Minimalizm, który intryguje. Maciej Miłobędzki z JEMS zastanawia się, czy warszawskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej uniknie losu Centre Pompidou?

2025-01-10 12:01

Wielowiekowa trwałość, uniwersalność, otwartość na zmiany mogłyby być usprawiedliwieniem wątpliwych z „ziemskiej” perspektywy decyzji projektowych. Czy jednak znaczne zintegrowanie konstrukcji budowli z najmniej trwałymi systemami instalacyjnymi to umożliwi? - o Muzeum Sztuki Nowoczesnej pisze Maciej Miłobędzki, współzałożyciel pracowni JEMS Architekci.

Spis treści

  1. Dialog kontrastów w projekcie Thomasa Phifera
  2. MSN jako przeciwwaga dla Pałacu Kultury
  3. Czy MSN zestarzeje się podobnie do Centre Pompidou?
  4. Między Placem Defilad a logiem UNIQLO
  5. Ponadczasowa formuła MSN
Nowy Strzeszyn w Poznaniu. Spacer z Arturem Celińskim

Dialog kontrastów w projekcie Thomasa Phifera

W szkicach przetargowych z 2014 roku Thomas Phifer zaprezentował wysoki poziom zrozumienia idei muzeum otwartego, zachęcającego widzów do aktywności. Jego lewitująca nad placem mleczna powłoka, za którą majaczył racjonalny układ słupów i płyt stropowych, skontrastowana z gęstą siatką oblekającą teatr, zapowiadały znany z innych realizacji architekta nastrój, wrażliwe operowanie materią oraz perfekcyjny minimalistyczny detal.

Czytaj także: Trzecie życie willi w Milanówku. Ten dom to piękna historia o miłości

Inne przedstawione wówczas propozycje najczęściej odznaczały się komercyjnym charakterem i strojem. Racjonalna koncepcja Phifera wpisała się lepiej w planistyczne ograniczenia niż dzieło jego poprzednika – Christiana Kereza, zafascynowanego nieoczywistą, ekspresyjną formą łupinowej konstrukcji, nieco przypadkowo „przyciętej” do zadanych gabarytów pudełka bloku zabudowy.

MSN 16

i

Autor: Marcin Czechowicz 16 | Po lewej wejście do wieży kinowej wolno stojącego pawilonu, usytuowanego w północnej części działki

MSN jako przeciwwaga dla Pałacu Kultury

Ostatecznie gmach muzeum skonkretyzował się w formach o bardzo silnym tektonicznym wyrazie. Dwa jednakowe, horyzontalne, prostopadłościenne bloki ustawione jeden nad drugim na masywnych nogach i przedzielone wąskim pasem okien, kojarzącym się trochę z kondygnacją techniczną biurowców, odlano in situ z nieskazitelnego białego betonu. Ciekawe efekty uzyskane zostały poprzez zawieszenie betonowego płaszcza fasady w dwóch planach. Zabieg ten stworzył trójwymiarowe ramy dla nielicznych, starannie rozmieszczonych, wielkoskalowych okien. Poziomy układ podziałów elewacji, skala i proporcje otworów miały w zamierzeniu architekta stanowić przeciwwagę dla kompozycji Pałacu Kultury. Dzięki temu muzeum nie jest odczytywane jako fragment pałacowego podium. Betonowe bloki w swojej perfekcji raz przypominają blok marmuru, innym razem przeskalowany, kartonowy model.

MSN 17

i

Autor: Marcin Czechowicz 17 | Widok od ul. Marszałkowskiej

Czy MSN zestarzeje się podobnie do Centre Pompidou?

Dokładność wykonania i minimalistyczny biały detal cechują również wnętrza. Za fasadą złudnej prostoty kryją się skomplikowane technologie wykonawstwa, a także złożone infrastruktury bezpieczeństwa, wyposażenia instalacyjnego (przewymiarowanego ze względu na otwartość wnętrz). Jak starzeć się będą białe ściany i jasne posadzki? Brak zgody na wniesienie czerwonego wina podczas otwarcia może zapowiadać przyszłe, ponadstandardowe problemy eksploatacyjne. Wszechobecny beton zawieszony na stalowych filigranowych łącznikach może budzić dzisiaj zastrzeżenia natury środowiskowej.

Czytaj także: Huebergass. Szwajcarskie osiedle, które zmienia definicję przynależności

Wielowiekowa trwałość, uniwersalność, otwartość na zmiany mogłyby być usprawiedliwieniem wątpliwych z „ziemskiej” perspektywy decyzji projektowych. Czy jednak znaczne zintegrowanie konstrukcji budowli z najmniej trwałymi systemami instalacyjnymi to umożliwi? Niewidoczne techniki od systemów klimatyzacyjnych oraz czujki zapobiegające skutkom otwarcia wielkoskalowych drewnianych drzwi są wszechobecne. Co zrobić, żeby za 20 czy 30 lat MSN nie podzieliło losów paryskiego Centre Pompidou, którego remont pochłonie co najmniej 200 milionów euro i oznacza zamknięcie obiektu na minimum pięć lat?

MSN 20

i

Autor: Marcin Czechowicz 20 | Główne wejścia do budynku znajdują się we wschodniej i zachodniej fasadzie. Na zdjęciu wejście od strony „forum” i PKiN
MSN 21

i

Autor: Marcin Czechowicz 21 | Główne przestrzenie wystawowe muzeum usytuowano na 1.i 2. piętrze wokół centralnej, otwartej klatki schodowej
MSN 22

i

Autor: Marcin Czechowicz 22 | Monumentalna, inspirowana architekturą klasyczną, podwójnie symetryczna klatka schodowa stanowi serce muzeum

Między Placem Defilad a logiem UNIQLO

Czy architektoniczna perfekcja i wielka skala muzeum stworzą przyjazne, nietworzące poczucia dystansu tło dla publiczności i wydarzeń artystycznych? Miejskie krajobrazy przenikające do wnętrz budynku na pewno ten dystans zmniejszają. Parter jest nieomal odwzorowaniem witryn domów towarowych znajdujących się po drugiej stronie ulicy. Poprzez wielkie okno pierwszego galeryjnego poziomu, widać olbrzymie czerwone logo UNIQLO. Tworzy frapujący kontekst dla ekspozycji, jest obecne nawet w reprezentacyjnej klatce schodowej muzeum. Drewniane „miejskie pokoje” – strefy wypoczynku towarzyszące przestrzeniom wystawowym, oferują zróżnicowane kadry widokowe od parku Świętokrzyskiego po nostalgiczny, wciąż „najntisowy” krajobraz placu Defilad. Paradoksalnie wnętrza budowli są opowieścią o ludziach, wydobywają ich obecność.

Sedno sprawy
W. DĄBROWSKI: Muzeum Sztuki Nowoczesnej to świetna architektura. Władze nie wspomniały o inicjatorach muzeum. SEDNO SPRAWY
MSN 24

i

Autor: Marcin Czechowicz 24 | Widok z okna jednego z drewnianych pokojów (łączników pomiędzy salami wystawowymi) na ul. Marszałkowską
MSN 11

i

Autor: Marcin Czechowicz 11 | W odróżnieniu od górującego nad otoczeniem Pałacu Kultury i Nauki nowy gmach Muzeum Sztuki Nowoczesnej na placu Defilad został zaplanowany horyzontalnie

Ponadczasowa formuła MSN

Brak dążeń do perfekcji i monumentalnego wyrazu – obecnych w większości nurtów współczesnej sztuki – może rodzić pytania o kontekst, stosowność idealnych białych wnętrz wystawowych. Czy white boxy są nadal optymalnym rozwiązaniem? Ponadczasowa formuła muzeum z amfiladami sal wystawowych i potężnym holem, z intrygującą, może nieco pompatyczną klatką schodową na pewno się sprawdzi. Gdyby to były schody ruchome, skojarzenie z domem towarowym byłoby oczywiste i świadczyło o uniwersalnym, otwartym na zmiany charakterze gmachu.

Muzeum próbujące zaistnieć w największej chyba pustce pośród centrów europejskich miast budzi liczne kontrowersje i dysputy. Dla wtajemniczonych samotny obiekt jest symbolem warszawskiego planowania, procesów prywatyzacji i gospodarki terenami.

MSN 37

i

Autor: Marcin Czechowicz 37 | Wieża kinowa
MSN 34

i

Autor: Marcin Czechowicz 34 | Galeria D na 2. piętrze. Rzeźba Fasada Moniki Sosnowskiej

Metryczka

___________

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie ul. Marszałkowska 103, północna strona placu Defilad

Autorzy: Thomas Phifer and Partners, architekci prowadzący Thomas Phifer, Katie Bennett; architekci Gabrielle Marcoux, Steve Dayton, Ryan Connolly, Michie Yahagi, Andrea Machado Romero, Wiktor Kazimierczak, Agata Kolwas, Jakub Barwiński, Chris Soohoo, Anna Kaertner, Leticia Wouk Almino Kim, Lane Raffaldini Rubin, Alexandria Lee, Naomi Ng, Ethan Fischer, Gabriel Smith, Jessica Luscher, Robert Hon, Matthew Zuckerman, Remon Alberts, Greg Bonner, Brittany Utting, Anna Fritz, Lara Hansmann, Jiaxing Yan, Evan Yoon, Justin Fan

Lokalni architekci: APA Wojciechowski Architekci, architekci Szymon Wojciechowski, Michał Sadowski, Izabella Trzcińska, Jarek Kubik

Konstrukcja: Buro Happold, Skidmore, Owings and Merrill, Arbo, Struktura

Generalny wykonawca: Warbud SA

Project Management: Portico Project Management

Owner’s Representative: Andy Klemmer, Paratus Group

Powierzchnia terenu: 6563 m2

Powierzchnia zabudowy: 4210 m2

Powierzchnia użytkowa: 10 843 m2

Powierzchnia całkowita: 19,788 m2

Kubatura: 135 650 m3

Projekt: 2014–2017

Realizacja: 2019-2024

Koszt inwestycji: 700 mln zł

___________

Architektura Murator Google News
Autor:

--------------

Dziękujemy, że tu jesteś. Zobacz, co jeszcze dla Ciebie mamy: