jesteś. Zobacz, co jeszcze dla Ciebie mamy:
